Rynek rolny na początku 2023 roku
Najnowszy raport Komisji Europejskiej wskazuje, że poprawia się sytuacja na rynku rolno-spożywczym, szczególnie w porównaniu do ostatniego kwartału 2022 r. Z jednej strony ceny energii i nawozów zaczęły spadać, z drugiej wysokie ceny towarów mogą rekompensować wysokie koszty produkcji. Niemniej, chociaż ceny gazu ziemnego spadają, to ceny nawozów są nadal znacznie wyższe niż dwa lata temu.
Wstępne szacunki wskazują na wzrost średniego dochodu gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej, zakładając jednak spore różnice między sektorami i regionami UE. Krótkoterminowe prognozy rynkowe na wiosnę 2023 r. są nadal pod negatywnym wpływem inwazji Rosji na Ukrainę, zwłaszcza na ceny energii, nawozów i pasz oraz żywności.
W 2022 r. w wielu regionach UE wystąpiły zimowe susze, co jeszcze bardziej pogorszyło dostępność wody na terenach o rekordowo niskich zasobach wodnych.
Rynek zbóż: import wzrośnie o 44%
Prognozuje się, że produkcja zbóż w UE w sezonie 2022-23 wyniesie 265,6 mln t, co oznacza spadek o 6,9% w porównaniu ze średnią z 5 lat, głównie z powodu suszy, która dotknęła w szczególności uprawy kukurydzy (-24,3% poniżej średniej z 5 lat).
Szacuje się, że słabe zbiory w połączeniu z wysokimi cenami zbóż na początku sezonu oraz przewidywany spadek produkcji mięsa w UE spowodują zmniejszenie wykorzystania zbóż na paszę o 2,9% w ujęciu rok do roku, podczas gdy wykorzystanie na cele spożywcze ma nieznacznie wzrosnąć (+0,8 % w ujęciu rok do roku). Import zbóż do UE może wzrosnąć o 44% w porównaniu ze średnią z 5 lat do 35 mln t ze względu na wzrost przywozu z Ukrainy. Oczekuje się, że eksport zbóż pozostanie na wysokim poziomie (+4,7% powyżej 5-letniej średniej) dzięki zwiększonym zapasom pszenicy.
Rośliny oleiste: bardzo dobre plony rzepaku
Eksperci oczekują, że produkcja nasion oleistych w UE w sezonie 2022–23 r. wyniesie 31,3 mln t (+5,2% powyżej średniej z 5 lat), do czego przyczynią się świetne zbiory rzepaku (+13,6% powyżej średniej z 5 lat), które w pełni zrównoważyły spadek zbiorów słonecznika spowodowany letnią suszą.
W uprawach specjalistycznych niesprzyjająca pogoda miała spory wpływ na plony. Wyjątkowo suchy i gorący sezon w Hiszpanii wpływa na rekordowo niską produkcję oliwy z oliwek w UE – tylko 1,4 mln t (-39% r/r). Podobny trend obserwowany będzie w uprawie pomarańczy w UE, zwłaszcza w Hiszpanii (-16%) i we Włoszech (-20%).
Spodziewana jest ponadprzeciętna produkcja jabłek, które prawdopodobnie trafią do przetwórstwa ze względu na wysokie koszty przechowywania (zwłaszcza wysokie ceny energii) i transportu. Spożycie świeżych jabłek na osobę w UE może się zmniejszyć (-6%), natomiast przetwórstwo świeżych jabłek może wzrosnąć (+4,5%).
Mleko i produkty mleczne: produkcja stabilna, ale co z cenami?
Chociaż prognozowano spadki, produkcja mleka w UE w 2022 r. pozostała na stabilnym poziomie, jednak niższa zawartość tłuszczu i białka w mleku zmniejszyła jego przydatność do przetwórstwa. Unijny eksport produktów mlecznych w ujęciu ilościowym zmniejszył się, ale był rekordowo wysoki pod względem wartości. Było to efektem wysokich cen w UE, ograniczonej podaży i niższego importu z Chin. Z drugiej strony, unijne wykorzystanie mleka nieznacznie wzrosło pomimo rosnącej inflacji cen żywności.
W 2023 r. prawdopodobnie wzrośnie ubój krów w odpowiedzi na spadające ceny mleka surowego, co może być również częściowo zrekompensowane przez wzrost wydajności mlecznej (przy założeniu normalnych warunków pogodowych). Pomimo niewielkiego spadku dostaw mleka w UE (-0,2%), dostępność przetwórcza może być nadal utrzymana na stabilnym poziomie dzięki wyższej zawartości tłuszczu i białka w mleku.
Oczekuje się, że ser i serwatka będą produktami faworyzowanymi przez przemysł mleczarski, ze względu na potencjał eksportowy UE i stosunkowo stabilne wewnątrzunijne spożycie sera. Produkcja masła i OMP może się zmniejszyć ze względu na większe niż zwykle zapasy (pozostałe od 2022 r.), które mogłyby częściowo pokryć wzrost eksportu i wykorzystania w UE.
Prognozowana konsumpcja w UE wzrośnie w przypadku produktów niższej jakości, co będzie miało wpływ raczej na wartość, a nie na całkowitą wielkość produkcji. Odbudowa popytu importowego w Chinach będzie ważnym czynnikiem wzrostu eksportu UE.
Rynek mięsa: spadek produkcji wołowiny i wieprzowiny, wzrośnie import
Przewidywana produkcja wołowiny w UE ulegnie dalszemu zmniejszeniu w 2023 r. o 1,6%, pomimo wysokich cen wołowiny. Obecne warunki cenowe mogą zwiększyć poziom importu z Wielkiej Brytanii i Ameryki Południowej (+5 %), natomiast eksport UE może pozostać stabilny, ponieważ światowa podaż jest również niska, a popyt raczej stały.
Mniejsze pogłowie hodowlane oraz afrykański pomór świń spowodują dalszy spadek produkcji wieprzowiny w UE w 2023 r. o 5%, pomimo niższych cen paszy. Oczekuje się, że spadek eksportu do Chin spowolni eksport UE jeszcze bardziej w 2023 roku (-3%).
Ponieważ koszty produkcji spadają powoli z bardzo wysokich poziomów, produkcja drobiu w UE może zobaczyć powolne ożywienie (1,1%) w 2023 r., pomimo epidemii wysoce zjadliwej grypy ptaków. Ponadto wysokie ceny drobiu w UE utrudniają eksport poza unijny. Zawieszenie ceł na produkty pochodzące z Ukrainy sprzyja importowi drobiu i zwiększa jego dostępność w kraju.
Historycznie niskie pogłowie owiec i kóz w UE powoduje, że ubój w 2023 r. spadnie o 1%, pomimo wysokich cen unijnych. Tym samym spodziewany jest większy import z Nowej Zelandii ze względu na korzystne warunki do hodowli jagniąt.
al na podst. European Commission
fot. EnvatoElements, Sierszeńska
