Zakaz sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych

Resort rolnictwa przedstawił w Sejmie sprawozdanie z gospodarowania na zasobie własności rolnej Skarbu Państwa. Z informacji MRiRW wynika, że od początku gospodarowania zasobem własności rolnej Skarbu Państwa, czyli od 1992 r. do 30 czerwca 2019 r. przejęto ze wszystkich źródeł ponad 4,7 mln ha, w tym ok. 3,8 mln ha (79%) z byłych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Przyjęto także pochodzące z byłych PGR-ów majątek trwały i obrotowy o wartości księgowej 8,6 mld zł netto oraz blisko 2 mld zobowiązań po byłych pegeerach (w tym zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek w kwocie 887,4 mln zł.). W wyniku prowadzonych działań na rzecz restrukturyzacji zobowiązań – w tym zwłaszcza w trybie bankowych postępowań ugodowych – przejęty dług został w całości uregulowany do końca 2000.

Od początku gospodarowania zasobem, czyli od 1992 r. do 30 czerwca 2019 r. z zasobu własności Skarbu Państwa sprzedano 2,7 mln ha gruntów, czyli 57% powierzchni przejętej do zasobu, w tym 2,6 mln ha gruntów czysto rolnych.

Oprócz nieruchomości rolnych sprzedawano także obiekty rolno-przemysłowe, usługowe i handlowe oraz zespoły dworskie i pałacowo-parkowe, jak również jeziora i stawy. Do końca 2018 r. sprzedano m.in. 607  gorzelni, winiarni i browarów (to jest 72%), 581 suszarni zbóż i zielonek (66%), 385 mieszalni pasz (63%). Sprzedano także 83 obiekty hotelowo-restauracyjne (67%), 303 sklepy (83%) oraz 1454 zabytkowe zespoły dworskie i pałacowo-parkowe (61%). Sprzedano także 308 tys. mieszkań, czyli 91% przyjętych.

Nieodpłatne przekazanie

W okresie od 1992 r. do końca pierwszego półrocza 2019 r. przekazano nieodpłatnie:

• jednostkom samorządu terytorialnego (głównie gminom) 58,8 tys. ha gruntów, 

• lasom państwowym – 154,4 tys. ha,
• kościelnym osobom prawnym różnych wyznań – 90,2 tys.ha,
• innym uprawnionym podmiotom (np. Zabużanie)– 64,5 tys. ha.

Dzierżawcy

Od początku działalności, czyli od 1992 r. do 30 czerwca 2019 r. zaoferowano dzierżawcom blisko 7,5 mln ha, w tym część gruntów oferowana była więcej niż raz, a wydzierżawiono 4,96 mln ha, również część gruntów wielokrotnie, podpisując 349,9 tys. umów.

Umowy dzierżawy zawierane są przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa na czas oznaczony. Długość okresu zależy od  charakteru i przeznaczenia nieruchomości. Przy ustalaniu okresu dzierżawy uwzględniana jest możliwość udziału dzierżawcy w programach finansowych albo współfinansowanych ze środków pomocowych.
- Aby zapewnić stabilność funkcjonowania gospodarstw rodzinnych rolników indywidualnych, okres ten w przypadku rolników indywidualnych co do zasady wynosi 10 lat. W procedurze przedłużania dzierżawy wprowadzono stosowne preferencje korespondujące z obowiązującą polityką państwa w zakresie rozwoju gospodarstw rodzinnych. Co do zasady umowy dzierżawy zawarte z rolnikami indywidualnymi – w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego – wydłużane są na okres do 15 lat. Umowy dzierżawy zawarte z innymi podmiotami niż rolnicy indywidualni w myśl przyjętych zasad mogą być wydłużone do 8 lat - mówił w Sejmie wiceminister Rafał Romanowski.

Dzierżawa to podstawa

- Od wejścia w życie przepisów ustawy z 14 kwietnia 2016 r. o zatrzymaniu sprzedaży nieruchomości zasobu własności rolnej Skarbu Państwa, od 30 kwietnia 2016 r., podstawową formą zagospodarowywania państwowych gruntów stała się dzierżawa, a nie – jak we wcześniejszych latach – sprzedaż - deklarował w Sejmie wiceminister R. Romanowski.

Zgodnie z przepisami wyżej wymienionej ustawy sprzedaż nieruchomości lub innych części wchodzących w skład zasobu własności rolnej Skarbu Państwa została wstrzymana na 5 lat. Za wyjątkiem nieruchomości przeznaczonych na cele nierolnicze lub nieruchomości rolnych o powierzchni do 2 ha.

Niewielkie zainteresowanie

Przepisy powyższej ustawy nałożyły na Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa obowiązek przeprowadzania w pierwszej kolejności przetargów ograniczonych dla rolników indywidualnych na powiększenie gospodarstw rodzinnych lub dla osób chcących utworzyć takie gospodarstwa.
- Mając powyższe na uwadze, w latach 2016–2019 oddziały terenowe Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa przygotowały do sprzedaży głównie nieruchomości o powierzchni do 2 ha. Niewielkie powierzchniowo nieruchomości rolne nie cieszyły się zainteresowaniem rolników, co miało wpływ na niską skuteczność ogłaszanych przetargów. Pomimo zaoferowania do sprzedaży gruntów rolnych w przetargach ograniczonych na rzecz rolników indywidualnych, grunty znalazły nabywców jedynie w co czwartym przypadku - tłumaczył R. Romanowski.

 
Co zostało w Zasobie?

Według stanu na 30 czerwca 2019 r. w zasobie znajdowały się nieruchomości Skarbu Państwa o powierzchni prawie 1,4 mln hektarów (łącznie z dzierżawami). A ogólnej powierzchni gruntów zasobu pozostawało do rozdysponowania 180 tys. ha.

- Dokonana szacunkowa ocena przydatności tych gruntów do różnych celów wg stanu na koniec 2018 roku wskazywała, że znaczna część gruntów, czyli 69% może być sprzedana lub wydzierżawiona kontrahentom Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa na cele związane z produkcją rolną, z tym że większość tych gruntów jest o niskiej przydatności rolniczej i w znacznym rozdrobnieniu - mówił wiceminister Romanowski.

Kolejne grunty (ok. 18%) określono jako kwalifikujące się do wykorzystania w celach nierolniczych, zwłaszcza pod zalesienia i budownictwo, a także na cele rekreacji i związane z ochroną przyrody. Do pozostałych gruntów (13%) nie zdefiniowano możliwości i kierunków ewentualnego wykorzystania. Znaczna część tych gruntów charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem oraz niekorzystnymi cechami, np. nieuregulowane stosunki wodne, zakamienione, położone na skarpach, urwiskach, między wałami przeciwpowodziowymi.

Bezumowni użytkownicy

Według szacunków na 30 czerwca 2019 r. w użytkowaniu osób trzecich bez tytułu prawnego znajdowało się ok. 21,5 tys. ha gruntów zasobu. Największa część areału dotyczyła gruntów nie wydawanych przez dotychczasowych dzierżawców po rozwiązaniu umów dzierżawy. Niewielka część dotyczyła gruntów samowolnie zajętych przez bezumownych użytkowników. wk