Po ponad półrocznych negocjacjach przedstawiciele Parlamentu Europejskiego i Rady oraz Komisji Europejskiej w końcu ustalili ostanie szczegóły kolejnej reformy. Brak tego porozumienia blokował dalsze prace nad przyjęciem trzech kluczowych rozporządzeń regulujących przyszła WPR: rozporządzenia w sprawie planów strategicznych, w sprawie finansowania oraz wspólnej organizacji rynków. Kompromis otwiera więc drogę do sfinalizowania prac nad krajowymi planami strategicznymi.
25% na ekoschematy
Sprawa finansowania ekoschematów, czyli nowego pomysłu na jeszcze bardziej zieloną WPR była jedną z kości niezgody w tych negocjacjach. Ostatecznie uzgodniono, że Państwa Członkowskie będą musiały przeznaczyć 25% całego budżetu dopłat bezpośrednich na finansowanie ekoschematów. W praktyce oznacza to dla przeciętnego gospodarza, że jego dopłaty podstawowe będą o 25% niższe, a jedynym sposobem na „odrobienie” tej straty będzie realizacja w gospodarstwie wspomnianych ekoschematów, czyli dobrowolnych działań, za których podjęcie rolnik ma otrzymywać dodatkowe płatność w ramach dopłat bezpośrednich. A oto lista proponowanych ekoschematów (na podstawie pierwszej wersji planu strategicznego):
- obszary z roślinami miododajnymi,
- zimowe pożytki dla ptaków,
- ekstensywny wypas na TUZ z obsadą zwierząt,
- zielone ścierniska,
- międzyplony ozime,
- wsiewki śródplonowe,
- opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia z wykorzystaniem narzędzia FaST,
- korzystna struktura upraw,
- prowadzenie zrównoważonego gospodarowania na wszystkich użytkach rolnych w gospodarstwie,
- prowadzenie produkcji roślinnej w systemie integrowanej produkcji roślin,
- praktyki ograniczające emisję amoniaku,
- uproszczone systemy uprawy,
- pasy uprawne wolne od środków ochrony roślin i nawozów,
- zagospodarowanie resztek pożniwnych i poplonowych w formie mulczu (matowania),
- stała okrywa roślinna w międzyrzędziach w uprawach sadowniczych,
- zadrzewienia śródpolne i systemy rolno-leśne,
- retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych,
- rolnictwo ekologiczne,
- dobrostan zwierząt.
Na razie nie znamy stawek płatności za poszczególne działania – powinny one być podane w drugiej wersji krajowego planu strategicznego.
Wzmocniona warunkowość
Ważną kwestią w tych negocjacjach było również uzgodnienie ostatecznego brzmienia norm Dobrej Kultury Rolnej Zgodnej z Ochroną Środowiska (GAEC - Good Agricultural and Environmental Conditions). Pierwotna propozycja mówiła, że rolnicy będą zobowiązani przeznaczyć przynajmniej 5% powierzchni gruntów ornych na cele nieprodukcyjne (ugory, strefy buforowe itp.) albo uprawę poplonów czy roślin wiążących azot. Porozumienie wymaga od rolników przeznaczenia co najmniej 4% swoich gruntów ornych na obszary nieprodukcyjne, jednak jeżeli norma ta będzie realizowana poprzez międzyplony i rośliny wiążące azot, udział musi wzrosnąć do co najmniej 7%, przy czym 3% gruntów musi być nadal przeznaczonych na cele nieprodukcyjne, a w uprawach wiążących azot obowiązywać ma zakaz stosowania pestycydów.
10% dla małych gospodarstw
Kolejnym elementem porozumienia jest również pula środków, które mają być przeznaczone na wsparcie małych gospodarstw. Na ten cel każdy kraj ma przeznaczyć przynajmniej 10% krajowej koperty na dopłaty bezpośrednie. Środki na wsparcie małych gospodarstw mogą pochodzić z degresywności dopłat, czyli stopniowego zmniejszania rocznych płatności bezpośrednich dla rolników otrzymujących powyżej 60 tys. euro i cappingu, czyli ograniczenia dopłat do 100 tys. euro rocznie – jeśli kraj członkowski zdecyduje się na zastosowanie degresywności i cappingu (będą dobrowolne). Jeśli taki system zostanie wprowadzony, kraje członkowskie mogłyby zezwolić rolnikom na odjąć 50% wynagrodzeń związanych z rolnictwem od łącznej kwoty przed obniżką.
Fot. European Union 2021 - Source : EP
