O sprawę sytuacji na rynku zbóż zapytał ministerstwo rolnictwa poseł Bartosz Romowicz z klubu Trzecia Droga Polska 2050 – PSL.
Rolnicy - producenci kukurydzy z terenu województwa podkarpackiego zgłaszają rażąco niskie ceny skupu ziaren kukurydzy. Ceny te są o wiele poniżej progu opłacalności produkcji. Jak podaje Podkarpacka Izba Rolnicza, ceny kukurydzy mokrej kształtują się na poziomie zaledwie 300 zł za tonę ziarna – napisał poseł Romowicz, który zapytał ministerstwo rolnictwa m.in. o podjęte działania w celu zmiany niekorzystnej sytuacji na rynku kukurydzy oraz wysokość eksportu z Ukrainy.
W odpowiedzi minister Czesław Siekierski podkreślił, że interpelacja wpłynęła do MRiRW zanim został powołany na stanowisko ministra rolnictwa.
Jaka sytuacja na rynku kukurydzy?
Ministerstwo rolnictwa podkreśliło, że ceny zbóż w kraju podążają za cenami zbóż na rynku unijnym i światowym. Wynika to z faktu, że rynek zbóż jest rynkiem globalnym, ponieważ zboże jest towarem, transportowanym w każdy region świata. Obecnie spadki cen odnotowuje się na całym świecie. Duże zapasy zbóż są wynikiem nie tylko przywozu z Ukrainy, ale też wysokiej produkcji w kraju w ostatnich latach. Większa podaż na rynku tworzy presję na spadki cen kukurydzy.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie może regulować cen, ponieważ funkcjonujemy w gospodarce wolnorynkowej i byłoby to niezgodne m.in. z przepisami unijnymi. Poza tym jeśli stabilizacja rynku miałaby polegać na utrzymaniu wysokich cen zbóż, w sytuacji spadku cen na rynkach międzynarodowych, to taka stabilizacja doprowadziłaby do: załamania eksportu ziarna z Polski z uwagi na to, że polskie produkty nie byłyby konkurencyjne cenowo na rynku europejskim i światowym, a tym samym załamania krajowego rynku zbóż i rzepaku z uwagi na brak możliwości upłynnienia nadwyżek, a także do zwiększenia przywozu zbóż i rzepaku do Polski, ponieważ produkty te na całym świecie byłyby tańsze niż w Polsce – napisał minister Czesław Siekierski.
Jakie działania podjął poprzedni rząd?
W 2023 r. wprowadzono pomoc dla rolników m.in. producentów kukurydzy, w sytuacji spadku dochodów ze sprzedaży ich płodów rolnych, m.in.: dopłaty do sprzedanych zbóż i rzepaku, do zakupu nawozów, paliwa rolniczego, do zakupu materiału siewnego, oraz dla producentów rolnych, którzy w latach 2022-2023 nie otrzymali zapłaty za sprzedaną kukurydzę. Rolnicy mogą także skorzystać z kredytu płynnościowego (2%), a także z kredytu skupowego (2%).
