Jak oddłużane są gospodarstwa rolne? Posłowie sprawdzają jak działa ustawa w praktyce

Posłowie na Sejm RP Dorota Niedziela oraz Kazimierz Plocke z Platformy Obywatelskiej zwrócili się do MRiRW interpelację dotyczącą ustawy o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne.

Rośnie liczba bankructw rolników

Politycy opozycji zwrócili uwagę, że ustawę uchwalono w listopadzie 2018 r.

- Tymczasem liczba bankructw oraz niespłacane kredyty wśród rolników ciągle rosną.  Jak wynika z Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor od początku pandemii COVID-19 do końca września ubiegłego roku, zaległości rolników wobec kontrahentów i banków wzrosły o 1/3 do 680 mln zł. Kłopoty z niewypłacalnością firm w sektorze rolnym  potwierdza raport Coface za 2021 rok. Według tego opracowania w ubiegłym roku niewypłacalność firm wzrosła o 71%, a największy negatywny skok, bo aż o 202% (rok do roku) zanotowało rolnictwo. To właśnie w sektorze rolnym nastąpił gwałtowny wzrost liczby gospodarstw, które nie poradziły sobie z obsługą zadłużenia -napisali posłowie D. Niedziela oraz K. Plocke, którzy zadali szereg pytań dotyczących funkcjonowania ustawy. 

Na co zgodziła się UE?

W odpowiedzi MRiRW zwróciło uwagę, że zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej z dnia 8 kwietnia 2020 r. o zgodności programu pomoc państwa na restrukturyzację zadłużenia gospodarstw rolnych z prawem UE taka pomoc mogła być udzielana do 31 grudnia 2021 r. Polska mogła w jej ramach udzielać:

·       dopłat do oprocentowania bankowych kredytów na restrukturyzację zadłużenia,

·       pożyczek na spłatę zadłużenia

·       gwarancji spłaty kredytów na restrukturyzację zadłużenia.

Efekty działania ustawy

W ramach realizacji ustawy ARiMR zawarła 6 umów pożyczek na sfinansowanie spłaty zadłużenia powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej w łącznej kwocie 4 793 565,75 zł.  Z tytułu zawartych 5 umów pożyczek wypłacono środki w wysokości 3 157 665,75 zł. Natomiast jeden z beneficjentów nie dopełnił warunków koniecznych do wypłaty pożyczki, w związku z tym płatność z tytułu zawartej z nim umowy pożyczki nie została zrealizowana.

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w ciągu ostatnich trzech lat nie udzielił żadnemu podmiotowi prowadzącemu gospodarstwo rolne gwarancji spłaty bankowych kredytów restrukturyzacyjnych.

Niewykorzystane fundusze

W związku z realizacją ustawy, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w planie finansowym:

•          2019 r. zaplanował - 193 000 tys. zł, wykorzystał – 154,74 tys. zł

•          2020 r. zaplanował - 100 000 tys. zł, wykorzystał - 21 356,81 tys. zł

•          2021 r. zaplanował - 50 000 tys. zł, wykorzystał - 39 786,13 tys. zł

Gospodarstwo za dług

Obecnie na podstawie ustawy rolnicy mogą nadal ubiegać się o pomoc w formie przejęcia przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa długu podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej w zamian za przeniesienie własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa.

Cenę nieruchomości ustala się w wysokości nie niższej niż wartość tej nieruchomości określoną przy zastosowaniu sposobów jej ustalania przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami. Przejęty przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa dług nie może przekroczyć wartości nieruchomości rolnej, której własność jest przenoszona na rzecz Skarbu Państwa, pomniejszonej o wysokość sumy hipoteki ustanowionej na tej nieruchomości.

Po przeniesieniu własności gospodarstwa na rzecz Skarbu Państwa w związku z przejęciem długu dotychczasowy właściciel może skorzystać z prawa pierwszeństwa do:

·       dzierżawy tej nieruchomości,

·       dzierżawy tej nieruchomości z zapewnieniem dzierżawcy prawa kupna przedmiotu dzierżawy najpóźniej z upływem okresu, na jaki została zawarta umowa dzierżawy,

·       nabycia tej nieruchomości po upływie co najmniej pięciu lat od dnia przeniesienia na rzecz Skarbu Państwa własności tej nieruchomości rolnej.

Ponadto nieruchomość rolna, której własność została przeniesiona na rzecz Skarbu Państwa w związku z przejęciem długu, nie może zostać zbyta przed upływem 20 lat od dnia przeniesienia jej własności, z wyłączeniem zbycia na rzecz dotychczasowego właściciela na jego wniosek.

Do dnia 31 grudnia 2021 r. w ramach ustawy przejęto długi 18 podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne. KOWR przejął w ten sposób nieruchomości o łącznej powierzchni 1050 ha.

W planie finansowym na 2022 r. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa zaplanował na oddłużanie rolników środki w wysokości 50 000 tys. zł.