ELEWARR został utworzony przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego w 1992 r. w celu zarządzania elewatorami zbożowymi przejętymi przez Agencję. Spółka miała stabilizować rynek zbóż i rzepaku oraz zabezpieczać powierzchnie magazynowe w ramach centrów interwencyjnych skupu zbóż. Przez lata ELEWARR był liderem na rynku skupu i sprzedaży hurtowej zbóż, nasion i pasz oraz magazynowaniu i przechowywaniu zbóż i rzepaku. Jednak na wskutek zmian na rynku, na którym, wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej pojawiła się komercyjna konkurencja, a także złego zarządzania i nadzoru właścicielskiego, spółka straciła tę pozycję. Z roku na rok sytuacja ulegała pogorszeniu.
Brak odpowiednich działań ze strony właściciela oraz zarządu Spółki doprowadził do jej marginalizacji na rynku.
NIK ocenia, że zarządzanie ELEWARR-em oraz nadzór właścicielski KOWR nad Spółką nie były prawidłowe i skuteczne. Podjęte przez Zarząd spółki działania nie spowodowały poprawy jej sytuacji ekonomiczno-finansowej. Nie polepszyło się także gospodarowanie majątkiem ELEWARR-u.
Izba zwraca uwagę, że mimo podjętych działań, ELEWARR nie osiągnął w badanym okresie założonych wyników ekonomiczno - finansowych. Co więcej, sytuacja spółki uległa dalszemu pogorszeniu.
- Straty spółki były tak duże, że nawet, jeżeli osiągała ona zysk, to przeznaczany był on na pokrycie strat – wyjaśnia NIK.
W ocenie Izby wyniki finansowe Spółki jednoznacznie świadczą o nie najlepszym jej zarządzaniu i nadzorze sprawowanym przez KOWR. Nie podejmowano działań naprawczych w sytuacji pogarszających się wyników spółki. Działania właściciela ograniczyły się do zatwierdzenia sprawozdań finansowych i z działalności Zarządu, udzielania zgody na sprzedaż aktywów trwałych oraz przekazywania zysku netto na pokrycie strat. Zakładając obecny schemat działania Spółki, w tym wysokość osiągniętego zysku w ostatnim roku obrotowym, można przyjąć, że strata netto za rok 2017/2018 zostałaby pokryta dopiero po 17 latach działalności spółki. Dodatkowo głównym działaniem właściciela ELEWARR w celu poprawy sytuacji finansowej było odwołanie członków Zarządu.
NIK zauważa, że p.o. dyrektor generalny KOWR w 2018 r. powołał trzech nowych członków zarządu niezgodnie z przepisami prawa, bez przeprowadzenia przez Radę Nadzorczą ELEWARR postępowań konkursowych.
O nieskutecznym nadzorze zarządu spółki świadczą także nieprawidłowości przy sprzedaży towarów przez ELEWARR. Na przykład ELEWARR oddział w Gądkach zawarł dwie umowy sprzedaży pszenicy z odroczoną płatnością, której nie uregulowano. NIK uznaje to działanie jako niegospodarne.
- Nieefektywne i nieskuteczne były także działania w zakresie skupu i przechowywania zbóż oraz rzepaku – ocenia Izba.
NIK już w poprzednich kontrolach wskazywała na utratę przez ELEWARR kluczowej roli w stabilizacji rynku zbóż i rzepaku. Brak odpowiednich działań ze strony właściciela (poprzednio ARR, a obecnie KOWR), jak również Zarządu doprowadził do marginalizacji Spółki na rynku. Rola, do jakiej została ona powołana - stabilizowania rynku zbóż i rzepaku oraz zabezpieczanie powierzchni magazynowych w ramach centrów interwencyjnych skupu zbóż - wyczerpała się.
Po kontroli NIK zaleciła ministerstwu rolnictwa m.in. wzmocnienie nadzoru nad KOWR.
oprac. ksz na podst. NIK
