Z ustaleń UOKiK wynika, że warunki umowy/kontraktu rolnika z mleczarnią mogą zawierać postanowienia niekorzystne dla dostawców. Wśród praktyk, które noszą znamiona nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej UOKiK wymienił:
- Możliwość jednostronnej zmiany cennika skupu mleka, również z mocą wsteczną. Zmiana cennika nie wymaga zgody spółdzielców, a niekiedy nawet ich powiadamiania.
- Utrudniony dostęp dostawcy do pełnej informacji o warunkach realizacji umowy. Kontrakt wymaga od rolników spełnienia wymogów dotyczących jakości mleka zawartych w aktach wewnętrznych spółdzielni. Warunki te nie są dołączane do umowy, zatem dostawca nie posiada pełnej wiedzy, jakie dodatkowe parametry, poza ustawowymi, musi spełniać wyprodukowane mleko, ani jakie są szczegółowe zasady świadczenia dostaw.
- Niejasne zasady stosowania kar, ich arbitralne wymierzanie. Dostawca, nawet za drobne naruszenie umowy jest zagrożony karą pieniężną, rozwiązaniem umowy bez wypowiedzenia lub innymi sankcjami, które spółdzielnia może stosować łącznie.
- Obniżanie ceny na pełnowartościowe mleko w okresie wypowiedzenia umowy.
- Brak możliwości weryfikacji jakości mleka w niezależnym od Mlekpolu laboratorium. Wynik oceny jakościowej sprzedawanego mleka ma zasadnicze znaczenie dla dostawcy, gdyż decyduje o cenie. W przypadku obniżenia ceny mleka lub nieprzyjęcia go na skutek negatywnej oceny jego jakości przez Mlekpol, dostawca nie ma możliwości zweryfikowania badań w laboratorium niezależnym od spółdzielni.
- Brak możliwości zwolnienia producenta z obowiązku dostawy mleka w przypadku wystąpienia okoliczności od niego niezależnych (np. wypadku, awarii, trudnych warunków atmosferycznych). Mlekpolowi natomiast przysługuje uprawnienie do nieodebrania mleka w razie wystąpienia siły wyższej.
Co grozi mleczarni?
UOKiK przygotował raport w 2018 r., w którym zarekomendował jak powinna wyglądać umowa pomiędzy dostawcą, a odbiorcą mleka. Z przeprowadzonej kontroli wynika, że w umowie z dostawcą jest kilka praktyk, które mogą wskazywać na wykorzystanie przewagi kontraktowej.
Dzięki nowelizacji ustawy, która obowiązuje od grudnia 2021 r. prezes UOKiK ma możliwość kontroli relacji wewnątrzspółdzielczych, dlatego też Urząd sprawdza, czy spółdzielcy mają zagwarantowane uczciwe zasady dostaw mleka. Zwykle w takich przypadkach firmy płacą karę w wysokości nawet 3% rocznego obrotu.
Okazuje się, że UOKiK prowadzi kontrolę umów z dostawcami również w OSM w Kole i OSM w Łowiczu.
- Umowa opracowana przez Mlekpol zawierała liczne postanowienia niekorzystne dla kontrahentów, mogło to zaburzać stabilność warunków działania hodowców oraz naruszać ich interesy ekonomiczne - mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.
Oprac. dkol na podst. UOKiK
Fot. SM Mlekpol
