Każda z tych form ma swoje zalety i wady, które warto wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji. Przeanalizujmy wszystkie argumenty za i przeciw przejściu na VAT
Rolnik ryczałtowy, czyli jaki?
Rolnicy ryczałtowi korzystają z uproszczonego systemu, w którym nie muszą prowadzić pełnej księgowości ani składać deklaracji VAT. Zamiast tego, sprzedając swoje produkty, otrzymują 7% zryczałtowany zwrot VAT od kupujących (np. zakładów przetwórczych).
Płatnicy VAT, z kolei, mogą odliczać podatek naliczony od zakupów związanych z działalnością rolniczą, ale są zobowiązani do prowadzenia ewidencji VAT i składania deklaracji podatkowych w systemie comiesięcznym lub kwartalnym.
Zobacz także: Odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy – kiedy nie przysługuje?
Rolnik nie ma obowiązku przejścia na VAT (wszyscy rolnicy korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie art.43 ust.1 pkt.3). Gospodarzy nie obowiązuje również roczny limit zwolnienia podmiotowego na VAT, czyli kwota obrotu 200.000 zł – w przeciwieństwie do innych przedsiębiorców, nawet po przekroczeniu limitu 200 tys obrotu, rolnik ryczałtowiec nie musi z automatu przechodzić na VAT. Rolnik przechodzi na VAT jedynie w sytuacji, gdy sam o tym zadecyduje. Aby to jednak zrobić, warto rozważyć wszystkie ‘za’ i ‘przeciw’.
Kiedy warto rozważyć przejście na VAT?
Przejście na VAT jest opłacalne w kilku kluczowych sytuacjach.
- Duże inwestycje w gospodarstwie- jeżeli planowany jest zakup nowych maszyn rolniczych lub inne koszty inwestycyjne, opodatkowanie podatkiem VAT będzie dla rolnika najkorzystniejszym rozwiązaniem z uwagi na duże koszty podatku naliczonego w stawce 23%.
- Współpraca z firmami i hurtowniami - Jeśli większość odbiorców to firmy, dla których możliwość odliczenia VAT jest istotna, bycie płatnikiem VAT może zwiększyć konkurencyjność gospodarstwa.
- Wysokie koszty produkcji -W gospodarstwach o wysokich kosztach produkcji - gospodarstwach wielkoobszarowych lub takich w których prowadzona jest hodowla zwierzęca, odliczenie VAT od zakupów może przynieść znaczące oszczędności.
- Planowany rozwój i korzystanie z dotacji -W ramach PROW 2014-2020, zwrot VAT stanowił koszt kwalifikowany w niektórych programach – np. w Restrukturyzacji Małych Gospodarstw, rolnik mógł zdecydować czy pozostaje rolnikiem ryczałtowym czy przechodzi na VAT. Niezależnie od wybranej formy, w kwocie dotacji, VAT mógł zostać uwzględniony jako koszt kwalifikowany. Programy unijne w ramach WPR na lata 2023-2027 nie przewidują zwrotu VAT w ramach kosztów kwalifikowanych. Oznacza to, że jeśli rolnik zdecyduje się pozostać na ryczałcie, musi zapłacić VAT od inwestycji z własnej kieszeni.
Policz, czy Vat opłaca się w Twoim gospodarstwie!
Żaden księgowy ani doradca podatkowy nie podejmie za rolnika decyzji o przejściu na VAT. Aby dobrze przygotować się do tak dużej zmiany w gospodarstwie, warto najpierw sprawdzić czy taka opcja będzie dla gospodarstwa korzystna. Pisaliśmy już o tym, że w przypadku dużych inwestycji warto przejść na VAT, jednak co w sytuacji, gdy w gospodarstwie nie planujemy znaczących zmian a jednocześnie mamy poczucie, że pieniądze uciekają nam przez palce? Należałoby przeanalizować wpływy oraz wydatki za dany okres (ostatni pełny rok lub ostatnie kilkanaście miesięcy). Dopiero taka analiza da nam obraz tego ile VATu moglibyśmy odzyskać z urzędu skarbowego.
Obliczanie opłacalności przejścia na VAT obliczeniu różnicy sumy podatku naliczonego z zakupów, a sumy podatku należnego ze sprzedaży. Przykładowo: Rolnik uprawiający około 40 ha prowadzi hodowlę krów mlecznych. Rozważa on przejście na VAT, z tym celu zestawił swoje miesięczne wydatki z przychodami.
SPRZEDAŻ:
- Mleko - 19.000 zł netto +5%, VAT 950zł
- Cielak – 1500 zł netto + 8%, VAT 120 zł
- Pszenica – 9000 zł netto + 5%,VAT 450 zł
ZAKUPY:
- Paliwo – 1500 zł +23%, VAT 345 zł
- Nawóz – 2000 zł + 8%, VAT 160 zł
- Materiał siewny jęczmienia – 3200 zł netto +5%, VAT 160 zł
- Usługa siewu – 1500 zł netto +8%, VAT 120 zł
- Części do ciągnika – 4500 zł netto + 23%, VAT 1035 zł
- Środki ochrony roślin – 1800 zł netto +8%, VAT 144 zł
- Prąd - 700 zł netto, 23%, VAT 161 zł
- Pozostałe wydatki – 2500 zł netto +23% VAT, 575 zł
Obliczenie różnicy 1520 zł (VAT należny) – 2700zł (VAT naliczony) = 1200 zł podatku do zwrotu dla rolnika
W podobny sposób obliczyć sobie należy rozliczenia dla całego roku. Oczywiście kwoty nie muszą być dokładne- ważne, żeby zachować rząd wielkości oraz żeby dawały rolnikowi pełny obraz wpływów i wydatków w gospodarstwie. Dla ułatwienia można zsumować wydatki np. na opryski za cały rok (8% VAT), za naprawy i części do maszyn (23% VAT) i zestawić z rocznymi przychodami.
Jak przejść na VAT w rolnictwie?
Proces rejestracji jako płatnik VAT jest stosunkowo prosty. Należy złożyć formularz VAT-R w urzędzie skarbowym, a następnie rozpocząć prowadzenie ewidencji zakupów i sprzedaży. Warto również zapoznać się z zasadami rozliczeń lub ewentualnie rozważyć współpracę z księgowym, który pomoże uniknąć błędów w rozliczeniach
Decyzja o przejściu na VAT w rolnictwie powinna być dobrze przemyślana i dostosowana do specyfiki danego gospodarstwa. Dla rolników prowadzących nowoczesne, rozwijające się gospodarstwa, korzystających z dotacji i ponoszących wysokie koszty inwestycyjne, przejście na VAT może być bardzo opłacalne. Z kolei dla tych, którzy prowadzą działalność na małą skalę i sprzedają głównie do konsumentów indywidualnych, pozostanie rolnikiem ryczałtowym może być korzystniejsze. Kluczem jest dokładna analiza kosztów, korzyści i wyzwań oraz dostosowanie decyzji do własnych potrzeb i celów.
Agata Stachowiak
Fot: Sierszeńska
