Słaba skuteczność zwalczania miotły zbożowej uodpornionej na sulfonylomoczniki i ponowne wschody tego gatunku w okresie spoczynku wegetacyjnego lub bardzo wczesną wiosną wymaga wykonania korygującego zabiegu wiosną, ale już środkiem o innym mechanizmie działania. Herbicydy do wiosennego stosowania wykazują działanie dolistnie (graminicydy – grupa A). Do tej grupy należy pinoksaden (Axial 50 EC) oraz fenoksaprop etylowy (np. Puma Uniwersal 069 EW).
Propozycja strategii chemicznej ochrony plantacji zbóż ozimych, na których stwierdzono występowanie populacji miotły zbożowej, odpornej na herbicydy z grupy ALS (sulfonylomoczniki, patrz także tabela 1):
- wykonać wczesny jesienny zabieg chemiczny (doglebowy lub wczesny nalistny) z użyciem herbicydu zawierającego w swoim składzie substancję czynną należącą do innej grupy chemicznej (np. chlorotoluron, izoproturon, fluorochloridon, pendimetalina, izoproturon + pendimetalina, diflufenikan + flufenacet, flufenacet + metrybuzyna, prosulfokarb); stosować herbicydy na chwasty w okresie ich największej wrażliwości, tzn. w fazie siewek i liścieni, a najpóźniej 1 pary liści,
- w przypadku konieczności wykonania zabiegu korygującego wiosną, do zwalczania zastosować graminicydy (fenoksaprop-P-etylu, pinoksaden – grupa A),
- przy silnej presji ze strony miotły zbożowej (duże nasilenie i większość osobników skiełkowała jesienią) można wykonać jesienny zabieg nalistny z użyciem graminicydu (pinoksaden – grupa A) lub innym środkiem działającym także nalistnie (grupa C1, C2, F1, K3),
- w kolejnych sezonach wegetacyjnych na polach obsianych zbożami, należy wykluczyć stosowanie herbicydów sulfonylomocznikowych (grupa B). W ich miejsce wprowadzić herbicydy na przykład: izoproturon, chlorotoluron (grupa C2), pendimetalina (K1), flufenacet (K3), które są najbardziej skuteczne w zwalczaniu miotły zbożowej poza grupą ALS, a także z użyciem innych substancji czynnych z innych grup chemicznych. Dzięki temu następuje stopniowa eliminacja z plantacji roślin miotły, odpornych na herbicydy z grupy sulfonylomoczników,
- na stanowiskach potencjalnie zagrożonych odpornością prostą lub krzyżową na herbicydy ALS (odpowiednio odporność miotły na jedną substancję czynną lub co najmniej dwa różne herbicydy należące do tej samej grupy chemicznej lub mające ten sam mechanizm działania) zmiana środka na inną grupę chemiczną skutecznie eliminuje występowanie tego gatunku (przejście z grupy chemicznej B na A lub K lub F lub N),
- efektywnym sposobem powstrzymywania odporności miotły zbożowej na środki z grupy ALS jest stosowanie mieszanin herbicydów, mających w swym składzie substancje czynne o różnym mechanizmie działania (z grupy A, B, F, K, N). Obecnie jednym z najlepszych rozwiązań z do jesiennego zwalczania miotły zbożowej odpornej na grupę herbicydów sulfonylomocznikowych jest stosowanie flufenacetu z dodatkiem innych herbicydów (diflufenikan, metrybuzyna),
- w przypadku wystąpienia na polu uodpornionych osobników, prawdopodobieństwo ich zniszczenia jest duże, gdyż będą traktowane co najmniej jedną nadal skutecznie działającą substancją czynną,
- po 4–5 latach stosowania herbicydów z innych grup chemicznych niż ALS, możliwe jest zastosowanie na polu herbicydu dwuskładnikowego lub mieszaniny zbiornikowej dwóch herbicydów handlowych, zawierających w swoim składzie środek sulfonylomocznikowy do zwalczania m.in. miotły zbożowej. W kolejnych latach możliwy jest powrót do rotacyjnego (naprzemiennego) stosowania herbicydów z grupy ALS i innych grup chemicznych.
Poniżej tabela z podziałem herbicydów na mechanizmy działania:
Należy pamiętać, że herbicydy glebowe działają skutecznie tylko przy dobrej wilgotności gleby w dłuższym okresie po zastosowaniu. W przypadku herbicydów działających dolistnie należy zagwarantować odpowiednie naniesienie cieczy użytkowej na liście miotły zbożowej (właściwe pokrycie i zatrzymanie herbicydu na liściach). Depozyt preparatu na liściach chwastów po opryskiwaniu powinien mieć czas na wniknięcie do rośliny – zatem nie należy stosować herbicydów nalistnych przed spodziewanymi opadami. Podczas zabiegów odchwaszczania w niskich temperaturach należy stosować na ogół dawki najwyższe z zalecanych. Należy także pamiętać, że niezwalczone chwasty, które wzeszły jesienią i przezimowały, będą wykazywać wiosną zwiększoną odporność na herbicydy. Do skutecznego zniszczenia zahartowanych chwastów wymagane jest stosowanie skutecznych mieszanin herbicydowych lub użycie najwyższych z zalecanych dawek.
Odpowiednia strategia postępowania w doborze środków, mieszanin herbicydowych i terminów zabiegu może być kluczowym czynnikiem skutecznego zwalczania oraz zapobiegania powstawaniu zjawiska uodporniania się miotły zbożowej na herbicydy.
prof. Roman Kierzek
IOR Poznań
