Według CEMA - Europejskie Stowarzyszenie Producentów Maszyn Rolniczych prawie 180 000 tych pojazdów stanowią ciągniki rolnicze. Reszta składa się z różnych pojazdów, które mogą być klasyfikowane jako ciągniki, w tym quady, ładowarki teleskopowe lub inny sprzęt. Liczba zarejestrowanych ciągników była najwyższą odnotowaną od ponad dziesięciu lat. Biorąc pod uwagę fakt, że rynek w 2020 roku został zakłócony przez pandemię Covid-19, wzrost ten oznacza znaczną poprawę na rynku maszyn rolniczych.
Opóźnienia w produkcji
Producenci maszyn rolniczych jednym głosem podkreślają, że zakłócenia w płynnym funkcjonowaniu ich działalności produkcyjnej zwielokrotniły się w ciągu ostatnich kilku miesięcy. Sytuacja pogorszyła się od lata 2021 r. Jeszcze przed kryzysem w Ukrainie. Ponad połowa ankietowanych producentów stwierdziła, że spodziewa się przestojów w produkcji głównie z powodu niedoborów materiałów po stronie dostawców w ciągu najbliższych czterech tygodni. Problem jest jeszcze większy wśród producentów ciągników i kombajnów zbożowych, gdzie odpowiednio 64% i 71% respondentów deklaruje, że spodziewają się przestojów w produkcji. Wojna w Ukrainie wywołała jeszcze większy problem w dostawach, co widać już na początku marca. Obawy te powodują kolejne zakłócenia w transporcie i logistyce, gdzie brak kontenerów spowodował zdecydowany wzrost kosztów i opóźnienia. Kolejnym poważnym problemem jest dostępność siły roboczej oraz rosnące koszty surowców i energii. W miarę pogłębiania się zakłóceń produkcyjnych i zbliżającego się sezonu rolniczego, producenci ponownie podkreślają swoje obawy dotyczące terminów realizacji zamówień mimo podejmowanych wszelkich wysiłków.
Wysokie ceny surowców rolnych napędzają rynek
Podczas gdy rynek ciągników był hamowany przez opóźnienia w produkcji, popyt utrzymywał się cały czas na wysokim poziomie. Na taki duży popyt złożyło się wiele czynników, ale prawdopodobnie najważniejsze z nich były wysokie i rosnące ceny płodów rolnych. Świadczy o tym globalny indeks cen żywności publikowany co miesiąc przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (UN FAO), który pokazuje, że ceny żywności w 2021 r. były średnio o 28% wyższe niż w 2020 r. i były na najwyższym poziomie od 2011 r. Większość sektorów rolnych skorzystała z wyższych cen, przy czym każdy ze wskaźników składowych – obejmujący mięso, nabiał, zboża, oleje roślinne i cukier – był najwyższy od co najmniej pięciu lat, a indeks olejów roślinnych był najwyższy w historii. Europejskie ceny większości towarów podlegały podobnym trendom, chociaż na dochody gospodarstw negatywnie wpływały również szybko rosnące koszty nakładów, zwłaszcza paliwa i nawozów.
Wzrost rejestracji we wszystkich segmentach
Ciągniki we wszystkich kategoriach mocy odnotowały wzrost rejestracji w 2021 r. Nieco wolniejszy wzrost odnotowały największe ciągniki. Wśród maszyn o mocy powyżej 177 KM nastąpił 9% wzrost liczby rejestracji, to o połowę mniej niż w przypadku maszyn z silnikami o mniejszej mocy. Największy wzrost zanotowano w przypadku ciągników o mocy ≤30KM, których rejestracje wzrosły o ponad połowę w porównaniu z rokiem 2020.
Znaczące różnice między krajami
Dwoma największymi rynkami ciągników rolniczych w Europie były Francja i Niemcy. Te dwa kraje stanowią rejestracje prawie czterech na dziesięć ciągników rolniczych w Europie. W 2021 r. rejestracje w tych krajach rosły wolniej niż w pozostałej części Europy, odpowiednio o 10% i 9%. Z kolei wzrost we Włoszech i Polsce, trzecim i piątym co do wielkości rynku, był szczególnie wysoki i wyniósł 36% i 42%. Wraz z Wielką Brytanią i Hiszpanią kraje te odpowiadają za kolejne 35% rejestracji w Europie.
W Niemczech zarejestrowano 34 472 ciągniki rolnicze w 2021 r. Odpowiada to wzrostowi o 8,6% w porównaniu z poprzednim rokiem. Prawie 75% to ciągniki o mocy powyżej 50 KM. We Francji odnotowano 36 053 rejestracje nowych ciągników. To najlepszy wynik od 2013 roku. Pomimo przestojów linii produkcyjnych i częściowych zamknięć fabryk, rok 2021 przyniósł wzrost o 9,9%.
We Włoszech dane dotyczące rejestracji w ciągu roku wskazują na duży wzrost sprzedaży ciągników (około 24 400 sprzedanych sztuk, +36%). Na początku nowego roku włoski rynek wciąż był obiecujący, jednak skutki kryzysu militarnego w Ukrainie i pogorszenie sytuacji w łańcuchu dostaw przyhamowały tę tendencję.
