Ile cukrowni działa w Polsce?
W naszym kraju działają obecnie 4 koncerny zajmujące się produkcją cukru oraz kontraktowaniem buraków cukrowych z plantatorami. Są to:
- Krajowa Grupa Spożywcza (dawna Krajowa Spółka Cukrowa), która posiada 10 zakładów produkcyjnych
- Suedzucker Polska - 4 cukrownie,
- Pfeifer & Langen - 4 cukrownie,
- Nordzucker Polska - 2 cukrownie
Jak jest powierzchnia uprawy buraków cukrowych w Polsce?
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na podstawie wniosków o dopłaty bezpośrednie złożonych przez rolników w 2022 roku oszacowała powierzchnię uprawy buraków cukrowych w Polsce na 222 131 ha. Jest to o ponad 25 tys. ha mniej niż w 2021 roku, gdy ta powierzchnia wynosiła 247 273 ha.
Według szacunków GUS powierzchnia uprawy buraków cukrowych w 2022 r. także była mniejsza od zasiewów w 2021 roku o ok. 12% i wyniosła ponad 200 tys. ha. Zarówno dane z ARiMR jak i z GUS potwierdziły zmniejszenie powierzchni uprawy buraków cukrowych, który był spowodowany spadkiem opłacalności produkcji, problemami z ochroną herbicydową oraz suszami, które szczególnie nękały Wielkopolskę i Kujawy, powodując duże spadki plonu.
Występujące w okresie wiosny chłody i niedobór opadów deszczu nie sprzyjały wschodom i wzrostowi roślin buraka cukrowego. Poprawa warunków pogodowych w maju spowodowała intensywny wzrost buraka cukrowego. W kolejnych miesiącach warunki pogodowe zapewniały na ogół właściwy wzrost roślin, pomimo niewystarczającej ilości opadów. Warunki agrometeorologiczne w okresie jesieni sprzyjały zarówno przyrostowi masy korzeni buraka, jak i gromadzeniu w nich cukru.
Najmniej korzystny przebieg wegetacji odnotowano w Wielkopolsce i na Kujawach oraz częściowo na Dolnym Śląsku, gdzie wystąpił największy deficyt opadów deszczu, skutkujący niższymi plonami korzenia buraków. Za to rekordowe plony - powyżej 112 t z 1 ha odnotowano na Opolszczyźnie.
Rozpoczęta w pierwszej połowie września 2022 roku kampania cukrownicza przebiegała bez zakłóceń w planowanych terminach. W większości rejonów uprawy buraków cukrowych zbiór zakończono w pierwszej połowie listopada. Sprzyjająca pogoda w okresie zbiorów pozwoliła na dokonanie zbioru korzeni buraków cukrowych dobrej jakości. Szacuje się, że w północno zachodniej części kraju, na skutek niedoboru opadów i nadmiernego przesuszenia gleby, plonowanie buraków było nieco gorsze niż w pozostałych rejonach kraju.
Według szacunków GUS powierzchnia uprawy buraków cukrowych w 2022 r. także była mniejsza od zasiewów w 2021 roku o ok. 12% i wyniosła ponad 200 tys. ha. Zarówno dane z ARiMR jak i z GUS potwierdziły zmniejszenie powierzchni uprawy buraków cukrowych, który był spowodowany spadkiem opłacalności produkcji, problemami z ochroną herbicydową oraz suszami, które szczególnie nękały Wielkopolskę i Kujawy, powodując duże spadki plonu.
Przebieg wegetacji w 2022 roku wg danych GUS
Występujące w okresie wiosny chłody i niedobór opadów deszczu nie sprzyjały wschodom i wzrostowi roślin buraka cukrowego. Poprawa warunków pogodowych w maju spowodowała intensywny wzrost buraka cukrowego. W kolejnych miesiącach warunki pogodowe zapewniały na ogół właściwy wzrost roślin, pomimo niewystarczającej ilości opadów. Warunki agrometeorologiczne w okresie jesieni sprzyjały zarówno przyrostowi masy korzeni buraka, jak i gromadzeniu w nich cukru.
