Szefowie resortów rolnictwa krajów członkowskich UE mają dokonać oceny obecnych przepisów, które – zdaniem wielu rolników i instytucji – nie pomogły w przeciwdziałaniu rosnącemu napływowi nowych agrofagów i chorób roślinnych, wynikającemu głównie z globalizacji handlu. Z powodu zmiany klimatu wiele agrofagów i chorób jest w stanie bez trudu przetrwać w Europie. Dlatego konieczne jest uaktualnienie unijnego prawa, by móc w pełni zaradzić rosnącym zagrożeniom oraz wprowadzić we wszystkich państwach UE jednolite zasady.
Rozporządzenie w sprawie zwalczania agrofagów roślin
Proponowane przez Komisję Europejską rozporządzenie zastępuje obecną dyrektywę (2000/29/WE) o zdrowiu roślin i ustanawia – zdaniem jego autorów – skuteczniejsze, trwalsze i bardziej przejrzyste ramy ochrony zdrowia roślin w UE. Zgodnie z nowym rozporządzeniem, aby umożliwić bardziej elastyczne reagowanie na istniejące i pojawiające się zagrożenia, agrofagami będzie można również określić rośliny będące pasożytami dla innych roślin, pod warunkiem, że ich obecność wywołuje na terytorium UE poważne skutki gospodarcze, społeczne i środowiskowe.
W rozporządzeniu zamieszczono listę najważniejszych agrofagów i podzielono je na dwie kategorie:
1. Agrofagi kwarantannowe, które stanowią dla terytorium Unii największe zagrożenie i wymagają zwalczania
- nowe przepisy umożliwią Komisji ustanowienie listy pewnej części tych agrofagów jako agrofagów priorytetowych dla UE w oparciu o szereg szczegółowych kryteriów określonych w załączniku do rozporządzenia,
- obecność agrofagów priorytetowych wywołuje na terytorium UE poważne skutki. Na walkę z nimi przeznaczone zostaną specjalne zasoby – co oznacza również dalej idące zobowiązania zarówno dla właściwych organów, podmiotów profesjonalnych, jak i osób prywatnych,
- agrofagi kwarantannowe dla strefy chronionej to agrofagi kwarantannowe, przed którymi chronione będą tylko części terytorium UE, ponieważ organizmy te są już obecne na innych obszarach.
2. Agrofagi jakościowe, które oddziałują na rośliny, ale nie muszą być zwalczane
W nowych przepisach przewidziano też sposoby przeciwdziałania agrofagom z państw spoza UE. Komisja będzie mogła stosować środki ostrożnościowe wobec nowych zagrożeń powodowanych przez rośliny z niektórych państw spoza UE. Utworzono kategorię roślin, produktów roślinnych i innych przedmiotów wysokiego ryzyka: chodzi o takie rośliny, produkty roślinne lub inne przedmioty, które – jak wynika ze wstępnej oceny – powodują niedopuszczalny poziom zagrożenia agrofagami dla terytorium Unii. W związku z tym ich wprowadzanie z państwa trzeciego na terytorium Unii będzie zabronione do czasu zakończenia pełnej oceny ryzyka.
Zmiany w systemie paszportów roślin
W nowych przepisach proponuje się także rozszerzenie, uproszczenie i zharmonizowanie obowiązującego systemu paszportów roślin. Oznacza to, że rozszerzony zostanie katalog roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów, które wymagają:
- świadectwa fitosanitarnego do celów importu do UE (potwierdzającego zgodność z przepisami Unii),
- paszportu do celów przemieszczania na terytorium Unii.
Paszporty roślin będą potrzebne również w przypadku każdego przemieszczenia rośliny pomiędzy podmiotami profesjonalnymi, ale nie przy jej sprzedaży użytkownikom ostatecznym.
Ponadto nowe przepisy nałożą na podmioty profesjonalne wymóg rejestracji. Podmioty te zostaną wpisane do jednego rejestru, co zmniejszy spoczywające na nich obciążenia regulacyjne.
Nowe rozporządzenie w sprawie zdrowia roślin ma zostać opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wejść w życie przed początkiem 2017 roku. Nowy system będzie stosowany po upływie trzyletniego okresu przejściowego, podczas którego przyjęte zostaną odpowiednie przepisy krajowe i państwa członkowskie przygotują swoje administracje do pełnego stosowania nowych przepisów.
oprac. bcz
Fot. Czubiński
Na zdjęciu: Bakterioza pierścieniowa ziemniaka – choroba powodowana przez agrofaga kwarantannowego, bakterię Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus.
