W świetle art. 52 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (DzU z 2016 r., poz. 277 ze zm.), zasady zwrotu nienależnie pobranych świadczeń określają przepisy emerytalne oraz przepisy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z tymi przepisami, osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest zobowiązana do ich zwrotu.
Istotne terminy
Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych przypadkach – za okres nie dłuższy niż 3 lata.
Art. 84 ust. 7a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2016 r., poz.963 ze zm.), który obowiązuje od 14 grudnia 2016 r. (zmiana DzU z 2016 r., poz.1921), stanowi, że w przypadku osoby, która nienależnie pobrała świadczenie, decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wraz z odsetkami i kosztami upomnienia nie wydaje się później niż w terminie 5 lat od ostatniego dnia okresu, za który nienależne świadczenie zostało pobrane.
Tak więc od dnia 14 grudnia ub.r. organ rentowy KRUS (także ZUS) nie wydaje osobie, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczenia, decyzji ustalającej kwoty nienależnie pobranych świadczeń, jeżeli od ostatniego dnia okresu, za który je pobrano upłynęło 5 lat. Wprowadzono więc ograniczenie czasowe w wydawaniu decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, zarówno z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, jak i ubezpieczenia wypadkowego chorobowego i macierzyńskiego. Do 14 grudnia 2016 r. tego ograniczenia czasowego na wydanie decyzji nie było. W nowym stanie prawnym 5-letni termin na wydanie decyzji jest ustalany przez organy rentowe KRUS (ZUS) odrębnie dla każdego nieprzerwanego okresu , za który pobrano nienależnie świadczenie oraz odrębnie dla każdego rodzaju pobranego nienależnie świadczenia.
Przykład 1.
Ubezpieczony rolnik pobierał zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy od 4 grudnia 2010 r. do 3 czerwca 2011 r.
W postępowaniu wyjaśniającym przeprowadzonym w marcu 2017 r. organ rentowy KRUS ustalił, że rolnik w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonywał pracę zarobkową na podstawie umowy o pracę, a więc winien być wyłączony z ubezpieczenia społecznego rolników i nie miał prawa do zasiłku. Mimo istnienia przesłanek do stwierdzenia nienależnie pobranego przez rolnika zasiłku chorobowego w wyżej wymienionym okresie, organ rentowy KRUS nie może wydać decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku, gdyż od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek został pobrany upłynęło ponad 5 lat (pięcioletni termin na wydanie decyzji zobowiązującej do zwrotu upłynął 3 czerwca 2016 r.). Tak więc zasiłek chorobowy nienależnie pobrany nie będzie od ubezpieczonego dochodzony przez KRUS.