Najmniej korzystny przebieg wegetacji odnotowano w Wielkopolsce i na Kujawach oraz częściowo na Dolnym Śląsku, gdzie wystąpił największy deficyt opadów deszczu, skutkujący niższymi plonami korzenia buraków. Za to rekordowe plony - powyżej 112 t z 1 ha odnotowano na Opolszczyźnie.
Przebieg kampanii cukrowniczej wg danych GUS
Rozpoczęta w pierwszej połowie września 2022 roku kampania cukrownicza przebiegała bez zakłóceń w planowanych terminach. W większości rejonów uprawy buraków cukrowych zbiór zakończono w pierwszej połowie listopada. Sprzyjająca pogoda w okresie zbiorów pozwoliła na dokonanie zbioru korzeni buraków cukrowych dobrej jakości. Szacuje się, że w północno zachodniej części kraju, na skutek niedoboru opadów i nadmiernego przesuszenia gleby, plonowanie buraków było nieco gorsze niż w pozostałych rejonach kraju.
Plony buraków cukrowych GUS oszacował wyżej od ubiegłorocznych o ok. 2% - na poziomie 624 dt/ha. Zbiory buraków cukrowych ocenia się na ok. 13,8 mln t, tj. o ok. 10% mniej od zbiorów uzyskanych w 2021 roku.
2022 rok był bardzo dynamiczny pod względem wzrostu cen za buraki kontraktowe. Z uwagi na sytuację ekonomiczno - gospodarczą w rolnictwie oraz sytuację na rynkach rolnych i cukru po wybuchu wojny w Ukrainie wszyscy krajowi producenci cukru od wiosny do jesieni 2023 roku podnosili ceny za buraki kontraktowane na kampanię 2022/2023 oraz 2023/2024. Finalnie stawki te kształtowały się następująco:
- Krajowa Grupa Spożywcza - 50 euro za tonę buraków kontraktowych (przy polaryzacji 16%) oraz 140 zł za tonę buraków nadwyżkowych,
- Suedzucker Polska - 50 euro za tonę buraków kontraktowych (przy polaryzacji 18%). Do tego plantatorzy mają dostać dodatkową płatność, która będzie naliczona po rozliczeniu całej kampanii 2022/2023,
- Pfeifer & Langen - 48 euro za tonę buraków kontraktowych,
- Nordzucker Polska - od 46 do 47,10 euro (w zależności od umowy) przy polaryzacji 16%,
Ile krajowe cukrownie płaciły za buraki cukrowe w kampanii 2022/2023?
2022 rok był bardzo dynamiczny pod względem wzrostu cen za buraki kontraktowe. Z uwagi na sytuację ekonomiczno - gospodarczą w rolnictwie oraz sytuację na rynkach rolnych i cukru po wybuchu wojny w Ukrainie wszyscy krajowi producenci cukru od wiosny do jesieni 2023 roku podnosili ceny za buraki kontraktowane na kampanię 2022/2023 oraz 2023/2024. Finalnie stawki te kształtowały się następująco:
- Krajowa Grupa Spożywcza - 50 euro za tonę buraków kontraktowych (przy polaryzacji 16%) oraz 140 zł za tonę buraków nadwyżkowych,
- Suedzucker Polska - 50 euro za tonę buraków kontraktowych (przy polaryzacji 18%). Do tego plantatorzy mają dostać dodatkową płatność, która będzie naliczona po rozliczeniu całej kampanii 2022/2023,
- Pfeifer & Langen - 48 euro za tonę buraków kontraktowych,
- Nordzucker Polska - od 46 do 47,10 euro (w zależności od umowy) przy polaryzacji 16%,
Czy uprawa buraków cukrowych w 2023 roku będzie się opłacać?
Zarówno ceny oferowane przez koncerny cukrownicze, jak i fakt, że przynajmniej część kosztów zakupu środków do produkcji plantatorzy ponieśli jeszcze przed wybuchem wojny w Ukrainie i gwałtownym wzrostem inflacji sprawiły, że dochodowość uprawy buraków cukrowych w 2022 roku wzrosła. poprawę wyniku finansowego dała także nieco wyższa niż rok wcześniej kwota płatności cukrowej z ARiMR oraz dużo wyższa (nawet o 30%) cena rynkowa wysłodków buraczanych, które wielu plantatorów sprzedaje producentom bydła mięsnego i mleka.
