Poselski projekt nowelizacji ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw, przewiduje wyeliminowanie procederu ubiegania się o dopłaty bezpośrednie z UE i pobierania tych środków przez podmioty nielegalnie zajmujące grunty rolne Skarbu Państwa. Zgodnie z danymi Agencji Nieruchomości Rolnych (stan na 30 września 2015 r.) 8,7 tys. ha państwowej ziemi nie zostało wydanych przez byłych dzierżawców, a 3,3 tys. ha gruntów zajęto w celu czerpania korzyści - otrzymywania płatności bezpośrednich bez prowadzenia działalności rolniczej.
Zajmujesz nielegalnie grunty - nie dostaniesz dopłat
Projekt zakłada, że do uzyskania unijnych dotacji do działek rolnych wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa konieczne będzie posiadanie tytułu prawnego do tych gruntów (umowy dzierżawy). Autorzy projektu wskazują, że obecne przepisy UE dają prawo do otrzymania płatności z UE osobom, które faktycznie prowadzą działalność rolniczą na danym gruncie. Przepisy te nie regulują natomiast, czy ubiegający się o dotacje unijne musi posiadać tytuł prawny do gruntów. Wnioskodawcy zauważają też, że zaproponowany przez nich obowiązek posiadania tytułu prawnego nie może obejmować gruntów rolnych w obrocie prywatnym, gdyż rolnicy faktycznie uprawiający ziemię często nie posiadają dokumentów potwierdzających prawo do gruntów - aktów własności lub umów dzierżawy.
Projekt jest inicjatywą grupy posłów PiS. Pierwsze czytanie projektu odbyło się w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, która przyjęła go z poprawkami m.in. doprecyzowującymi termin określenia tytułu prawnego do działki rolnej na 31 maja danego roku. Przyjęto też poprawkę umożliwiającą zmianę decyzji i płatności bez zgody strony, jeśli kwota przyznanej płatności jest wyższa niż kwota należna.
Państwowa ziemia nie na sprzedaż
Wstrzymanie sprzedaży państwowej ziemi na 5 lat – to jeden z celów rządowego projektu ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, który Sejm rozpatrzy w pierwszym czytaniu. Projekt ma wzmocnić ochronę ziemi rolniczej przed spekulacyjnym wykupem przez krajowe oraz zagraniczne osoby fizyczne i prawne, zatrzymać niekorzystny trend w strukturze agrarnej oraz poprawić sytuację ekonomiczną polskich rolników.
Rząd podkreśla, że 1 maja 2016 r. przestaje obowiązywać 12-letni okres ochronny na zakup ziemi rolnej przez cudzoziemców. Prawdopodobny jest duży wzrost zainteresowania jej nabyciem przez osoby z krajów UE.
Może to dotyczyć zwłaszcza obywateli państw unijnych, w których ceny ziemi rolnej są znacznie wyższe niż w Polsce. Zdaniem rządu obecne przepisy nie chronią wystarczająco skutecznie ziemi rolniczej przed spekulacyjnym wykupem. Niezbędne jest więc wprowadzenie zasad, które zagwarantują zgodne z interesem społecznym wykorzystanie ziemi na cele rolnicze. Brak odpowiednich uregulowań chroniących interesy gospodarstw rodzinnych może doprowadzić np. do wyludniania wsi czy wyprzedaży gospodarstw rolnych. W wielu krajach UE stosuje się regulacje ograniczające swobodę obrotu ziemią rolniczą.
Duże zmiany w nowej ustawie
Zgodnie z projektem, państwowa ziemia rolna będzie pozostawać w dyspozycji Agencji Nieruchomości Rolnych, a podstawowym sposobem jej zagospodarowania będą korzystne dla rolników trwałe dzierżawy, zapewniające jednak właścicielską kontrolę nad sposobem ich zagospodarowania. Sprzedaż nieruchomości (lub ich części) – wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa – będzie wstrzymana przez 5 lat od dnia wejścia w życie przepisów tej ustawy. Zakaz ten nie obejmie m.in.: nieruchomości przeznaczonych na cele inne niż rolne (np. parki technologiczne i przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, inwestycje transportowe, budownictwo mieszkaniowe, itp.), ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wśród wyjątków będą też nieruchomości w granicach specjalnych stref ekonomicznych, domy, lokale mieszkalne, budynki gospodarcze, garaże, ogródki przydomowe oraz nieruchomości rolne o powierzchni do 1 ha.
W myśl projektu, zasadniczo nabywcami nieruchomości rolnych będą mogli być tylko rolnicy indywidualni. Wyjątkiem będzie nabywanie ziemi przez osoby bliskie sprzedającemu, jednostki samorządu terytorialnego oraz Skarb Państwa. W przypadku innych podmiotów sprzedaż ziemi musi zostać potwierdzona zgodą prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. Nowe zasady obrotu nieruchomościami nie będą dotyczyć nabywania ziemi w wyniku dziedziczenia, orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego. Doprecyzowano definicję rolnika indywidualnego, uściślając, że warunek osobistej pracy w gospodarstwie będzie spełniony m.in. gdy osoba podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie, chyba że prowadzone przez nią gospodarstwo nie przekracza 20 ha użytków rolnych.
Ostateczny kształ pzrepisów zależy od posłów i senatorów. Nowe regulacje powinny obowiązywać od 30 kwietnia 2016 r.
oprac. bcz na podstawie sejm.gov.pl
Fot. K. Białoskórski(sejm.gov.pl)