MRiRW prowadziło także inne działania mające na celu stabilizację rynku zbóż, w tym rynku kukurydzy. Polegają one m.in. na::
- rozbudowie infrastruktury transportowej, drogowej i przeładunkowej w Polsce oraz współpracy z eksporterami, dzięki czemu możliwe było zwiększenie eksportu zbóż z Polski do historycznie wysokich poziomów. W sezonie 2022/2023 (1.07.2022 – 30.06.2023) z Polski wyeksportowano 12,8 mln ton zbóż, o 3,6 mln ton więcej niż w sezonie 2021/2022 i o 8,44 mln ton więcej niż w sezonie 2019/2020;
- zwiększaniu tranzytu ukraińskich zbóż przez terytorium Polski do historycznie wysokich poziomów - z miesięcznego poziomu ok. 130 tys. ton w I kwartale br. do 350 tys. ton w październiku 2023 r. i 310 tys. ton w listopadzie. Oznacza to ok. 3-krotny wzrost tranzytu. W skali całego roku, w sumie ponad 2,5 mln ton pszenicy, kukurydzy i rzepaku, które mogłyby trafić na polski rynek, przejechało tranzytem przez nasz kraj;
- wsparciu dla rolników na rozbudowę silosów i magazynów zbożowych w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. Daje to ponad 1 milion ton dodatkowej pojemności magazynowej;
- zablokowaniu w połowie kwietnia 2023 r. importu zbóż z Ukrainy, a od 16.09.2023 r. także niektórych produktów ich przetwórstwa. Zakaz obowiązuje do odwołania;
- pomocy finansowej dla firm, które skupiły kukurydzę mokrą w 2022 r. i są w złej kondycji finansowej na skutek skokowego spadku cen kukurydzy zakupionej przez te firmy w zeszłym roku i braku możliwości sprzedaży kukurydzy bez straty. Pomoc pozwala na kontynuację skupu kukurydzy od rolników przez te firmy w trakcie tegorocznych żniw kukurydzianych. Do 19 grudnia br. ARiMR przekazała ponad 226 mln zł do 757 beneficjentów, wypłata środków jest kontynuowana;
- zgłaszaniu problemu niskich cen zbóż, szczególnie kukurydzy, na forum Unii Europejskiej.
Nowe biopaliwo
W celu zwiększenia możliwości wykorzystania zarówno krajowej produkcji kukurydzy, jak i produkowanego z niej bioetanolu, ustawą z 13 lipca 2023 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych, a także ich funkcjonowaniu, wprowadzono zmiany w zasadach funkcjonowania krajowego rynku biopaliw. W wyniku tych zmian, od 1 stycznia 2024 r. wprowadzony zostanie europejski standard benzyny E10 w ramach paliw E95, polegający na zwiększeniu udziału biokomponentów z 5% objętości do 10% objętości benzyn, co powinno zwiększyć zapotrzebowanie na bioetanol, a tym samym zboża o dodatkowe około 400-500 tys. ton. Obecnie do produkcji bioetanolu na cele biopaliwowe w Polsce wytwórcy wykorzystują około 790 tys. ton krajowej kukurydzy. W pierwszym półroczu 2023 r. wytwórcy przetworzyli na bioetanol około 370 tys. ton kukurydzy wyprodukowanej w Polsce. Deklarowane moce produkcyjne wynoszą około 744 tys. ton bioetanolu.
Ile kukurydzy wjechało z Ukrainy?
W 2022 r. do Polski zaimportowano z Ukrainy do Polski ok. 1,9 mln ton kukurydzy, natomiast wyeksportowano z Polski 3,9 mln ton kukurydzy (zarówno pochodzenia polskiego jak i wcześniej zaimportowanej do Polski m.in. z Ukrainy).
W 2023 r. do Polski zaimportowano dotychczas z Ukrainy ok. 598 tys. ton kukurydzy, natomiast w tym czasie wyeksportowano z Polski 3,4 mln ton kukurydzy (zarówno pochodzenia polskiego jak i wcześniej zaimportowanej do Polski m.in. z Ukrainy).
Gwałtownie rośnie powierzchnia zasiewów
Zgodnie z informacją GUS z 18 grudnia zbiory kukurydzy w Polsce w 2023 r. wyniosły 9,2 mln ton w porównaniu do dotychczas rekordowej produkcji kukurydzy w 2022 r. - 8,5 mln ton. Zbiory kukurydzy i powierzchnia zasiewów w 2022 i 2023 r. były około dwukrotnie wyższe od średniej w 2019 roku i w latach wcześniejszych.
Tymczasem zużycie kukurydzy w Polsce w ostatnich latach wzrosło w dużo mniejszym stopniu niż produkcja tj. do ok. 4,5 mln ton. Dlatego dla zbilansowania rynku w sezonie 2023/2024 będzie trzeba utrzymywać wysoki eksport kukurydzy – podsumował minister Cz. Siekierski.
