– Ekonomiczne znaczenie oznaczeń geograficznych jest niepodważalne. W UE chronimy obecnie ponad 3,5 tys. oznaczeń geograficznych. Unijne oznaczenia geograficzne stanowią 6,8% sprzedaży w sektorze żywności i napojów oraz 15% unijnego eksportu żywności i napojów do państw trzecich – mówił Bartłomiej Balcerzyk, Z-ca Dyrektora Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, otwierając jednocześnie zorganizowane podczas tegorocznych „Smaków Regionów” seminarium nt. oznaczeń geograficznych.
Oznaczenia geograficzne są to swoiste prawa własności intelektualnej ściśle powiązane z obszarami wiejskimi. Chronią one nie tylko prawa rolników i producentów, ale również gwarantują konsumentom autentyczne pochodzenie produktów. Na obszarach wiejskich oznaczenia geograficzne znacznie zwiększają możliwości gospodarcze. W Polsce wyjaśnianie zasad działania systemu oznaczeń geograficznych jest szczególnie potrzebne. Dlaczego?
– Polska nadal nie wykorzystuje w pełni korzyści i możliwości związanych z oznaczeniami geograficznymi. Mamy wyśmienitą, cieszącą się wysoką renomą polską żywność i napoje spirytusowe oraz rosnącą produkcję wina. Jest więc co chronić – podkreślił Bartłomiej Balcerzyk. Według danych Komisji Europejskiej z września 2022 roku, Polska miała 36 zarejestrowanych oznaczeń geograficznych. Są to m.in. ser koryciński swojski, jabłka grójeckie, czy wielkopolski ser smażony. Liderem w tej dziedzinie są Włochy z 875 rejestracji, a także Francja – 749.
Rejestracja OG i płynące z niej korzyści
– Do rejestracji potrzebna jest grupa producentów, która dogada się odnośnie do specyfikacji produktu. Wstępnie ta grupa musi skontaktować się z organami krajowymi, które są odpowiedzialne za proces rejestracji w Polsce, tj. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ministerstwo ocenia taki wniosek i po jego pozytywnej ocenie następuje publikacja streszczenia specyfikacji produktu żeby ewentualnie mogły się wypowiedzieć osoby, których prawa mogłyby zostać naruszone w drodze rejestracji. Po pozytywnym zatwierdzeniu na szczeblu krajowym, wniosek przesyłany jest do Komisji Europejskiej – mówiła podczas seminarium Ola Jeżowska-Minárik z Komisji Europejskiej. Wśród korzyści takich oznaczeń ekspertka z KE wskazywała m.in. na wartość rynkową produktów chronionych oznaczeniem geograficznym.
– Cena produktu chronionego OG jest średnio 2,11 razy wyższa od ceny porównywalnego produktu niechronionego OG – wynika z przedstawionych na prezentacji danych.
Do korzyści należą także: walka z nieuczciwą konkurencją, zwiększona rozpoznawalność produktu również za granicą, promocja regionu za pomocą produktu, czy wsparcie ze środków publicznych.
– W Polsce system oznaczeń geograficznych traktujemy troszeczkę szerzej. Dla nas bardzo istotnym oznaczeniem jest również Gwarantowana Tradycyjna Specjalność – podkreśliła Magdalena Głodek z Departamentu Rolnictwa Ekologicznego i Jakości Żywności w MRiRW. Oprócz wspomnianych już 36 produktów chronionych oznaczeniem geograficznym, w tym 10 zarejestrowanych chronionych nazw pochodzenia (np. oscypek), mamy obecnie w Polsce również 10 zarejestrowanych Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności. Jak wyjaśniła Magdalena Głodek, są to produkty tradycyjne, które mają istotne znaczenie dla naszych tradycji kulinarnych (np. kiełbasa jałowcowa staropolska).
Pomoc dla producentów żywności w nowej WPR
– Produkty chronione są elitą, natomiast dalej świadomość konsumentów odnośnie do produktów, czy oznaczeń, jest niewystraczająca. Musimy nad tym wszyscy pracować, żeby przeciętny konsument w Polsce mógł łatwo znaleźć takie produkty na półkach sklepowych – zwróciła uwagę Magdalena Głodek. Jak podkreśliła, oznaczenia geograficzne stanowią ważny element Wspólnej Polityki Rolnej.
Komisja Europejska zatwierdziła już Polski Plan Strategiczny dla WPR na lata 2023-27. Na pomoc dla polskich producentów żywności przewidziano ponad 25 mln euro.
– Dla nas bardzo ważne jest to, że jednym z celów KPS jest wspieranie producentów żywności wysokiej jakości produkowanej w ramach unijnych systemów jakości (rolnictwo ekologiczne, chronione nazwy pochodzenia, chronione oznaczenia geograficzne, Gwarantowana Tradycyjna Specjalność), ale również krajowych systemów jakości żywności – podkreśliła ekspertka Departamentu Rolnictwa Ekologicznego i Jakości Żywności w MRiRW.
Wśród interwencji dedykowanych systemom jakości żywności znajdują się:
- Promowanie, informowanie i marketing dotyczący żywności wytwarzanej w ramach systemów jakości żywności (beneficjent – grupa producentów w dowolnej formie organizacyjno-prawnej, złożona z co najmniej dwóch członków, którzy wytwarzają produkty rolne lub środki spożywcze w ramach unijnych lub krajowych systemów jakości (np. spółdzielnia, grupa producentów rolnych, organizacja producentów, konsorcjum, stowarzyszenie), wsparcie w postaci refundacji do 70% kosztów kwalifikowalnych (np. reklama w mediach, promocja w punktach sprzedaży, stoiska, szkolenia, konferencje, materiały reklamowe, wystawy, targi, broszury, ulotki, plakaty), planowana maksymalna wysokość kwoty jednostkowej to 393 258 euro na jedną operację;
- Rozwój współpracy producentów w ramach systemów jakości żywności (beneficjent – dowolna forma współpracy (np. spółdzielnia, grupa producentów rolnych, konsorcjum, stowarzyszenie), co najmniej 5 członków, w tym 4 rolników (min. wartość sprzedaży produktów wytwarzanych w ramach systemów jakości żywności przynajmniej 40 tys. zł), wsparcie może zostać przyznane do wysokości 680 tys. zł w okresie 4 lat i obejmuje dwa obszary: A. zarządzanie współpracą – ryczałt w wysokości 120 tys. zł rocznie, B. refundacja kosztów kwalifikowalnych do kwoty 200 tys. zł w okresie 4 lat objęcia wsparciem (np. określone badania, analizy i ekspertyzy, badania i analizy próbek produktów wymagane w danym systemie jakości, doradztwo, szkolenia, konsultacje, uzyskanie i utrzymanie ochrony wspólnego znaku towarowego).
Szczegółowe informacje dostępne na stronie www.gov.pl/web/rolnictwo
Fot. Mulak
