WPR i “Wizja” komisarza Hansena
W połowie lutego Komisja Europejska przedstawiła “Wizję na temat przyszłości rolnictwa w UE”, którą firmował komisarz ds. rolnictwa Christophe Hansen. Jednym z kluczowych pytań związanych z tą wizją było pytanie o to, czy rolnictwo będzie wciąż finansowane z budżetu Wspólnej Polityki Rolnej.
Wątpliwości co do tego są o tyle zasadne, że 13 lutego 2025 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat, w którym poinformowała, że w nowych ramach finansowych UE nie będzie już odrębnych budżetów dla polityk Unii Europejskiej.
Von der Leyen deklaruje wsparcie dla rolników
Obawy rolników stara się rozwiać dokument „Pytania i odpowiedzi na temat wizji rolnictwa i żywności”, w którym Komisja odpowiada m.in. na pytanie: „Czy Wizja przedstawia, jak będzie wyglądała WPR po 2027 roku?” oraz „Czy rolnicy w UE będą nadal otrzymywać wsparcie dochodowe w ramach WPR?”. Wśród odpowiedzi KE można znaleźć zapewnienie, że „wsparcie publiczne za pośrednictwem WPR pozostaje niezbędne do wspierania dochodów rolników”. W podobnym tonie wypowiada się przewodnicząca Ursula von der Leyen, która stwierdziła: „Musi istnieć polityka dochodowa UE dla europejskich rolników”.
KE – WPR zostaje
Odpowiedzi Komisji są na bardzo dużym poziomie ogólności, jak zresztą sama “Wizja”, która mówi dokładnie to, co rolnicy chcą usłyszeć, ale bez wskazywania sposobów realizacji, na co wskazywało polskie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Co jednak możemy wyczytać z informacji udostępnionych przez Komisję Europejską?
“Wizja jest refleksją Komisji na temat przyszłości rolnictwa i żywności UE. W tym sensie określa ramy pracy Komisji na cały ten mandat we wszystkich obszarach polityki związanych z rolnictwem i żywnością, w tym kierunek działań na rzecz przyszłej WPR. Wsparcie publiczne za pośrednictwem WPR pozostaje niezbędne do wspierania dochodów rolników”.
Nie oznacza to jednak, że WPR po 2027 roku będzie funkcjonować na tych samych zasadach:
“Komisja będzie ukierunkowywać przyszłą WPR od warunków na zachęty (...) Przyszłe wsparcie WPR będzie bardziej ukierunkowane na rolników, którzy aktywnie angażują się w produkcję żywności, na witalność ekonomiczną gospodarstw i ochronę naszego środowiska”.
Może to sugerować, że definicja „aktywnego rolnika” zostanie zaostrzona, a dopłaty będą bardziej selektywne. Jeśli powiązać to z raportem z Dialogu Strategicznego, uznawanym przecież przez komisarza Hansena za podstawę “Wizji”, można zauważyć, że więcej pieniędzy dostaną rolnicy aktywnie działający w zgodzie z polityką klimatyczną UE.
Hodowla zwierząt w “Wizji” KE
Nowością jest dostrzeżenie przez Komisję Europejską wagi sektora hodowlanego oraz gospodarstw mieszanych: jedną z głównych inicjatyw ogłoszonych w ramach “Wizji” jest “przedstawienie długoterminowej wizji dla sektora hodowlanego i planu dotyczącego białka”.
Komisja Europejska obiecuje również, że “rozważone zostanie zwiększone wykorzystanie środków, takich jak degresywność (zmniejszenie płatności) i ograniczenie, z uwzględnieniem różnych realiów strukturalnych i sektorowych państw członkowskich”, przy jednoczesnym zachowaniu płatności za ekoschematy.
Czy państwa członkowskie przejmą kontrolę nad WPR?
Mamy zatem komunikat, że Komisja uznaje wagę istnienia i działania Wspólnej Polityki Rolnej. WPR ma służyć rolnikom, ma być usprawniona i w większym stopniu zależna od państw członkowskich:
“Przyszła WPR będzie opierać się na podstawowych celach polityki i ukierunkowanych wymogach polityki, jednocześnie dając Państwom Członkowskim dodatkową odpowiedzialność i rozliczalność za sposób, w jaki realizują te cele”.
To enigmatyczne zdanie zdaje się korespondować ze wspomnianym wyżej komunikatem Komisji Europejskiej z 13 lutego, w którym KE stwierdza:
"Nowe podejście do nowoczesnego budżetu UE powinno obejmować plan dla każdego kraju zawierający kluczowe reformy i inwestycje, który zostanie opracowany i wdrożony we współpracy z władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi”.
Nowa struktura budżetu UE ma wyglądać tak, że zamiast sektorowych programów finansowych będą trzy bloki wydatków:
- Krajowe plany reform i inwestycji – indywidualnie opracowywane przez każde państwo członkowskie;
- Europejski Fundusz Konkurencyjności – fundusz wspierający strategiczne sektory i kluczowe technologie;
- Fundusze na finansowanie działań zewnętrznych – sprawy zagraniczne i ochrona strategicznych interesów UE.
Można więc przypuszczać, że właśnie w Planach krajowych znajdą się środki na wsparcie rolników - skoro pozostałe bloki będą przeznaczone na co innego.
Nowy budżet UE - trwają konsultacje
Na razie jednak nie znamy szczegółów dotyczących przyszłej WPR po 2027 roku. „Więcej informacji zostanie przedstawionych w dalszej części roku, po zakończeniu procesu oceny skutków, w ramach propozycji dotyczących kolejnych wieloletnich ram finansowych” – informuje Komisja Europejska. Konsultacje na temat nowego budżetu UE trwają, a rolnicy mogą zgłaszać swoje uwagi korzystając z linków podanych na stronie internetowej Komisji Europejskiej.
