Mimo wielu oczekiwań i nadziei na uproszczenie systemu dopłat bezpośrednich, który zadebiutował w nowej odsłonie w ubiegłym roku, niewiele w tej kwestii się wydarzyło. Mamy kilka zasadnych zmian, upraszczających nieco biurokratyczną stronę dopłat, ale nie oznacza to wcale odejścia od wyjątkowo rozbudowanej dokumentacji wiążącej się, np. z realizacją ekoschematów. Z drugiej strony słyszymy deklaracje ze strony Komisji Europejskiej co do możliwości upraszczania obecnej WPR, co może wskazywać, że to nie jest koniec zmian w dopłatach na ten rok.
GAEC 8: Bez ugorowania
W zakresie norm warunkowości możliwość zrealizowania wymagań GAEC 8 poprzez wysiew roślin wiążących azot lub międzyplonów (ścierniskowych lub ozimych) – w obu przypadkach na powierzchni odpowiadającej 4% gruntów ornych – właściwie rozwiązuje na ten rok problem obszarów nieprodukcyjnych. Poza tym uproszczeniem wszystko wskazuje na to, że korzystne dla rolników uproszczenia dotyczące normy GAEC 6 (obowiązkowa okrywa) i GAEC 7 (zmianowanie i dywersyfikacja upraw) nie będą miały zastosowania w tym roku.
Zobacz także: Dopłaty za Integrowaną Produkcję Roślin: rolników z certyfikatami przybywa
Na początku marca br. pytaliśmy w ministerstwie rolnictwa o stan prac na wdrożeniem tych zmian (podjęte w listopadzie 2023 roku uchwały Komitetu Monitorującego wymagają zatwierdzenia przez Komisję Europejską), ale otrzymaliśmy jedynie ogólną informację, że "cała zmiana Planu Strategicznego WPR 2023–2027 przekazana została do Komisji Europejskiej i oczekuje na stanowisko KE dotyczące akceptacji wprowadzonych zmian". Na pytanie o przewidywany termin rozstrzygnięcia tej sprawy na razie ministerstwo nie odpowiedziało. Nadzieję na zgodę KE w zakresie proponowanych uproszczeń daje jednak komunikat Komisji z 15 marca br., w którym KE dostrzega potrzebę urealnienia wymogów w ramach obu tych norm.
Reszta właściwie bez zmian, a co z GAEC 4?
Co do pozostałych zmian to poza wspominanym odstępstwem od normy GAEC 8 niewiele się zmienia. Przygotowana przez resort rolnictwa zmiana przepisów rozporządzenia w sprawie norm oraz szczegółowych warunków ich stosowania, doprecyzowuje jedynie, że w ramach GAEC 4 (ustanowienie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych), obowiązek zachowania strefy buforowej dotyczy nie tylko stosowanych nawozów (definiowanych zgodnie z ustawą o nawozach i nawożeniu) oraz środków ochrony roślin, ale także stosowania każdej innej substancji zawierającej związek azotu lub związki azotu, rolniczo wykorzystywanej w celu zwiększenia wzrostu roślinności, a także odchodów zwierzęcych, pozostałości z gospodarstw rybackich oraz osadów ściekowych.
GEAC 7: ograniczenia w uprawie tej samej rośliny
Proponowana zmiana dotyczy także doprecyzowania wskazującego, że w przypadku normy GAEC 7 i wynikającego z niej ograniczenia możliwości uprawy tej samej rośliny na tym samym polu przez maksymalnie 3 lata, okres ten liczony jest począwszy od 2023 roku. Poza tym doprecyzowuje się, że warunki zmianowania upraw (warunek mówiący, że na powierzchni przynajmniej 40% GO uprawia się inną roślinę niż w roku poprzednim) uznaje się za spełnione, jeżeli na danej powierzchni w uprawę w plonie głównym zostanie wprowadzona wsiewka lub po zbiorze uprawy w plonie głównym zostanie wprowadzony międzyplon ozimy lub międzyplon ścierniskowy.
Dla przykładu, jeżeli założymy teoretyczną sytuację, że w 2024 roku zamierzamy uprawiać w całym gospodarstwie dokładnie te same rośliny i dokładnie na tych samych polach, co w 2023 roku, aby wywiązać się z obowiązków wynikających z normy GAEC 7, przynajmniej na 40% gruntów musimy zastosować albo wsiewkę poplonową w uprawę główną, albo międzyplon ścierniskowy, albo międzyplon ozimy. Przy czym dla wsiewki minimalny okres utrzymania na polu to 8 tygodni od dnia zbioru uprawy głównej lub do dnia wysiewu kolejnej uprawy (przy czym nie musimy już zgłaszać w ARiMR daty zbioru uprawy głównej – wystarczy ująć ją w rejestrze zabiegów agrotechnicznych). W przypadku międzyplonu ścierniskowego musi on być wysiany najpóźniej do 20 sierpnia i utrzymany na polu do 15 października lub przez 8 tygodni od dnia wysiewu – i tu również proponuje się, aby wystarczającym dowodem było ujęcie daty wysiewu w prowadzonym w gospodarstwie rejestrze zabiegów agrotechnicznych lub innej prowadzonej w gospodarstwie dokumentacji.
