Inhibitor uratuje azot?

Badania nad inhibitorami nie dają na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Wzrost plonów kukurydzy traktowanej nimi waha się w zakresie od 1% do 10%.

Rola inhibitorów w kontroli gospodarki azotem wymaga poznania przemian nawozów azotowych, tzn. amidowych i amonowych w glebie. Szlak transformacji nawozów amidowych w glebie jest następujący:

CO(NH₄)₂ → N-NH₄ → N-NO₃

Pierwszym etapem do kontrolowania jest hydroliza mocznika. Wymaga ona obecności enzymu ureaza. Znajduje się on w glebie i w resztkach roślinnych, co zwiększa jego aktywność w obecności mocznika. Głównym produktem hydrolizy mocznika jest jon amonowy NH₄⁺:

CO(NH₂)₂ + 2H⁺ + 2H₂O → 2NH₄+ H₂O + CO₂

Aktywność ureazy zależy od wilgotności gleby. Enzym aktywuje się już przy 0,5–1 mm opadu, a więc nawet duża rosa rozkłada mocznik. Optymalne działanie mieści się w 50–80% polowej pojemności wodnej gleby (PPW). W glebie suchej ulega dużemu spowolnieniu. Ważnym czynnikiem, warunkującym hydrolizę mocznika jest odczyn gleby. W glebie o odczynie obojętnym maksymalne uwalnianie N-NH₄ z mocznika następuje po 2–3 dniach. Reakcja powyższa jest typowa dla gleb lekko kwaśnych (pH < 6,5). Jej dynamiczny przebieg, niezależnie od odczynu początkowego gleby prowadzi do gwałtownego wzrostu pH wokół granuli, co skutkuje pojawieniem się w glebie dwóch form azotu:

CO(NH₂)₂ + H⁺ + 2H₂O → NH₄⁺ + NH₃+ H₂O + CO₂

W roztworze wodnym z mocznikiem, podlegającym hydrolizie, wraz ze wzrostem pH > 7,5 następuje bardzo szybki wzrost koncentracji NH₃, który ulatnia się. Odczyn gleby wokół granuli dochodzi nawet do pH 9, co oznacza prawie całkowitą stratę azotu z nawozu. W glebie ogrzanej straty amoniaku zachodzą intensywnie w ciągu kilku dni po nawożeniu. Podstawowym sposobem ograniczenia strat azotu z mocznika jest wymieszanie go z glebą na co najmniej 3–5 cm. Dlatego też mocznik powinien być stosowany tylko doglebowo.

Nitryfikacja

W glebach znajduje się wiele nitryfikatorów, które są najbardziej aktywne w przy pH 6,5–7,5. Przy pH poniżej 4,5 stają się one nieaktywne, co ogranicza nitryfikację. Potencjał zakwaszający nitryfikacji jest bardzo duży, bo 1 kg N-NH₄ podlegający utlenieniu wymaga równoważnika 5,5 kg CaCO₃. To podstawowy wskaźnik konieczności regulacji odczynu na glebach, na których mają być stosowane inhibitory nitryfikacji.

Więcej o inhibitorach azotu przeczytasz w najnowszym, kwietniowym wydaniu „top agrar Polska” od strony 92.