Zwiększający się udział kukurydzy w strukturze zasiewów sprawia, że pod zasiew tego gatunku przeznacza się coraz częściej stanowiska o gorszej naturalnej żyzności. W takich glebach należy zwrócić szczególną uwagę na odczyn oraz na zasobność w fosfor i potas. Okres przedzimowy jest ostatnim racjonalnym terminem dla regulacji odczynu. Warto rozważyć zastosowanie nawozu o możliwie dużej reaktywności, po to by poprawa tej cechy gleby była widoczna już w momencie startu wegetacji kukurydzy. Odczyn gleby jest bowiem głównym czynnikiem ograniczającym przyswajalność fosforu. Dlatego do odkwaszania najlepiej wybrać nawóz węglanowy typu kreda, który zapewni możliwie szybkie efekty, bez negatywnego wpływu na życie biologiczne gleb bardzo lekkich i lekkich. W glebach kwaśnych i lekko kwaśnych, w których z różnych przyczyn nie będzie wykonywana całkowita neutralizacja zakwaszania, polecane są nawozy zawierające w swoim składzie oprócz węglanów wapnia i magnezu także siarczany. Działanie nawozu o takiej formulacji chemicznej polega nie tylko na stabilizacji odczynu, lecz także na neutralizacji aktywności toksycznego glinu, ujawniającej się w glebach kwaśnych i lekko kwaśnych, o silnie kwaśnych nie wspominając. W tych warunkach ciekawym rozwiązaniem może okazać się zastosowanie Luboplonu CAL-MAG lub Luboplonu wapniowo-magnezowego, produkowanych w firmie Luvena. Istota działania tych nawozów polega na związaniu kationów glinu w związki nierozpuszczalne lub włączenie ich w cykl reakcji chemicznych zachodzących w glebie. W ten sposób prawdopodobieństwo uszkodzenia siewek kukurydzy będzie mniejsze. Tym bardziej, że w okresie wschodów rośliny często poddawane są dodatkowemu stresowi termicznemu, wynikającemu z okresowych spadków temperatury. Niezależnie od tego w jakim stanie agrochemicznym znajduje się gleba aplikację jednego z wymienionych Luboplonów należy traktować także jako profilaktykę żywieniową względem magnezu i siarki, składników wpływających na gospodarkę azotem i łagodzących oddziaływanie stresów abiotycznych (wodnych i termicznych) oraz biotycznych (związanych z presją patogenów) w okresie wegetacji.
Z powodu bardzo dużych wymagań pokarmowych kukurydzy konieczne jest rozpoznanie stanu zasobności gleby, przynajmniej w podstawowe makroskładniki pokarmowe. Jeśli okaże się, że gleba znajdują się w niskiej klasie zasobności doprowadzenie gleby do stanu optymalnego dla uprawy kukurydzy będzie wymagało zastosowania dużych dawek nawozowych. W takiej sytuacji strategia nawożenia powinna obejmować późno-jesienne wprowadzenie do gleby połowy całkowitej dawki fosforu i potasu, a pozostałą część puli tych składników należy zastosować w zespole uprawek przedsiewnych lub w czasie siewu kukurydzy. W pierwszym terminie warto rozważyć wysiew jednego z Lubofosów (bez azotu), natomiast do wiosennego nawożenia startowego wybrać Lubofos corn. Ogromnym walorem Lubofosu corn jest zbilansowanie wszystkich niezbędnych składników dla kukurydzy. Ze zrozumiałych względów konieczny jest tylko zakup nawozu azotowego. Obecność pozostałych składników w odpowiednich proporcjach sprawi, że nakłady poniesione na nawożenie azotem będą odpowiednio wykorzystane.
Kształtowanie struktury plonu kukurydzy jest procesem złożonym, zachodzącym na różnych etapach wzrostu kukurydzy. Wykształcenie poszczególnych komponentów plonu jest kontrolowane zarówno przez makroskładniki jak i mikroelementy (tab. 1). Składniki te wykazują współdziałanie w wielu procesach fizjologicznych zachodzących nie tylko w częściach nadziemnych, lecz także w korzeniach. Typowym przykładem takiego działania jest fosfor.
W całym okresie wegetacji konieczna jest odpowiednia dostępność azotu – to oczywiste. Choć pewnie trudno w to uwierzyć, zawiązki kolb powstają już w okresie gdy kukurydza wykształca piąty liści (BBCH 15). Niedobór fosforu, ale także cynku w tym stadium rozwojowym spowodują nieodwracalne zmiany w strukturze kolby i dotyczyć będą głównie liczby rzędów na kolbie. Niestety objawy niedoboru fosforu - w postaci fioletowych (antocyjanowych) przebarwień - na plantacjach kukurydzy w początkowym okresie wzrostu są dość powszechne (fot. 1. i fot. 2.).
W kolejnych tygodniach, gdy kukurydza buduje ogromną biomasę nadziemną, kluczowym pierwiastkiem jest potas. Oprócz funkcji żywieniowej odniesionej do procesów życiowych zachodzących w tkankach roślinnych, znaczenie potasu w tym okresie (czerwiec/lipiec) wiąże się także z kontrolą gospodarki wodnej. Maksimum potrzeb wodnych następuje krótko przed kwitnieniem, gdy akumulacja wody przez łan kształtuje się na wysokim poziomie, wynoszącym około 9-10 mm/dzień. W okresie kwitnienia ustalona zostaje ostateczna liczba ziarników w kolbie, co wiąże się ze szczególnym zapotrzebowaniem na bor, a także cynk, dla którego faza krytyczna trwać będzie praktycznie do końca aktywności fotosyntetycznej roślin. W przypadku odmian stay-green jest to okres bezpośrednio poprzedzający zbiór. Najpóźniej ustalana jest masa kolby, której miarą jest masa 1000 ziarniaków (MTZ). Oznacza to duże nakłady energetyczne na podtrzymanie możliwie długo procesów związanych z produkcją asymilatów w liściach i łodydze, lecz także z transportem związków organicznych do rozwijających się ziarniaków. Ponadto w tym okresie powinien być jeszcze aktywny system korzeniowy. Ten złożony szlak przemian jest kontrolowany przez fosfor, magnez, siarkę i wspomniany już cynk.
Dynamika pobierania składników mineralnych przez kukurydzę jest różna dla poszczególnych pierwiastków. Do kwitnienia, oprócz azotu, szczególnie intensywnie pobierany jest potas. Z tego powodu tak ważne jest odpowiednie wysycenie kompleksu sorpcyjnego potasem jeszcze przed siewem roślin. Z kolei dla fosforu, po początkowym okresie wzrostu, druga faza krytyczna następuje po kwitnieniu. W okresie nalewania ziarna bardzo ważną rolę odgrywają także siarka i cynk. Znaczy to, że składniki powinny być stopniowo uwalniane z granuli nawozowej. Kryterium to doskonale spełnia Lubofos corn, jako nawóz realizujący wymagania żywieniowe kukurydzy i uwzględniający dynamikę akumulacji składników w sezonie wegetacyjnym.
Fotografia 1. Roślina z silnym niedoborem fosforu – stanowisko skrajnie zakwaszone, nienawożone fosforem (for. J. Potarzycki)
Fotografia 2. Ujawniające się niedobory fosforu w stanowisku z niską zasobnością
w przyswajalny fosfor (fot. J. Potarzycki)
Dr hab. Jarosław Potarzycki
