Przygotowując mieszanki na pastwiska przemienne zakłada się, że najważniejszy jest cel uprawy, tzn. czy ma być to użytek wypasany czy koszony. Pierwsze pastwiska przemienne bazowały na 2 gatunkach, tzn. na życicy trwałej i koniczynie białej. Życica to trawa kępowa, rozwijająca się szybko i dobrze rosnąca w towarzystwie koniczyny. Jednak wbrew nazwie gatunkowej jest mało trwała na pastwiskach w naszym kraju. Lubi żyzne gleby mineralne, dobrze uwilgotnione. Jest dość wrażliwa na suszę.
Nie tylko życica trwała
Spośród traw niskich przeciwieństwem życicy trwałej jest kostrzewa czerwona (gatunek rozłogowo-luźnokępowy). Co prawda po wysiewie rośliny rozwijają się powoli, jednak w następnym roku i kolejnych latach ich udział w runi systematycznie wzrasta. Wiosną rośliny wcześnie rozpoczynają wegetację i wcześnie się kłoszą. Dużym walorem kostrzewy jest to, że wyjątkowo dobrze toleruje niesprzyjające warunki klimatyczne – surowe bezśnieżne zimy, długo zalegającą pokrywę śnieżną czy wiosenne przymrozki. Ma bardzo małe wymagania glebowe, jest niezastąpiona na glebach lekkich posusznych latem.
Jeśli mieszanka pastwiskowa ma być skomponowana z kostrzewy łąkowej, tymotki łąkowej i koniczyny białej jako gatunków wiodących (odmiany o różnej wczesności), to zazwyczaj wybiera się wówczas spośród średnio wczesnych odmian kostrzewy łąkowej, wczesnych odmian tymotki łąkowej, odmian wiechliny łąkowej i odmian koniczyny białej – średnio listnych, dobrze adaptujących się w siewie mieszanym z trawami, np. Astra, Riesling, Tasman.
Poniżej znajduje się zestawienie gatunków i przykładowych odmian (wg COBORU), na które warto zwrócić uwagę przy komponowaniu mieszanki na pastwiska przemienne:
- kostrzewa łąkowa – w zależności od zwartości runi i dynamiki odrastania po wypasach, np. Amelka, Ardenna, Barvital, Darimo, Justa, Liflash, Pasja, Pradel, Skiba;
- kupkówka pospolita – w zależności od zwartości runi, rozkładu plonowania w okresie wegetacji oraz wczesności, np.: wczesne: Amera, Amila, Bepro, Trerano, a także średnio wczesne: Dika, Nera, Baridana oraz średnio późne: Tukan, Zora;
- tymotka łąkowa – w zależności od dynamiki odrastania po zbiorach i rozkładu plonowania w okresie wegetacji, np. Lischka, Karta, Promesse, Skald, Sobol i Prosna;
- życica trwała – do mieszanek na pastwiska warto uwzględnić pary odmian: wczesna + późna oraz diploidalna (2n) + tetraploidalna (4n);
- kostrzewa czerwona rozłogowa – wszystkie pastewne odmiany, tj. Anielka, Anitava, Domena, Gondolin, Kos, Reda;
- kostrzewa trzcinowa: odmiany Kora, Odys, Proba, Prolate, Rahela, które cechują się dużą odpornością na suszę i mają niskie wymagania glebowe.
- koniczyna biała – odmiany średnio listne, dobrze adaptujące się w siewie mieszanym z trawami, np. Astra, Riesling, Tasman. Warto uzupełnić o odmiany drobnolistne.
Przykładowo mieszanka 2-składnikowa życicy trwałej i koniczyny białej nadaje się na pastwisko 2-letnie, tj. rok siewu + 2 lata użytkowania. W jej skład mogą wchodzić odmiany życicy trwałej 2n i 4n – po 50% oraz odmiany koniczyny białej – w 1/3 drobnolistne i w 2/3 odmiany średnio listne.
Jak założyć?
Po wyborze mieszanki trzeba podjąć decyzję o sposobie jej wysiewu. Można ją wysiać w roślinę ochronną lub zdecydować się na siew czysty. Jednak ze względu na powolny początkowy wzrost i rozwój motylkowatych oraz dużą konkurencję chwastów, bezpieczniejszym rozwiązaniem jest wsiewka w roślinę ochronną. Najczęściej stosuje się jęczmień jary, uprawiany na ziarno, wysiewany w ilości 100–120 kg/ha, albo owies przeznaczony na zieloną masę, wysiewany w ilości 120–140 kg/ha.
Wypasanie pastwisk przemiennych z dużym udziałem intensywnych odmian życicy trwałej rozpoczyna się wiosną, już przy wysokości 8–10 cm. Nadwyżki zielonej masy (niewypasane do końca z kwater) kosi się przy wysokości runi 35–40 cm z przeznaczeniem na np. sianokiszonkę. Pastwiska przemienne nawozimy nieco inaczej w okresie wegetacji, tzn. trzeba zmniejszyć dawki nawozów azotowych ze względu na duży udział koniczyny białej (przynajmniej o 50%) i jednocześnie zwiększyć roczną dawkę fosforu i potasu, tj. 80–100 kg/ha P2O5 oraz 100–140 kg/ha K2O z podziałem na odpowiednie dawki po wypasach.
