Dopłaty i ekoschematy 2024: o ile mniej pieniędzy niż w 2023 roku dostaną rolnicy?

Niski kurs euro do przeliczenia dopłat bezpośrednich

Tegoroczny kurs, po którym przeliczono krajowe stawki poszczególnych rodzajów pomocy - 4,2788 PLN/EUR - już sam w sobie jest przyczyną wyraźnie niższych stawek dopłat bezpośrednich zaproponowanych przez Ministerstwo Rolnictwa. Nie jest to oczywiście niczyja wina (nawet Tuska), nie można doszukiwać się tu żadnych spisków, zamierzonych działań kogokolwiek itp. teorii, ponieważ praktycznie od grudnia ubiegłego roku kurs euro oscyluje w okolicach 4,30 zł.

Przy stałym budżecie, który na poziomie unijnym jest dzielony we wspólnej walucie, niekorzystna różnica 35 groszy na każdym euro daje już odczuwalny spadek dopłat – i to widać w stawkach dopłat podstawowych za 2024 rok:

• podstawowe wsparcie dochodów – 483,20 zł/ha, czyli spadek jedynie o 19,15 zł/ha, czyli nieco miej, niż wynikałoby to niższego kursu. Relatywnie małą obniżkę tej stawki zawdzięczamy przede wszystkim znacząco wyższej puli środków zarezerwowanej w budżecie PS – w ubiegłym roku przeznaczono na nią 1,39 mld euro, na ten rok budżet wynosi 1,512 mld euro.
• płatność redystrybucyjna – 168,79 zł/ha, czyli mniej 12,17 zł/ha,
• płatność dla młodych rolników – 256,55 zł/ha, mniej o 23,78 zł/ha.

Płatność do produkcji

Nieco inaczej wygląda sprawa z płatnościami związanymi z produkcją. W ich przypadku na ostateczną stawkę wsparcia wpływa nie tylko kurs wymiany euro ale i zainteresowanie konkretna płatnością – czyli liczba hektarów lub sztuk zwierząt zgłoszonych w skali całego kraju do poszczególnych rodzajów wsparcia. Do zmienności stawek wsparcia związanego z produkcja zdążyliśmy się już przyzwyczaić – choćby za sprawą dopłat do roślin strączkowych, które na przestrzeni lat zmieniały się znacząco w zależności od powierzchni uprawy tych roślin. W tym roku płatność do roślin strączkowych nie spadła na szczęście mocno, ale mamy inne istotne zmiany, także na plus – oto one:

Wyższa płatność do ziemniaków skrobiowych

Na tle powszechnych spadków wyróżnia się „na plus” płatność do ziemniaków skrobiowych, w przypadku której wzrost zawdzięczamy korzystnym zmianom dotyczącym zniesienia górnego limitu stawki, co przy stałym budżecie pozwoliło na podniesienie stawki mimo większej powierzchni zgłoszonej do tej płatności – w tym roku zgłoszono 27,3 tys. ha, rok temu o 4 tys. ha mniej. Na marginesie warto dodać, że w tym roku zgłoszono więcej hektarów także do płatności do roślin strączkowych (i to aż o ponad 120 tys. ha), roślin pastewnych czy buraków cukrowych, ale stawki tych dopłat nie spadły radykalnie – jak do tego doszło? Chciałoby się rzec – nie wiem – to wie pewnie tylko Ministerstwo Rolnictwa.

Stawki płatności za ekoschematy

Odrębna kwestia to stawki płatności za ekoschematy – te padły niestety ofiarą własnego sukcesu. Ze względu na bardzo duże zainteresowanie zostały dotknięte nie tylko skutkami niższego kursu euro ale i zastosowanymi w kilku przypadkach wskaźniki redukcji. W rezultacie zmiany stawek za ekoschematy obszarowe są znanie większe niż w przypadku pozostałych płatności:  

Największy spadek dopłat

Najbardziej spektakularne spadki to oczywiście Integrowana produkcja i uproszczone systemy uprawy, wymieszanie słomy z glebą czy biologiczna ochrona upraw. Trzy z nich cieszyły się tak dużą popularnością, że konieczne było zastosowanie zmiany liczby punktów:

1) zróżnicowana struktura upraw – 0,860924;

2) uproszczone systemy uprawy – 0,721847;

3) wymieszanie słomy z glebą – 0,778828.

Dla integrowanej produkcji takowego współczynnika nie zastosowano tylko dlatego, że ten ekoschemat nie jest rozliczany w systemie punktowym, natomiast obniżenie stawki o 40% mówi samo za siebie.

W tym roku więc na ekoschematach nie da się zyskać tyle co w roku ubiegłym – ciekawe jak to przełoży się na wybór poszczególnych praktyk w przyszłym sezonie?