Materia organiczna bazą żyzności gleby

Według raportu IUNG – PIB szacuje się, że do 2030 r. średnio w glebach w Polsce ulegnie degradacji ponad 0,8% materii organicznej. Ubytek ten jest związany z intensyfikacją rolnictwa, dużym udziałem w strukturze zasiewów kukurydzy przy znikomym areale roślin wieloletnich i niewielkiej obsadzie zwierząt. To zła perspektywa dla rolników, a bezpośrednio dla upraw polowych. Próchnica kształtuje bowiem szereg właściwości gleby, decydujących o jej żyzności, dostępności składników pokarmowych, zmniejsza ich wypłukiwanie oraz ogranicza skutki oddziaływania czynników stresowych.

Głównymi czynnikami, które w naszych warunkach przyczyniają się do degradacji próchnicy są: częsta i głęboka uprawa gleby, uproszczone zmianowanie, niezrównoważone nawożenie mineralne – szczególnie azotowe oraz wywożenie z pola słomy – wykorzystywanie jej na cele energetyczne. Przy braku dopływu do gleby resztek roślinnych i nawozów organicznych próchnica jest też wykorzystywana przez drobnoustroje jako źródło węgla i energii, prowadząc do jej degradacji – ubytku z gleby.

W przypadku przyorania samych resztek pożniwnych (ściernisko i korzenie) tzw. współczynnik reprodukcji materii organicznej jest ujemny. Dopiero w wyniku regularnego przyorywania także rozdrobnionej słomy staje się on dodatni. Jeżeli gospodarstwo pozbywa się słomy z pól, to w zależności od jej plonu i pochodzenia traci też znaczne ilości składników pokarmowych, które trzeba zastąpić dodatkowym nawożeniem mineralnym w kolejnych latach.

Pełny artykuł nt. znaczenia materii organicznej w glebie, roli próchnicy i sposobach jej odtwarzania znajdziesz w nowym wydaniu miesięcznika „top agrar Polska” [01/2018], na str. 68–71.
(bie)