Jak bronić się przed gryzoniami?

Wielu rolników pyta nas, jak sobie radzić i czy można zapobiegać takim sytuacjom w przyszłości. Podpowiedzi znajdziecie m.in. na Platformie Sygnalizacji Agrofagów prowadzonej przez Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy. Znajdziemy tam informacje dotyczące metod regulacji występowania gryzoni w uprawach rolniczych.
Co warto wiedzieć, przy ustalaniu terminów zabiegów przeciwko gryzoniom ważna jest znajomość migracji sezonowych. Wiosną gryzonie najliczniej występują na miedzach, łąkach na brzegach lasów i zarośli a także częściowo na oziminach. Gdy oziminy podrastają, gryzonie przenoszą się masowo na zboża. Tam pozostają aż do żniw. W Polsce gwałtowne pomory gryzoni miały miejsce w latach 1946, 1948, 1949, 1952, 1955 i szerzyły się w różnych porach roku.

Walka chemiczna w kilku terminach

Walkę z gryzoniami prowadzi się w kilku terminach:

• wiosną przez wykładanie zatrutego ziarna;
• wczesną jesienią przez gazowanie nor świecami dymnymi;
• późną jesienią za pomocą opryskiwania preparatami chemicznymi i rozkładania zatrutego ziarna.

W związku z tym należy trzy razy w roku przeprowadzić obserwacje na polach uprawnych i nieużytkach w celu stwierdzenia liczebności gryzoni. Od wyniku obserwacji zależy podjęcie decyzji o konieczności stosowania zabiegów chemicznych i przygotowania odpowiedniej ilości preparatów. Obserwacje przeprowadza się w marcu lub kwietniu, po żniwach (sierpień), po zakończeniu orek jesiennych (jeśli występują).

Metoda czynnych nor

Na polu wyznacza się 3 miejsca o powierzchni 100 m², na których oblicza się wszystkie nory gryzoni. Nory należy natychmiast zadeptywać. Po 1-2 dniach powtórnie liczy się nory otwarte, zamieszkałe przez gryzonie. Liczbę nor otwartych należy podzielić przez 3, otrzymujemy w ten sposób średnią liczbą nor na poletko. Przy liczbie 3 nor zamieszkałych na 100 m2 zabiegi zwalczające są konieczne. 

Oprócz metody czynnych nor można zastosować także metodę odłowu pułapkami. Przy zastosowaniu tej metody używa się pułapki z założonymi przynętami. Pułapki można rozkładać w dowolnych miejscach, zwracając uwagę, aby nie stwarzały zagrożenia dla innych zwierząt i ludzi. Rozkładać 25 pułapek na 1 ha w odstępach 1 metrowych (najlepiej układać przy wylotach nor - większe prawdopodobieństwo wpadnięcia gryzonia do pułapki).
Wykorzystaj naturalnych wrogów.

Znana jest również metoda zbierania wypluwek sów i myszołowów, lecz nie ma ona większego praktycznego znaczenia przy określeniu liczebności gryzoni dla rolnika. Istnieje jednak pewna zależność występowania drapieżników zmniejszających populacje gryzoni. Gromadząc dane o składzie pokarmowym płomykówki, stwierdzono że w ciągu miesiąca sowa zjada przeciętnie 85-128 gryzoni, a że teren łowiecki płomykówki wynosi około 100 ha, w ciągu roku z każdego hektara wyławia ona +/- 13 gryzoni. Obserwuje się, że pustułki, sowy, dzierzby zjadają w lata obfitujące w gryzonie, jedynie ich głowy, a równocześnie znoszą do miejsca kryjówek zdobycz, której później nie zjadają. Znajdowano w gniazdach sowy błotnej i sowy uszatej w ciągu dnia 5-10 gryzoni przyniesionych ,,na zapas". Łatwo obliczyć, że rodzina sów w ciągu doby zjada 20-30 gryzoni. Jak wykazały wyniki badań składu pokarmu lisa w Polsce, gryzonie stanowiły 35,7% jego diety. Natomiast w warunkach Wielkopolski, w ciągu trzech lat badań przeciętny udział gryzoni polnych w diecie lisa sięgał 65%, a roczne spożycie tych zwierząt przez jednego lisa wahało się od 73-111 kg. W przeliczeniu na przeciętną masę ciała nornika zwyczajnego, odpowiada to wyłowieniu przez jednego lisa 3700 do 5500 osobników, przy czym nornik stanowił tam 93% biomasy badanych gryzoni.

Jaka chemia?

Gryzonie: nornik, mysz

• Ziarno zatrute Fosforkiem Cynkowym 01 AB  fosforek cynku – 1,3 %). Można zastosować w takich uprawach, jak: zboża jare, zboża ozime, drzewa pestkowe, drzewa ziarnkowe. Termin i sposób stosowania: środek stosować poza okresem wegetacyjnym (przedwiośnie, późna jesień, bezśnieżna zima) wykładając w ilości 10-20 ziaren do otworów nor zamieszkałych przez gryzonie, nie zadeptując korytarzy lub do dołków wykopanych w glebie, mających około 20 cm głębokości, 20 cm długości i 15 cm szerokości, zamaskowanych matą słomianą, deską, cegłą, dachówką itp. Maksymalna dawka dla jednorazowego zastosowania: 20 g/100 m2, zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania: 5 – 20 g/100 m2

Nornik: nornik polny, nornik bury

• Ratron GL (fosforek cynku - 8 g). Zastosowanie: uprawy rolnicze. Dawka: umieszczenie przynęty w norze, maksymalna /zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania: 2 kg/ha; stacja deratyzacyjna, maksymalna /zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania: 2,5 kg/ha,

Metody agrotechniczne ograniczania gryzoni (pszenica ozima, kukurydza)

Poprawna agrotechnika, płodozmian, podorywki, talerzowanie, bronowanie, spulchnianie gleby, zwalczanie chwastów, wykaszanie traw, wokół plantacji, izolacja przestrzenna (od nieużytków, łąk, pastwisk, i roślin zbożowych), głęboka orka jesienna, wczesny siew i zwiększenie normy wysiewu, zwiększanie efektywności wyłapywania gryzoni przez ptaki drapieżne przez ustawianie tyczek z poprzeczką (czatownie) na otwartych przestrzeniach.

Fot. Czubiński