W Wielkiej Brytanii rejestracje ciągników w pierwszej połowie 2021 r. wzrosły o 25% w porównaniu z analogicznym okresem 2020 r. i, co ważniejsze, były o 12% wyższe od poprzedniej 5-letniej średniej dla tej pory roku. W drugiej połowie roku rejestracje były tylko nieznacznie wyższe niż w roku ubiegłym i wynosiły 2% poniżej średniej. Dzieje się tak pomimo tego, że zamówienia na ciągniki pozostają bardzo silne; rejestracje w tym roku były na równi z lepszymi ostatnimi latami, ale mogłyby być znacznie wyższe, gdyby wszystkie zamówienia mogły zostać dostarczone w normalny sposób. W Hiszpanii w 2021 r. rejestracje ciągników wzrosły o 10,0% . Zarejestrowano 10 905 sztuk, jednako było to o 1,2% mniej od poprzedniej 5-letniej średniej.
W Polsce liczba nowych ciągników zarejestrowanych w ciągu roku była o 42% wyższa niż w 2021 r. Ostatni raz tak dużą sprzedaż ciągników odnotowano w 2014 r. Mimo trwającej pandemii był to drugi z rzędu dobry rok dla branży. Dotyczy to również rynku maszyn towarzyszących, gdzie wzrost oszacowano na około 20-25%. Powodów jest kilka. Po pierwsze, ostatnie dwa lata były dobre dla rolników – dobre plony i brak klęsk żywiołowych w postaci susz czy powodzi przyczyniły się do wzrostu dochodów rolników. Ponadto rolnicy mogli w pełni korzystać z dotacji unijnych.
Obroty przemysłowe maszynami rolniczymi w 2021 r. w Belgi poprawiły się i wzrosły o około 23%, osiągając 1038 mln euro. Mimo trudności z łańcuchem dostaw przedsiębiorstwa nadal oceniają swoje otoczenie biznesowe jako korzystne, z gwarantowanym dalszym wzrostem poziomu aktywności; wykorzystanie mocy produkcyjnych jest nadal wysokie pomimo spadku w ostatnim kwartale. Jeśli chodzi o rynek krajowy, rejestracje ciągników wzrosły o 13% w porównaniu z 2020 r. Ze względu na wysokie ceny produktów rolnych oczekiwania są duże, jednak sektor hodowlany boryka się z problemami spowodowanymi regulacją emisji azotu i będzie musiał podjąć szereg środków mających na celu drastyczną redukcję emisji azotu.
W Holandii sprzedaż ciągników w 2021 r. nieznacznie wzrosła (+5%) w porównaniu z rokiem 2020. Holenderscy rolnicy wykazali zaufanie do inwestowania w nowe maszyny, natomiast hodowcy bydła mlecznego muszą być nieco ostrożniejsi ze względu na niepewność dotyczącą oczekiwanych nowych przepisów, które mogą ograniczyć ich stado mleczne, w oparciu o przekroczenie norm azotu w pobliżu obszarów Natura 2000. Niemniej jednak przyjmowanie zamówień jest dodatnie, ze wzrostem o około 20%.
W Austrii rynek ciągników rozwijał się bardzo pozytywnie w pierwszych trzech kwartałach 2021 r. W tym okresie wyprodukowano o 28% więcej ciągników niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Rok był równie udany pod względem nowych rejestracji, osiągając wzrost o 32,3% w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego.
W Danii rejestracje ciągników w 2021 r. wzrosły o 10,6% w porównaniu z tym samym okresem w 2020 r. Odzwierciedla to podobny rozwój w innych krajach europejskich i częściowo wynika z cen żywności w 2021 r., które były średnio o 28% wyższe niż w 2020 r.
W Turcji rejestracje ciągników rolniczych na cały rok 2021 wzrosły o 32,7% w porównaniu do roku 2020. W tym okresie zarejestrowano 64 070 ciągników, a tempo zmian wyniosło 20,7% w porównaniu ze średnią z ostatnich 5 lat. Rolnicy, którzy planowali zainwestować w maszyny rolnicze w najbliższych miesiącach, przyspieszyli swoje plany inwestycyjne ze względu na oczekiwanie bardzo wysokiej inflacji.
Ograniczenia spowodowane wojną
Ogólny wskaźnik koniunktury dla przemysłu maszyn rolniczych w Europie utrzymywał się na wysokim poziomie, ale gwałtownie spadł wraz z wojną na Ukrainie. W marcu indeks spadł z 53 do 30 punktów (w skali od -100 do +100). W odniesieniu do całego roku 2022 przedstawiciele przemysłu europejskiego nadal prognozują wzrost obrotów swojej firmy o 5%. Według sondażu oczekiwana utrata obrotów z Europy Wschodniej zostanie z nawiązką zrównoważona dalszym wzrostem w pozostałych częściach świata, zwłaszcza w Ameryce Północnej i Południowej, Europie Zachodniej, Australii i Nowej Zelandii. Na razie konsekwencje wojny Rosji z Ukrainą wydają się bardziej zaszkodzić branży po stronie i tak już ograniczonych dostawców niż po stronie rynku. Na Białoruś, Rosję i Ukrainę przypadały łącznie niecałe 5% łącznych obrotów badanych firm w 2021 r., na tle rekordowych ilości zamówień. Obecnie wydaje się raczej, że realizacja zamówień staje się jeszcze trudniejsza, ponieważ w wyniku kryzysu nasilają się duże problemy w dostawach i dostępności surowców. Dotyczy to w szczególności producentów kombajnów i ciągników, gdzie większość będzie zmuszona do czasowego wstrzymania produkcji w ciągu najbliższych czterech tygodni.
