Głównym celem projektowanej ustawy jest wdrożenie na lata 2024–2027 nowych form wsparcia w ramach płatności bezpośrednich, czyli:
- płatności dla małych gospodarstw oraz
- nowego ekoschematu – Grunty wyłączone z produkcji.
Płatność dla małych gospodarstw
Płatność ta zastępuje wszystkie inne rodzaje płatności bezpośrednich, w tym ekoschematy. Dzięki zastosowaniu tego rozwiązania rolnicy gospodarujący na niewielkich areałach będą mogli uzyskać wsparcie w uproszczonej formie, niewymagającej od nich spełniania wszystkich warunków określonych dla innych płatności, które musieliby spełnić, gdyby ten uproszczony system nie został wprowadzony.
- Rozwiązanie to jest odpowiedzią na postulaty zgłaszane przez rolników i organizacje rolnicze dotyczące uproszczenia systemu płatności bezpośrednich i przedłużenia stosowania płatności dla małych gospodarstw, która została wprowadzona w 2023 r. – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Gospodarstwa o powierzchni do 5 ha stanowią grupę, w której odnotowuje się najniższe dochody z działalności rolniczej, a co za tym idzie ich możliwości dostosowania się do nowych wyzwań wynikających z Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, są najbardziej ograniczone. Grupa ta stanowi ok. 51 % wszystkich rolników ubiegających się o płatności bezpośrednie, a jednocześnie dysponuje zaledwie ok. 12 % powierzchni gruntów rolnych w Polsce. Dlatego też wprowadzane rozwiązanie będzie stanowiło istotne uproszczenie dla znacznej grupy beneficjentów przy stosunkowo niewielkim wpływie na całkowitą produkcję rolniczą.
Warunki otrzymania płatności
Warunki przyznawania płatności dla małych gospodarstw są bardzo zbliżone do tych obowiązujących w odniesieniu do kampanii 2023 r., czyli łączna powierzchnia gruntów objętych obszarem zatwierdzonym do podstawowego wsparcia dochodów będących w posiadaniu rolnika wynosi co najmniej 1 ha, a łączna powierzchnia użytków rolnych będących w posiadaniu rolnika w dniu 31 maja danego roku wynosi nie więcej niż 5 ha.
Minimalna powierzchnia gruntów uprawniająca do ubiegania się o przyznanie płatności dla małych gospodarstw została ustalona na takim samym poziomie, jaki obowiązuje dla pozostałych płatności bezpośrednich, czyli 1 ha.
Jaka stawka dla małych gospodarstw do 5 ha?
Wysokość stawki płatności dla małych gospodarstw proponuje się ustalić na takim samym poziomie, jak stawka płatności dla małych gospodarstw na 2023 r., czyli 225 euro/ha (maksymalnie 1125 euro/gospodarstwo). Stawka ta przewyższa planowany łączny poziom dwóch najpowszechniej stosowanych płatności bezpośrednich, tj. podstawowego wsparcia dochodów oraz płatności redystrybucyjnej, dzięki czemu rozwiązanie to staje się atrakcyjne dla znacznej części małych gospodarstw.
Z drugiej strony projektowana wysokość wsparcia dla małych gospodarstw jest niższa od łącznego poziomu płatności, jakie rolnik może uzyskać, decydując się na podjęcie dodatkowych zobowiązań i ubieganie się o płatności w ramach ekoschematów. W efekcie wprowadzane rozwiązanie nie będzie zniechęcać rolników o większych ambicjach (w tym środowiskowych) do podejmowania nowych wyzwań wynikających z PS WPR. Podobnie w przypadku rolników funkcjonujących na bardziej wymagających rynkach, czyli w tych sektorach, które zostały objęte płatnościami związanymi z produkcją (np. mleko, wołowina, buraki cukrowe czy chmiel), płatność dla małych gospodarstw nie zapewni wsparcia na tak wysokim poziomie, jaki można uzyskać dzięki dodatkowym płatnościom stosowanym w tych sektorach, a więc nie będzie stanowiła zachęty do rezygnowania z tych kierunków produkcji.
Dobrowolne ugorowanie 4% gruntów
W projektowanej ustawie zaproponowano rozwiązania, zgodnie z którymi wyłączenie gruntów ornych z produkcji będzie dla rolników działaniem dobrowolnym i dodatkowo płatnym w ramach nowego ekoschematu.
- W ten sposób zostały uwzględnione postulaty środowisk rolniczych zwracających uwagę, że obowiązek ugorowania gruntów wynikający z normy GAEC 8 jest nadmiernym i niezrozumiałym obciążeniem – napisano w uzasadnieniu projektu.
W ustawie precyzuje się, że płatności do gruntów wyłączonych z produkcji będą przyznawane do powierzchni gruntów ornych, na których nie jest prowadzona produkcja rolna, położonych na obszarze zatwierdzonym do podstawowego wsparcia dochodów i do powierzchni nie większej niż 4 % powierzchni gruntów ornych posiadanych przez rolnika.
- Wynagradzane tworzenie obszarów ugorowanych korzystnie wpłynie na różnorodność biologiczną terenów rolniczych, co można traktować jako usługę ekosystemową świadczoną na rzecz dóbr publicznych. Wdrożenie nowego ekoschematu przyczyni się również do ograniczenia stosowania pestycydów przez wprowadzenie zakazu ich stosowania na gruntach ugorowanych – przekonuje resort rolnictwa.
wk
