W Polsce jest 40 726 sołectw (dane na koniec 2016 r.). Obecny kształt sołectwa określa ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 r., art. 36. Rada gminy może zadecydować o utworzeniu funduszu sołeckiego na wniosek sołtysa, który został uchwalony wcześniej przez zebranie wiejskie. Musi on zawierać wskazanie konkretnych przedsięwzięć. Jeśli wartość inwestycji przekracza kwotę funduszu, inwestycję należy podzielić na etapy realizowane w kolejnych latach. Niewykorzystane środki funduszu wygasają w danym roku.
Według informacji podanej przez MSWiA przeszło 69% gmin, w których są sołectwa, zdecydowało w 2016 r. o utworzeniu funduszu sołeckiego. Oznacza to, że w 2017 roku fundusz realizowano w 1510 gminach. W 2018 roku zawiązany rok wcześniej fundusz będzie realizowany w 1551 gminach.
Odsetek mógłby być wyższy, gdyby nie fakt, że wciąż zdarzają się sołtysi, którzy boją się odpowiedzialności za dysponowanie środkami publicznymi. Za przykład niech posłuży województwo mazowieckie. Na 314 gmin tylko 12 uchwaliło fundusz sołecki na 2018 r., 83 gminy nie wyraziły zgody na jego utworzenie i aż 219 gmin nie podjęło żadnej uchwały w tej kwestii, co wskazuje m. in. na brak wniosków o utworzenie funduszu, które powinny zostać złożone w gminie przez sołtysów.
Kwota wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w pierwszym roku działania funduszu w 2010 r. wyniosła 168 mln zł, podwoiła się w 2015 r., by w roku 2017 osiągnąć pułap 445 mln. Zaplanowane wydatki na 2018 r. to kwota rzędu 558 mln.
W praktyce oznacza to, że poszczególne sołectwa mogą zadysponować funduszem w wysokości od kilku do kilkudziesięciu tys. zł. Kwota zależy od liczby mieszkańców i dochodów gminy. Wysokość funduszu obliczana jest w gminie na podstawie wzoru wskazanego w nowej ustawie o funduszu sołeckim z 21 lutego 2014 r.
Treść ustawy znajdziesz tutaj (PDF).
ad
