Dyskusję ósmego posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych zdominowała gorąca dyskusja na temat OSN (obszary szczególnie narażone).
– Cały teren Polski od 2018 r. ma być bowiem objęty OSN, zamiast regionalizacją OSN. Na posiedzeniu COPA/COGECA staraliśmy się o odroczenie tego wymogu do 2020 r. – zaznaczył Wiktor Szmulewicz, prezes KRIR.
– Nie rozumiem, że w tak ważnej sprawie nasze ministerstwo milczy – zaznaczył Zenon Bistram, prezes Pomorskiej Izby Rolniczej.
Roboczą treść uchwały KRIR krytykującej 100% terenu RP od OSN otrzymali przed dzisiejszym zebraniem.
OSN dla całej Polski jest błędną decyzją!
– Moim zdaniem nie jest dobrze, że tekst w obecnym kształcie jest zbyt miękki. My musimy żądać uznania, że OSN dla całej Polski jest błędną decyzją. W regionie Kujaw i Pomorza będzie to tragedia dla rolników; będą oni musieli budować zbiorniki i płyty na przechowywanie obornika i gnojowicy na 6 miesięcy. Koniecznie musimy zaostrzyć nasze stanowisko – stwierdził Ryszard Kierzek, prezes Kujawsko-Pomorskiej Izby Rolniczej.
– Nasza izba już miesiąc temu wystąpiła do pani premier w pismem, w którym ostrzegaliśmy, że wiele gospodarstw z produkcją zwierzęcą nie będzie w stanie spełnić wymogu posiadania dużych płyt obornikowych oraz zbiorników na gnojówkę i gnojowicę, zapewniających przechowywanie nawozów naturalnych przez okres 6 miesięcy. Nawet rolnicy, którzy posiadają już płyty i zbiorniki do przechowywania nawozów naturalnych budowali je, czasem w ramach programu „Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE”, zgodnie z obowiązującymi wymogami, czyli w parametrach gwarantujących ich przechowywanie przez okres 4 miesięcy. W aktualnym PROW nie zaplanowano odrębnego, dostępnego, zwłaszcza dla mniejszych gospodarstw działania na budowę płyt i zbiorników. Tymczasem stanie się to obowiązkiem, z którego wielu rolników nie będzie w stanie się wywiązać – zaznaczył Piotr Walkowski, prezes Wielkopolskiej Izby Rolniczej.
KRiR proponuje
Poniżej zamieszczamy tekst stanowiska KRIR, przyjęty dziś na posiedzeniu, a dotyczący OSN:
W związku z podjętymi rozporządzeniami przez Dyrektorów Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej, które ustanawiają od 2017 r. objęcie znaczącej części terytorium Polski jako obszarów szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego (opublikowanych m. in. na stronie internetowej Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej) - Krajowa Rady Izb Rolniczych wnioskuje do Rządu RP o uwzględnienie głosu samorządu rolniczego w sprawie Programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych.
W latach 2004-2008 było ustalone na obszarze Polski – 21 OSN (2% pow. Polski), w latach 2008-2012 - 19 OSN (1,49% pow. Polski), od 2012 do 2016 roku – ustanowiono 48 OSN (4,46% pow. Polski) – źródło ITP 12.12.2013 r. W wielu europejskich krajach już w 2012 r. 100% powierzchni kraju było objęte OSN np. w Niemczech, Austrii, Irlandii, Danii, Holandii, jednak wymagania dotyczące prowadzenia gospodarstw rolnych były mniej restrykcyjne niż w Polsce. Komisja Europejska skierowała jednak 24.01.2013 r. przeciwko Polsce pozew do Trybunału Sprawiedliwości UE za brak skutecznego rozwiązania problemu zanieczyszczenia wód azotanami. Zgodnie z postanowieniem wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie C-356/13 Trybunał uznał za zasadne zarzuty Komisji Europejskiej wobec Polski w zakresie niewystarczającego wyznaczenia wód wrażliwych i OSN z powodu nieuwzględnienia zasady przezorności oraz eutrofizacji Morza Bałtyckiego jako odbiornika wód z terytorium kraju.
