Monitoring paliw: co z zakupami ON?

Od wejścia w życie nowych zasad monitorowania przewozu towarów wrażliwych minęło już 3 miesiące, a wciąż mamy pytania rolników dotyczących różnych problemów związanych z nabyciem większych ilości ON. Wyjaśnia je poniżej Roman Włodarz, prezes Śląskiej Izby Rolniczej.

Najważniejszym problemem jest rozstrzygnięcie, czy „zwykły” rolnik prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu nowych zasad monitoringu przewozu towarów, a więc, czy taki rolnik może kupić większą ilość paliwa poza systemem, bez obowiązków rejestracyjnych i bez potwierdzania dostawy. 

Dzieje się tak mimo stanowiska MF, które wpłynęło 26 kwietnia br. Przypomnijmy, że główne stwierdzenie tego stanowiska brzmi: „rolnik prowadzący działalność rolniczą, o ile nie prowadzi jednocześnie działalności gospodarczej nie może być uznany za podmiot odbierający, w rozumieniu ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów”.
Warto też zwrócić uwagę na informacje PUESC.

Na pytanie: „Czy przewóz towaru do rolnika (podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne w statusie rolnika ryczałtowego i rolnika czynnego podatnika podatku VAT) podlega zgłoszeniu?” odpowiedź brzmi: „Rolnika niewpisanego do ewidencji CEIDG, który prowadzi działalność rolniczą nie można uznać za podmiot objęty ustawowymi obowiązkami, a przewóz towaru do takiej osoby nie podlega zgłoszeniu.”

Problem w tym, że dostawca (podmiot wysyłający, nadawca towaru – wg definicji Ustawy) nie wie jak się w takiej sytuacji zachować – jakie oświadczenie przyjąć od rolnika nie prowadzącego działalności gospodarczej i czy w przypadku braku potwierdzenia przez odbiorcę zakończenia cyklu dostawy w systemie PUESC taka dostawa nie będzie przedmiotem kontroli właściwych organów.

Bez numeru referencyjnego

W świetle ww. pisma MF literalnie „zwykły rolnik” nie powinien otrzymywać od przewoźnika numeru referencyjnego, ale nie wiadomo, co ma zrobić z tym numerem, jeśli go otrzyma i przyjmie. Dlatego trudno dziwić się dostawcom paliw, że próbują wymuszać od rolników zarejestrowanie się w systemie, jako warunku dostawy paliwa powyżej 500 l jednorazowo.

Można w związku z ww. pismem MRiF i stanowiskiem PUESC zadać też pytanie, czy „zwykły rolnik” w ogóle może się rejestrować dla nabycia ON w PUESC, a jeśli taką rejestrację przeprowadził – czy powinien (musi) dokonać w systemie potwierdzenia dostawy ON.

Zgłoszenie rejestracyjne

Przypomnijmy, że zgłoszenie rejestracyjne każdego uczestnika cyklu transportowego musi być dokonane przed pierwszą czynnością. W przypadku odbiorcy zgłoszenie rejestracyjne należy dokonać najpóźniej w momencie potwierdzenia pierwszej dostawy. Przy następnych dostawach wszyscy uczestnicy posługują się nadanymi przy rejestracji tzw. kluczami. Rejestracji można dokonać na platformie PUSEC lub pocztą elektroniczną, na dokumencie w formacie xml wg wzoru określonego w Rozporządzeniu MRiF z 14-04-2017 (Dz. U. poz. 787).

Również każda aktualizacja zgłoszenia musi odbywać się w tej formie. Uwierzytelnienie zarejestrowanego użytkownika następuje każdorazowo przy pomocy identyfikatora, składającego się z loginu i hasła. Podmiot odbierający, po dokonaniu zgłoszenia dostawy otrzymuje wraz z numerem referencyjnym dwa klucze – jeden przeznaczony dla niego oraz drugi przeznaczony dla przewoźnika.

Odbiór paliwa

Inna sytuacja powstaje w przypadku, gdy rolnik (odbiorca) sam odbiera własnym transportem od hurtownika (dostawcy) paliwo. Zgodnie z przepisami ADR może przewozić pojazdem nie przeznaczonym do przewozu paliw maksymalnie 1000 l. jednorazowo, czyli w ilości objętej systemem monitoringu. Formalnie, zgodnie z ww. stanowiskiem MF, nie jest podmiotem odbierającym,  ale formalnie pozostaje nadal przewoźnikiem, zobowiązanym, co do zasady, do rejestracji i zgłoszeń w PUESC. Sytuacje komplikuje jednak  niespójna definicja „środka transportu” w ADR oraz w systemie monitoringu.

Według Ustawy o monitoringu przewozu towarów ciągnik z przyczepą nie jest środkiem transportu, a wg ADR jak najbardziej. Tak więc transport paliwa ciągnikiem rolniczym z przyczepą nie podlega monitoringowi. Zatem literalnie, zgodnie z Ustawą o monitoringu, „zwykły rolnik” odbierający  własnym ciągnikiem >500 l paliwa w ogóle nie podlega systemowi monitoringu. Co jednak ma w tym przypadku zrobić dostawca, zobowiązany do zgłoszenia każdej dostawy? Jeśli nie jest pewien, najprościej zniechęcić „zwykłego rolnika” do dostawy >500 l lub postawić wątpliwe prawnie żądania.

Zmienić ustawę

Różne organizacje rolnicze od początku zgłaszały potrzebę zmian w Ustawie o monitoringu. Faktycznie Ministerstwo Rozwoju i Finansów przygotowało już 2 projekty nowelizacji. Pierwszy projekt, sygnowany datą 26 maja br., przewidywał m.in. doprecyzowanie pojęcia „działalność gospodarcza” oraz wprowadzenie obowiązkowego śledzenia przesyłki przy pomocy GPS. Projekt ten jednoznacznie wykluczał z systemu „zwykłych rolników” nieprowadzących działalności gospodarczej. Konsultacje miały trwać tylko 3 dni, do 2 czerwca br. Ostatecznie projekt ten został zawieszony. Drugi projekt zmiany Ustawy został ogłoszony na stronach RCL 19 lipca br. Z punktu widzenia rolników nie ma tu jednak istotnych zmian, przy czym w stosunku do projektu majowego, zniknęły zapisy doprecyzowujące pojęcie działalności gospodarczej.

Opr. pł
Fot. Łuczak