Agencja Nieruchomości Rolnych (ANR) zażądała wydania części ziem dzierżawionych przez pozwanych. Sąd przychylił się do tego, przez co rolnicy utracili grunty, które ich zdaniem stanowiły bazę paszową dla hodowli bydła. W efekcie nie mogli kontynuować działalności i zostali zmuszeni do sprzedaży stada. Tym samym utracili wszelkie dotychczasowe dochody związane z hodowlą, w tym m. in. ze sprzedaży mleka i cieląt.
Umowy dzierżawy, co prawda zostały częściowo wypowiedziane, jednak klauzule umowne, na które powołała się ANR, były nieważne z mocy prawa. Umowy zawarto na okres 10 lat, z możliwością przedłużenia. W takiej sytuacji, gdy czas dzierżawy jest oznaczony, to jej wypowiedzenie może nastąpić tylko w przypadkach sciśle określonych w umowie. Tymczasem umowy zawarte przez ANR i pozwanych nie określały, w jakich przypadkach można je wypowiedzieć.
W związku z tym Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar zdecydował się stanąć po stronie rolników i skierował do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną.
Rażące naruszenie prawa
RPO podniósł w skardze zarzuty rażącego naruszenia prawa:
- art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego porzez jego niewłaściwe zastosowanie i nakazanie pozwanym wydania nieruchomości - mimo że przysługiwało im skuteczne uprawnienie do władania nieruchomością, wynikające ze stosunku dzierżawy;
- art. 673 § 3 k.c. w związku z art. 694 k.c. oraz art. 58 § 3 k.c. i art. 3531 k.c. poprzez ich niezastosowanie - mimo że zamieszczenie w umowie dzierżawy, zawartej na czas oznaczony, klauzuli uprawniającej do jej wypowiedzenia, bez określenia wypadków, w jakich wypowiedzenie może nastąpić, pozostaje w sprzeczności z normami o charakterze bezwzględnie obowiązującym: art. 673 § 3 w związku z art. 694 k.c., a także z naturą tego stosunku zobowiązaniowego i tym samym jest nieważne z mocy prawa.
Co więcej, podniósł również zarzuty dotyczące naruszenia praw i zasad konstytucyjnych:
- zasady zaufania do państwa oraz bezpieczeństwa prawnego, wywodzonych z art. 2 Konstytucji - gdyż rozstrzygnięcie sądowe wydane z pominięciem norm o charakterze bezwzględnie obowiązującym oraz nieuwzględniające natury stosunku prawnego łączącego strony procesu, podważa zaufanie do stanu prawnego, jaki wynika z prawomocnego orzeczenia sądowego, a tym samym zaufanie do państwa oraz godzi w bezpieczeństwo prawne;
- praw majątkowych chronionych w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji - ponieważ w wyniku stwierdzonych uchybień pozwani zostali pozbawieni uprawnień wynikających z umów dzierżawy do władania nieruchomościami rolnymi i gospodarczego korzystania z nich, A utrata spornych nieruchomości uniemożliwiła im kontynuowanie prowadzenia produkcji rolnej, co doprowadziło do pogorszenia ich sytuacji majątkowej.
Jeżeli Sąd Najwyższy uzna, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem prawa, umożliwi to pozwanym dochodzenie odszkodowania od Skarbu Państwa.
Źródło: rpo.gov.pl
