WPR się nie sprawdziła
Na początku lipca odbyło się posiedzenie Wielkopolskiej Izby Rolniczej, która przyjęła stanowisko w sprawie przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej i postulatów rolniczych.
Wielkopolska Izba Rolnicza od blisko 4 lat, zwraca uwagę na zagrożenia, które niesie ze sobą wdrażanie radykalnych rozwiązań zawartych w strategiach „Od pola do stołu” oraz „Bioróżnorodności”, które stanowią realizację tzw. Europejskiego Zielonego Ładu w unijnym rolnictwie. Protesty rolnicze, które rozlały się w tym roku po całej Europie pokazały, że w połączeniu z kryzysem na rynkach rolnych, wdrażanie tych strategii poskutkowało znaczącym spadkiem opłacalności produkcji rolniczej, destabilizacją finansów gospodarstw rolnych i utratą perspektyw rozwojowych. Rolnicy uczestniczący w protestach niestety potwierdzili to, co już od dawna przekazywała władzom Wielkopolska Izba Rolnicza oraz organizacje rolnicze. Założenia nowej Wspólnej Polityki Rolnej, które bardzo akcentowały ambitne cele klimatyczne nie sprawdziły się, szczególnie w warunkach trwającego już od dłuższego czasu kryzysu na rynkach rolnych – czytamy w stanowisku.
Wielkopolska Izba Rolnicza zaapelowała o czas na przygotowanie nowej strategii rozwoju rolnictwa w Unii Europejskiej. Jej zdaniem rolnicy mogą podejmować działania na rzecz ochrony klimatu i środowiska, ale pod warunkiem ich odpowiedniego sfinansowania. Z kolei system wsparcia rolników oraz kontroli powinien być prosty i pozbawiony zbędnych barier biurokratycznych. A co najważniejsze, należałoby wrócić do celów i konstrukcji Wspólnej Polityki Rolnej, jaka obowiązywała do 2022 roku.
Trwa dialog strategiczny
Do postulatów i wniosków Wielkopolskiej Izby Rolniczej odniosło się ministerstwo rolnictwa, które zwróciło uwagę, że od stycznia 2024 roku trwa tzw. dialog strategiczny w sprawie przyszłości rolnictwa. Proces ten zorganizowała Komisja Europejska (KE), aby zmniejszyć różnicę stanowisk w debacie na temat transformacji rolnictwa. W dialogu uczestniczą zaproszone przez KE zainteresowane strony (interesariusze), w tym rolnicy, spółdzielnie, przedsiębiorstwa rolnicze i społeczności wiejskie, organizacje pozarządowe i przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, instytucje finansowe i środowiska akademickie. Administracje państw członkowskich nie zostały zaproszone przez KE do udziału w spotkaniach. Raport podsumowujący prace tego forum przedstawiony ma być we wrześniu 2024 r., a jego zalecenia dotyczące rolnictwa mają stanowić główny element następnego okresu programowania prac KE w zakresie rolnictwa.
W obecnej, na razie koncepcyjnej, fazie dyskusji nad przyszłością WPR Polska stoi na stanowisku, że Traktatowe cele WPR pozostają istotne i mają być realizowane także w przyszłości - napisał wiceminister rolnictwa Michał Kołodziejczak, który poinformował, że ministerstwo rolnictwa bierze aktywy udział w dyskusji nt. przyszłej WPR.
Polskie propozycje dotyczą m.in. znaczącego uproszczenia polityki, redukcji liczby celów i wskaźników i położenie nacisku na konkurencyjność, zrównoważnoności i odporność sektora rolnego oraz bezpieczeństwo żywności.
Jednocześnie rząd ustosunkował się do wszystkich konkretnych postulatów WIR.
- Wzmocnienie budżetu WPR i jego ustabilizowanie
Jak zapewnił wiceminister M. Kołodziejczak, wynegocjowanie satysfakcjonującego budżetu w kolejnych wieloletnich ramach finansowych będzie sprawą zasadniczą dla rolnictwa i obszarów wiejskich. Z tego względu Polska stoi na stanowisku, że udział Wspólnej Polityki Rolnej w WRF powinien nie być mniejszy niż obecnie, gdyż WPR gwarantuje zachowanie bezpieczeństwa żywnościowego – bardzo ważnego elementu ogólnego bezpieczeństwa UE.
- Ochrona rynku unijnego przed napływem towarów rolniczych z krajów trzecich, które nie są produkowane zgodnie ze standardami unijnymi
W opinii MRiRW, import rolno-spożywczy z krajów trzecich (w tym z Ukrainy) musi spełniać unijne lub ekwiwalentne do unijnych wymagania dotyczące bezpieczeństwa żywności. Mając na uwadze wyłączną kompetencję UE w zakresie Wspólnej Polityki Handlowej, resort rolnictwa wspiera KE w tych działaniach i postuluje m.in. włączenie do negocjowanych przez KE umów handlowych zapisów warunkujących preferencyjny dostęp do unijnego rynku tym, że produkt jest wytworzony w warunkach analogicznych jak unijne.
