Ministerstwo rolnictwa przedstawiło projekt ustawy o zmianie ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 oraz niektórych innych ustaw.
Zostanie wprowadzony mechanizm warunkowości społecznej. Na czym on polega?
Projekt ustawy stwarza podstawy prawne dla wdrożenia tzw. warunkowości społecznej, która skupia się na zapewnieniu odpowiednich warunków pracy, przestrzeganiu praw pracowniczych i ochronie zdrowia oraz bezpieczeństwa pracowników zatrudnionych w sektorze rolnym.
Zobacz też: Scalanie gruntów – było spore ryzyko niewywiązania się z umów. Jest propozycja zmian
Kto będzie kontrolował warunki pracy w gospodarstwach rolnych?
Z przepisów UE wynika, że państwa członkowskie zobowiązane są wykorzystać istniejące w tych państwach systemy kontroli i egzekwowania prawodawstwa w dziedzinie prawa pracy i zasad BHP.
W projekcie ustawy proponuje się zatem, aby system kontroli w ramach warunkowości społecznej bazował na istniejącym w Polsce systemie kontroli prawa pracy i zasad BHP sprawowanym przez Państwową Inspekcję Pracy (PIP) oraz systemie przyznawania i wypłaty płatności sprawowanym przez agencję płatniczą, której funkcję pełni Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Za kontrole odpowiedzialna będzie zatem PIP, a za przyznanie i wypłatę płatności ARiMR.
Kto będzie objęty kontrolami?
Zgodnie z przepisami UE, mechanizmem warunkowości społecznej objęci zostali rolnicy, którzy wnioskują o przyznanie:
- płatności bezpośrednich, w tym: podstawowego wsparcia dochodów, płatności redystrybucyjnej, płatności dla młodych rolników, płatności związanych z produkcją, płatności w ramach ekoschematów (w tym dobrostanowej) oraz płatności dla małych gospodarstw,
- płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych, płatności ekologicznych lub premii z tytułu zalesień, zadrzewień lub systemów rolno-leśnych,
- płatności ONW.
Jak będzie przebiegała kontrola przez Państwową Inspekcję Pracy?
PIP będzie typowała podmioty do kontroli na podstawie historii kontroli tych podmiotów, wpływających skarg oraz przyjętych priorytetów kontrolnych PIP na dany rok – głównie przy uwzględnieniu ostatnich zmian legislacyjnych, a także powstających problemów na rynku pracy, w tym wzrostu poziomu zagrożeń zawodowych i wypadkowych. Dodatkowo wykorzystane zostaną dane zebrane przez agencję płatniczą.
W przypadku otrzymania przez agencję płatniczą od PIP informacji agencja płatnicza zobowiązana będzie miała zmniejszyć należne płatności (kara administracyjna).
Drobne niezgodności bez kar, ale z obowiązkiem poprawy
Zaproponowano także, aby nie nakładać kary administracyjnej z tytułu nieprzestrzegania wymogów warunkowości społecznej, jeżeli kara nie przekracza równowartości 100 euro. Rolnika powiadamia się jednak o stwierdzeniu niezgodności i o obowiązku podjęcia działania naprawczego w ustalonym terminie.
Wprowadzenie nowego ekoschematu w postaci płatności do materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany
Rolnik będzie mógł dobrowolnie podjąć zobowiązanie polegające na stosowaniu na gruntach ornych do siewu lub sadzenia materiału kategorii elitarny lub kwalifikowany zbóż, roślin strączkowych oraz ziemniaków. Jest to przyjazna dla środowiska metoda, ograniczająca stosowanie nawożenia mineralnego oraz środków ochrony roślin.
Poszerzenie możliwości przyznawania płatności do biologicznej uprawy (w ramach ekoschematów)
Zmiana ma na celu umożliwienie rolnikom otrzymania wsparcia również za stosowanie nawozowych produktów mikrobiologicznych w celu poprawy aktywności mikrobiologicznej gleby oraz stymulacji procesu odżywiania roślin. Dotychczas płatności w ramach tego ekoschematu dotyczyły jedynie biologicznej ochrony upraw, co skutkowało przyznaniem płatności tylko za stosownie mikrobiologicznych środków ochrony roślin.
Zmiana przepisów regulujących zasady przyznawania płatności do integrowanej produkcji roślin (w ramach ekoschematów)
Dotychczas w ramach tego ekoschematu obowiązywała jedna stawka płatności. Mając na uwadze, że koszty ponoszone przez rolników są różne w zależności od grupy uprawy (uprawy sadownicze, uprawy warzywne, uprawy zielarskie, uprawy jagodowe itd.) zasadne jest odzwierciedlenie tych różnic w wysokości stawek płatności. Podobne zróżnicowanie stawek występuje w płatnościach ekologicznych.
Definicja trwałych użytków zielonych (TUZ) została doprecyzowana
W tej zmianie ustawodawca chce, aby w przypadku uprawy traw w siewie czystym, grunt orny nie podlegał „przekwalifikowaniu” na TUZ.
Wykorzystanie bazy danych zawierającej wyniki badań agrochemicznych gleb przy przeprowadzaniu ewaluacji PS WPR 2023-2027
Ta zmiana dotyczy ewaluacji prowadzonych przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą (KSChR) oraz podlegające jej okręgowe stacje chemiczno-rolnicze (OSChR), w okresie wdrażania i ex post. Wyniki badań agrochemicznych gleb są wykorzystywane w ramach rozszerzonego monitoringu gleb, którego celem jest monitorowanie i ewaluacja interwencji prowadzonych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej.
Nowe przepisy ułatwiają odzyskanie kary
Zmiana przepisów ma na celu uregulowania możliwości odzyskania kwoty kary, w tym kary administracyjnej, w przypadku, gdy decyzja o przyznaniu pomocy została już wydana, a środki zostały wypłacone.
Długi poniżej 100 euro będą potrącone z przyszłych płatności?
Rekomendowanym rozwiązaniem problemu, jakim jest niewspółmierność nakładów ponoszonych przez ARiMR w celu odzyskania należności, która nie przekracza 100 euro, jest podjęcie działań legislacyjnych, czyli zmiana przepisów ustawy ARiMR. Ponadto z przepisów UE wynika, że „skutecznym i wydajnym pod względem kosztów sposobem odzyskiwania zaległych należności jest odliczanie ich od przyszłych płatności przewidzianych na rzecz dłużnika, po tym jak wysokość długu została ustalona zgodnie z ustawodawstwem krajowym”.