Pomimo, że w Polsce do 2016 r. mniej powierzchni kraju objętych było OSN, rolnicy których gospodarstwa położone były na obszarach OSN obciążeni byli dodatkowymi wymogami dotyczącymi prowadzenia gospodarstw rolnych np. związanych z hodowlą zwierząt np. budową płyt obornikowych. I tak dla zobrazowania polscy producenci rolni, zgodnie z przepisami powinni stosować ograniczone dawki naturalnych nawozów azotowych w ciągu roku, limitujących wysokość plonów, m. in. 170 kg czystego azotu na 1 ha użytków rolnych, podczas, gdy w Niemczech obowiązuje dawka 240 kg czystego azotu na 1 ha.
Obecnie, w celu zapewnienia jednolitego w skali kraju podejścia metodologicznego dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej dokonali weryfikacji wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych przyjęli jednolity sposób wyznaczania wód wrażliwych oraz OSN uwzględniający wymogi rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, a także wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska, analizy presji rolniczej oraz postanowienie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie C-356/13. Powstał więc zwiększony zasięg OSN wyznaczonych w Polsce w ramach nowego, czwartego cyklu realizacji Dyrektywy 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniem powodowanym przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych. OSN nie posiadają jeszcze przypisanych do nich programów działań. Aktualnie trwają prace nad przygotowaniem jednakowego dla wszystkich obszarów Programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych.
W związku z objęciem znacznego obszaru kraju OSN, samorząd rolniczy wyraża stanowczy sprzeciw wobec wprowadzania przepisów powodujących zmniejszenie konkurencyjności naszego rolnictwa. Przepisy te powodują konieczność poniesienia wysokich kosztów na inwestycje wyposażające gospodarstwa rolne w trwałe urządzenia do magazynowania nawozów naturalnych, takie jak płyty obornikowe lub zbiorniki na gnojowicę z 4 do 6 miesięcy, które będą znaczącym obciążeniem dla budżetów rodzinnych gospodarstw rolnych. Należy więc wprowadzić specjalny Program dzięki któremu rolnicy mogliby dostosować swoje gospodarstwa do wymogów z odpowiednim dofinansowaniem lub w Programie ustalić takie przepisy jak obowiązują np. w Niemczech i innych krajach zachodnich, np. wysoki poziom łącznej dawki azotu lub przechowywanie nawozów naturalnych na pryzmach bezpośrednio na powierzchni pól, zachowanie odległości od cieków wodnych, odpowiedni stopień nachylenia gruntu - ze względu na zachowanie równej konkurencji na jednolitym rynku europejskim.
Rolnicy są świadomi swoich działań oraz ich wpływu na środowisko. Stosują oni racjonalne nawożenie upraw, optymalizują swoją produkcję pod względem możliwości prowadzanej przez nich produkcji zwierzęcej, posiadanych maszyn oraz gleb w gospodarstwie. Dlatego nie należy nakładać dodatkowych obowiązków i restrykcji dla prowadzenia przez nich gospodarstw. W związku z tym konieczne jest ustanowienie programu dla gospodarstw w PROW 2014-2020 „Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE”, który finansował w 100% budowę płyt i zbiorników na nawozy naturalne. Potrzebny będzie także czas na wdrożenie OSN oraz organizację szkoleń dla rolników. Ponadto uważamy, że przy rozszerzeniu stref należy złagodzić wymogi w opracowanym programie działań, gdyż rezultat ekologiczny zostanie osiągnięty przez efekt skali.
Ponadto, w związku z trwającymi pracami nad Programem działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych - Krajowa Rada Izb Rolniczych zwraca się do Rządu RP, aby został opracowany Program wykorzystujący maksymalne możliwości prawne stosowania odstępstw na obszarach OSN, w szczególności na tych podobszarach OSN, gdzie nie występuje ryzyko zanieczyszczenia azotem. Krajowa Rada domaga się zaproszenia naszych przedstawicieli do prac przy opracowaniu tego ważnego Programu.
Opr. pł
Fot. Łuczak