- Wydłużenie czasu obowiązywania ram pomocy wojennej po czerwcu 2024 roku, tak aby można było wdrażać programy finansowe rekompensujące rolnikom straty wynikające z destabilizacji rynków rolnych (na przykład na skutek działań Rosji)
W tym punkcie MRiRW nie miało dobrych informacji dla rolników. Kredyty bankowe udzielane producentom rolnym zagrożonym utratą płynności finansowej w związku z agresją Rosji na Ukrainę (linia UP), zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej, mogą być udzielane producentom rolnym jedynie do 31 grudnia 2024 r.
- Podjęcie działań mających na celu wzmocnienie pozycji rynkowej rolnika
Ministerstwo rolnictwa przekonuje, że od czasu objęcia Wspólną Polityką Rolną polskiego rolnictwa, czyli od 20 lat, Polska programuje instrumenty mające na celu wzmocnienie pozycji rynkowej rolników.
W Planie Strategicznym są to m. in.
-
„Tworzenie i rozwój grup i organizacji producentów rolnych” – tego typu instrumenty są programowane i kontynuowane od momentu akcesji;
-
„Promowanie, informowanie i marketing dotyczący żywności wytwarzanej w ramach systemów jakości”.
-
„Rozwój współpracy producentów w ramach systemów jakości”.
-
„Rozwój współpracy w ramach łańcucha wartości” - w gospodarstwie i poza gospodarstwem.
-
Wsparcie sektorowe dla sektorów pszczół i owocowi warzyw z pierwszego filara WPR przeznaczone jest dla organizacji i zrzeszeń producentów.
-
W instrumentach: „Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększających konkurencyjność dotacje” oraz „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu” – o wsparcie mogą ubiegać się także grupy rolników.
Ale jednocześnie podkreślono, że pozycja rynkowa rolników zależy w dużej mierze od aktywności rolników i siły organizacji do jakich należą. Istotną rolę we wzmacnianiu pozycji rolników odgrywają także organizacje działające poza WPR, takie jak izby rolnicze, związki branżowe, kółka rolnicze, izby branżowe itp
- Zwiększenie kwoty pomocy de minimis
Na wnioski krajów członkowskich, w tym Polski, Komisja UE przedstawiła już projekt zmiany rozporządzenia dotyczący podwyższenia trzyletniego limitu pomocy de minimis w rolnictwie, zarówno indywidulanego do 37 tys. EUR na beneficjenta oraz krajowego do 512,4 mln EUR dla Polski.
W następstwie Polska wraz z innymi krajami Unii Europejskiej zgłosiła uwagi do projektu do Komisji UE, w tym o zwiększenie limitu pomocy de minimis w rolnictwie dla producenta rolnego do wysokości 50 tys. EUR w okresie trzech lat.
- Uruchomienie projektów, których celem będzie maksymalne zagospodarowanie zboża i kukurydzy w Polsce, takich jak program odbudowy pogłowia trzody chlewnej czy program budowy biogazowni oraz instalacji do produkcji dodatków do paliw z udziałem Krajowej Grupy Spożywczej i zainteresowanych rolników lub ich grup producenckich
Ministerstwo rolnictwa przyznało, że z każdym rokiem wielkość produkcji zbóż w Polsce rośnie i znacznie przekracza ona krajowe zapotrzebowanie. W 2023 r. nadwyżka produkcji nad zużyciem w kraju wynosiła ok. 10 mln ton. W ostatnich latach szczególnie wzrosła produkcja i powierzchnia uprawy kukurydzy. Według GUS, w 2019 r. produkcja wynosiła 3,7 mln ton, podczas gdy w 2023 r. 9,1 mln ton. W 2024 r. prawdopodobnie będzie jeszcze wyższa. W związku z powyższym prowadzone są działania w celu zagospodarowania nadwyżek.
Dlatego realizowane są m.in. inwestycje celem poprawy infrastruktury transportowej, magazynowej i portowej dla dalszego zwiększania możliwości eksportowych ładunków agro, głównie zbóż. W 2023 r. eksport zbóż z Polski ukształtował się na rekordowym poziomie 13,6 mln ton, a w bieżącym roku poziom eksportu nadal jest bardzo wysoki.
Rolnicy mieli możliwość skorzystania ze wsparcia w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) na zakup i montaż silosów zbożowych wraz z wyposażeniem.
Jednocześnie od 1 stycznia 2024 r. wprowadzony został europejski standard benzyny E10 w ramach E95, co w ocenie MRiRW, zwiększy zapotrzebowanie na zboża.
