Czym jest EBI?
EBI to główne narzędzie finansowania działań Unii Europejskiej. Wspiera zieloną transformację, rozwój infrastruktury, innowacje i wyrównywanie różnic gospodarczych między krajami UE. Finansuje także MŚP i strategiczne projekty, jak transport publiczny czy odnawialne źródła energii. Działa niezależnie od budżetu UE, ale jego inwestycje są zgodne z polityką Unii.
Skąd EBI ma pieniądze?
Europejski Bank Inwestycyjny nie jest finansowany bezpośrednio z budżetu UE. Jego głównym źródłem środków jest emisja obligacji na rynkach finansowych, które kupują inwestorzy. Dodatkowym zabezpieczeniem działalności banku jest kapitał wniesiony przez kraje członkowskie UE.
EBI działa jako samofinansująca się instytucja – zarabia na oprocentowaniu udzielanych kredytów i w niektórych przypadkach zarządza unijnymi funduszami, np. w ramach programu InvestEU.
Państwa UE są właścicielami banku i zapewniają kapitał, który służy jako gwarancja dla udzielanych pożyczek. Całkowity subskrybowany kapitał EBI wynosi 248,8 mld euro (według danych na 2024 r.), jednak tylko około 10% tej kwoty zostało faktycznie wpłacone.
Zielona transformacja priorytetem
„Obywatele i przedsiębiorstwa oczekują, że Europa wesprze inwestycje na przyszłość – takie, które poprawią jakość życia. Dążymy do przyspieszenia zielonej transformacji, organizując nasze działania wokół kluczowych priorytetów strategicznych” – czytamy w raporcie Europejskiego Banku Inwestycyjnego, opublikowanym 30 stycznia 2025 r.
Wśród inwestycji, które wymienia Bank, jest zapewnienie energii odnawialnej dla 14,7 mln gospodarstw domowych (ponad połowa wszystkich gospodarstw domowych we Włoszech), 100 400 mieszkań o “wysokiej efektywności energetycznej”, pierwsza na świecie fabryka opon “o zerowej emisji” czy “rozwój zrównoważonej mobilności w Walencji”.
"Dzięki temu Grupa EBI jest na dobrej drodze do osiągnięcia celu, jakim jest wsparcie 1 biliona euro inwestycji w zrównoważony rozwój klimatu i środowiska w krytycznej dekadzie do 2030 r." – informuje EBI.
Rolnictwo na trzecim planie
Na tym tle finansowanie rolnictwa wygląda blado. Rolnictwo i biogospodarka otrzymały wprawdzie kwotę 6,4 mld euro, co czyni je trzecim największym finansowanym sektorem, jednak jest to wciąż znacznie mniej niż dostał sektor energetyczny. Przy tym te 6,4 mld euro to całkowite finansowanie sektora, obejmujące również rozwój technologii związanych z przetwórstwem żywności, inwestycje w leśnictwo, rolnictwo ekologiczne oraz rozwiązania przyjazne dla klimatu.
Z tej kwoty jedynie 3 mld euro stanowi dedykowany pakiet wsparcia dla rolników, ale też leśników i rybaków – środki te przeznaczone są głównie na modernizację gospodarstw, wzrost konkurencyjności sektora rolnego oraz inwestycje w technologie ograniczające zużycie wody i nawozów. Przy czym EBI argumentuje, że środki przeznaczone na rolnictwo również wpisują się w politykę klimatyczną – część finansowania idzie na wsparcie rolnictwa precyzyjnego oraz redukcję emisji w produkcji żywności.
EBI finansuje loty kobiet w kosmos
Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI), będący częścią Grupy EBI, zainwestował ponad 14 mld euro w rozwój małych i średnich firm oraz nowoczesnych technologii. Środki te objęły m.in. 102 fundusze kapitału podwyższonego ryzyka, w tym specjalny fundusz wspierający startupy prowadzone przez kobiety oraz i charakteryzujące się zrównoważoną reprezentacją płci w sektorze kosmicznym i zaawansowanych technologiach.
Warto porównać tę kwotę z kwotą przeznaczoną na obronność: bezpieczeństwo i obrona otrzymały jedynie 1 mld euro, a plan na 2025 rok zakłada zwiększenie do 2 mld euro.
UE: strategia czy sprzeczność?
Celem Grupy EBI jest zmobilizowanie 1 biliona euro zielonego finansowania do 2030 roku. Pojawia się jednak pytanie, czy obecne priorytety inwestycyjne rzeczywiście odpowiadają na najważniejsze wyzwania, przed którymi stoi Europa.
EBI chwali się: “Nasze działania w 2024 roku przyniosą wymierne korzyści ludziom na całym świecie. Sfinansowaliśmy 305 milionów dodatkowych podróży pasażerów transportem publicznym”.
Jednocześnie UE finalizuje umowę z Mercosur, która ma na celu otwarcie rynków Ameryki Południowej na europejskie produkty, w tym samochody. Czy promowanie eksportu europejskich aut nie stoi w sprzeczności z inwestycjami w zrównoważony transport publiczny w Europie?
Bezpieczeństwo żywnościowe – niedoceniany problem?
W kontekście globalnych napięć i zmian klimatycznych bezpieczeństwo żywnościowe staje się coraz większym wyzwaniem dla Europy. Choć UE nie zmaga się z fizycznym brakiem żywności, to stabilność sektora rolnego jest zagrożona.
Rosną koszty produkcji – energia, nawozy, transport i koszty pracy wciąż drożeją, obniżając konkurencyjność europejskich rolników. Jest silna presja regulacyjna – unijne przepisy środowiskowe i import tańszej żywności spoza UE sprawiają, że rolnicy mają coraz większe trudności z utrzymaniem rentowności. Zmiany klimatyczne – susze, powodzie i ekstremalne zjawiska pogodowe - coraz częściej wpływają na plony i hodowlę. Import żywności - pasz dla zwierząt i innych produktów spożywczych, na który coraz bardziej nastawia się Unia Europejska, w razie globalnych kryzysów może wpłynąć na dostępność żywności.
Czy Europa inwestuje w to, co najważniejsze?
EBI deklaruje, że działa w interesie Europejczyków, ale największe wsparcie trafia do sektora energetycznego i klimatycznego, podczas gdy rolnicy i producenci żywności otrzymują znacznie mniej środków. Gdy Europa zmaga się z napięciami geopolitycznymi, rosnącą zależnością od importu i presją na sektor rolny, pytanie brzmi: czy priorytety UE są właściwie ustawione? Czy zielona transformacja powinna dominować nad innymi strategicznymi wyzwaniami?
