Marnowanie żywności – nowe obowiązki oraz kary

Skala zjawiska niepokoi od dawna. Średnio – według szacunków Komisji Europejskiej – w Unii Europejskiej marnuje się 89 mln ton żywności rocznie, czyli 179 kg na osobę!!!  Koszty związane z marnowaniem żywności w Unii Europejskiej oszacowano na około 143 mld euro w 2012 r. W przypadku Polski brak jest szczegółowych i aktualnych danych. Zgodnie z danymi Eurostatu z 2006 r. w Polsce marnuje się ok. 9 mln ton żywności rocznie. W przeliczeniu na statystycznego mieszkańca, Polska jest więc na 5 miejscu w Unii Europejskiej pod względem marnowanej żywności. Przeciętny Polak marnuje 235 kg żywności na rok.

Z unijnych danych wynika, że najwięcej żywności (42%) marnowana jest w gospodarstwach domowych. Z kolei dystrybucja wciąż odpowiada za ok. 5% marnowanej żywności o wartości 10 mld euro.

Ale rozwija się również działalność instytucji charytatywnych zajmujących się bezpłatnym rozdawaniem żywności dla najbardziej potrzebujących. Z danych Polskiej Federacji Banków Żywności wynika, że w 2015 r. za pośrednictwem organizacji charytatywnych przekazano 65 000 ton żywności (bez uwzględnienia 81 000 ton owoców i warzyw objętych rosyjskim embargiem, przekazanych do banków żywności przez rolników), z tego tylko 1 400 ton (około 2%) pochodziło z darowizn od sieci handlowych. Natomiast w 2016 r. ilość żywności przekazanej bankom wzrosła do 92,7 tys. ton, z czego dystrybutorzy przekazali 4,7 tys. ton.

Projekt ustawy ma to zmienić i zwiększyć ilości żywności przekazywanej z sieci handlowych do polskich banków żywności.

Ustawa ma zobowiązać sprzedawców żywności (sklepy powyżej 250 m²) do zawarcia z organizacją pozarządową umowy dotyczącej przekazywania żywności na cele społeczne. W umowie strony powinny określić m.in:

• czas i sposób przekazywania żywności, a także jej rodzaj,
• podziału kosztów odbioru i dystrybucji żywności pomiędzy jej stronami

Ustawy zakłada również obowiązek ponoszenia przez sprzedawców żywności opłaty za marnowanie żywności. „Opłata taka jest ustalana poprzez pomnożenie jednostkowej stawki przez masę marnowanej żywności. Podstawę obliczenia opłaty stanowi masa marnowanej żywności w kilogramach. Wprowadzono występującą powszechnie zasadę samonaliczania – obowiązany podmiot sam ustala wysokość opłaty i wnosi należną opłatę” – napisano w uzasadnieniu ustawy.

Środki z opłat będą przekazywane organizacjom pozarządowym, z którymi sprzedawcy żywności zawarli umowy dotyczące nieodpłatnego przekazywania żywności na cele społeczne. Będzie to sankcja finansowa dla sprzedawców żywności, którzy pomimo zaproponowanych w projekcie mechanizmów przekazywania nieodpłatnie niesprzedanych produktów żywnościowych nadal będą wytwarzać znaczne ilości „odpadów żywnościowych”. Jednocześnie zaznaczono, że opłaty nie ponosi się od 10% masy marnowanej żywności.

Projekt ustawy nałoży także na sprzedawców żywności obowiązek przeprowadzenia w sklepach kampanii edukacyjno-informacyjnych dotyczących racjonalnego gospodarowania żywnością oraz przeciwdziałania marnowaniu żywności.  wk