W 2023 roku, mimo zadeklarowanych przez koncerny wysokich cen za buraki kontraktowe, wyższe ceny nawozów, środków ochrony roślin czy paliwa mogą już przynieść dużo niższy ekonomicznie wynik.
Czytaj także: Neonikotynoidy z całkowitym zakazem stosowania – produkcja cukru stanie się nieopłacalna?
Poniżej kalkulacja kosztów uprawy 1 ha buraków cukrowych na podstawie aktualnych danych ze stycznia 2023 roku w opracowaniu ekspertów Wielkopolskiej Izby Rolniczej.
| Nakład | Jednostka | Ilość | Cena | Wartość |
| 1. Materiał siewny | js | 1,3 | 650,00 | 845,00 |
| 2. Nawożenie: | ||||
| Saletra amonowa | dt | 3,5 | 400,68 | 1402,38 |
| Polifoska 6-20-30 | dt | 4 | 471,72 | 1886,88 |
| CukroVit (N, Mikro, B) | l | 15 | 4,51 | 67,60 |
| Ca/Mg co 4 lata | t | 4 | 260,71 | 260,71 |
| Razem nawożenie | 3617,57 | |||
| 3. Ochrona roślin: | ||||
| Razem ochrona | 594,90 | |||
| 4. Usługi: | ||||
| Wapnowanie co 4 lata | godz. | 0,5 | 212,96 | 26,62 |
| Siewnik punktowy Gama | godz. | 1,5 | 226,46 | 339,69 |
| Kombajn wielorzędowy (Holmer) | ha | 1 | 794,75 | 794,75 |
| Razem usługi | 1161,06 | |||
| 5. Praca ciągnika | ||||
| Uprawa ścierniska | godz. | 1 | 133,22 | 133,22 |
| Orka zimowa | godz. | 3 | 133,22 | 399,66 |
| Bronowanie | godz. | 0,6 | 114,04 | 68,42 |
| Wysiew nawozów (3x) | godz. | 2,1 | 98,30 | 206,43 |
| Oprysk herbicydem (1) | godz. | 0,6 | 98,30 | 58,98 |
| Uprawa przedsiewna (2x) | godz. | 3 | 114,04 | 342,12 |
| Oprysk herbicydem (2) | godz. | 1,2 | 98,30 | 117,96 |
| Nawożenie dolistne (2) | godz. | 1,2 | 98,30 | 117,96 |
| Transport zewnętrzny | godz. | 17 | 114,04 | 1938,68 |
| Razem praca ciągnika | 29,7 | 3383,43 | ||
| 6. Podatek | 135,90 | |||
| 7. Ubezpieczenie uprawy | 156,24 | |||
| 8. OC rolników | 3,90 | |||
| Razem koszty bezpośrednie | 9898,00 | |||
| 9. Koszty ogólnogospodarcze | 1110,65 | |||
| w tym amortyzacja | 1596,59 | |||
| 10. Koszt pracy ludzkiej | godz. | 79,7 | 22,80 | 1817,16 |
| Suma kosztów | 12825,81 | |||
| Wartość produkcji | ||||
| Produkt główny (netto) | dt | 600 | 21,70 | 13020,00 |
| Ryczałtowy zwrot VAT | % | 7 | 1,52 | 911,40 |
| Cena brutto | zł/dt | 23,22 | ||
| Koszt produkcji korzeni | zł/dt | 21,38 | ||
| Produkt uboczny - wysłodki | zł/dt | 300,00 | 2,00 | 600,00 |
| Dopłata bezpośrednia | zł/ha | 555,78 | ||
| Płatność do buraków cukr. | zł/ha | 1806,58 | ||
| Suma przychodów | zł | 16893,76 | ||
| Wynik finansowy | zł/ha | 4067,95 | ||
| Zdolność odtworzenia majątku gospodarstwa | % | 354,79 |
