Rolniku, narzekasz na warunki w Polsce? To jedź do Afryki!

Afryka importuje żywność wartą 30 mld USD. Przy znanych wszystkim trendach demograficznych ten import będzie znacząco wzrastał, stwierdził Hans Bogaard z FMO – holenderskiego banku rozwojowego – w trakcie czwartej edycji konferencji Welcome 2 Africa, która odbyła się we Frankfurcie nad Menem w dniach 24-25 października 2017 roku.

– To, co doprowadza mnie do białej gorączki to fakt, iż wiele z importowanych produktów – w szczególności: ryż, olej palmowy i cukier – może z powodzeniem być produkowanych w Afryce – kontynuował Hans.

Konferencja pokazała, iż sytuacja Afryki wcale nie jest taka łatwa do rozwiązania jak się wydaje wielu ekspertom. Co prawda, afrykańscy rolnicy są gotowi, aby uprawiać ryż, ale brakuje całego systemu wsparcia, który sprawiłby, iż ich produkcja byłaby konkurencyjna na skalę światową. Bankierzy obecni na konferencji stwierdzili, iż ich azjatyccy klienci zastanawiają się jak zwiększyć plantacje palmy oleistej z 10 do 15 tys. ha, aby być tak konkurencyjnym jak to tylko możliwe.
Jak można to porównać z projektami o wielkości 100 ha w Afryce finansowanymi ze środków pomocy międzynarodowej? Nawet jeżeli taki projekt powstanie, ma niezwykle małe szanse na przeżycie, ponieważ brakuje finansowania na jego powiększanie tak, aby za kilka lat rozwinął się do wielkości tysięcy hektarów i był w stanie konkurować z projektami azjatyckimi.

Problem dostępu do finansowania jest dobrze znanym i występuje w całej Afryce Subsaharyjskiej z wyjątkiem RPA. To dlatego, że w RPA rolnicy mogą dysponować dokumentem, który potwierdza ich prawo własności do ziemi, którą uprawiają. Dokument ten pozwala na zaciągnięcie kredytu pod zastaw ziemi, a pieniądze pozwalają na inwestycje i zwiększenie produktywności ziemi. Koło napędza się same. Niestety, oprócz RPA, afrykańskie rządy nie wprawiły tego koła w ruch.

Rozmowy z inwestorami w czasie konferencji pokazały, iż dwa problemy mają ogromny wpływ na konkurencyjność afrykańskiego rolnictwa. 

Pierwszy to dewaluacja lokalnych walut. Dlatego z punktu widzenia zagranicznych inwestorów większość inwestycji nie ma sensu. Jedynymi inwestycjami, które mają sens to produkcja płodów rolnych, które można jak najszybciej wyeksportować za twardą walutę, takie jak: kakao, czy kawa. To tylko pogłębia problem poszczególnych państw Afryki, których dobrobyt zależny jest od światowych cen surowców. 

Drugim problemem jest dostęp do stałych dostaw energii elektrycznej. Ponieważ nie można polegać na energetyce sieciowej, inwestorzy zmuszeni są inwestować w generatory prądu, co oczywiście zwiększa koszty inwestycyjne oraz operacyjne jakiegokolwiek projektu.

Pomimo wyżej wymienionych problemów niektórzy, jak na przykład Ipade Adeyeye, wierzą, iż ich projekty biznesowe będą w stanie zarabiać pieniądze. Ipade szuka właśnie inwestorów chętnych wyłożyć około 15 mln USD w stworzenie 2 tys. ha plantacji kassawy w Nigerii wraz z fabryką przetwarzającą tę bulwę na nierafinowaną skrobię. Częścią projektu jest również budowa biogazowni, która przetworzy pozostałości z procesu technologicznego w energię elektryczną, tym samym rozwiązując jeden z największych problemów Afryki: brak przewidywanego dostępu do prądu. Projekt zakłada, iż kassawa będzie plonować na poziomie 25 ton/ha, a zawartość skrobi w roślinie wynieść ma 26%.

Zapoznanie się z kłopotami farmerów z Afryki pokazuje, jak niezwykle fantastyczne warunki makroekonomiczne mają polscy rolnicy, aby zawojować europejskie i światowe rynki: wspólny rynek EU, dopłaty dla rolnictwa, przewidywalną walutę i dostęp do energii elektrycznej. Oczywiście mamy problemy, które musimy rozwiązać, aby być jeszcze bardziej konkurencyjnym, lecz poziom, z którego startujemy jest niewyobrażalny dla przeciętnego Afrykańczyka. Warto, abyśmy o tym pamiętali oraz, aby ta prawa służyła nam jako inspiracja do dalszego działania.