Nasz ekspert w zakresie VAT, Roman Włodarz – prezes Śląskiej Izby Rolniczej odpowiada:
Problem dotyczy okoliczności zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej (jest nią także działalność rolnicza w rozumieniu Ustawy o VAT) lub przekazania gospodarstwa następcy. W przypadku zaprzestania działalności podatnik VAT, na podstawie art. 14, ma obowiązek sporządzić spis z natury towarów pozostałych w gospodarstwie na ten dzień, wycenić je, naliczyć odpowiedni VAT i odprowadzić go do urzędu skarbowego. Jeśli jednak podatnik VAT przekaże gospodarstwo w całości lub jego zorganizowaną część następcy – podatnikowi czynnemu VAT, będzie to transakcja całkowicie poza Ustawą o VAT (art. 6 ust. 1).
W omawianym przypadku rolnik, przed przekazaniem gospodarstwa głównemu następcy, zbywa część składników majątkowych przedsiębiorstwa, zatem pojawia się problem, czy są to części spełniające po podziale kryterium zorganizowanej części (art. 2 ust. 27e zorganizowanej części przedsiębiorstwa). Rozumie się przez to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
Zgodnie z definicją Kodeksu cywilnego gospodarstwa rolnego i zgodnie z orzecznictwem sądowym, transakcja zbycia lub darowania samej ziemi uprawnej nie stanowi transakcji zbycia lub darowania zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Do tego konieczne są odpowiednie maszyny i zaplecze gospodarcze. Np. w interpretacji dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy (nr ITPP1/443-158/14/MS) wyjaśnił, że przekazanie w całości gospodarstwa rolnego, o ile wypełnia ono definicję przedsiębiorstwa w rozumieniu Kodeksu cywilnego, pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT. W praktyce to organy podatkowe ustalają w drodze interpretacji indywidualnych, w jakich konkretnych warunkach będzie utrzymane kryterium zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W naszym przypadku można teoretycznie założyć, że główny następca, przejmując 15 ha UR z budynkami i maszynami, powinien spełnić kryterium zorganizowanej części. Pozostałe części (3x1 ha dla dzieci + działka budowlana zbywcy) z pewnością tego kryterium nie spełnią.
Zatem radzimy odpowiednio wcześniej wystąpić do właściwej terytorialnie Izby Skarbowej o jednolitą interpretację w tej sprawie. Jeśli interpretacja będzie niekorzystna, takie przekazanie gospodarstwa będzie równoznaczne z likwidacją przedsiębiorstwa i wtedy trzeba będzie oddać VAT od każdego towaru pozostałego w gospodarstwie, w stosunku do którego przysługiwało prawo odliczenia VAT. Biorąc pod uwagę wiek opisanych maszyn, podstawą do wyliczenia VAT do zwrotu może być ich bieżąca wartość rynkowa netto, a nie wartość nabycia. pł
