Kto może otrzymać płatności ekologiczne? Jakie są warunki?

Ok. 26 tys. potencjalnych beneficjentów doczekało się szczegółowych przepisów dotyczących interwencji „Rolnictwo ekologiczne”. Wiadomo, na jakich zasadach można się ubiegać o takie dotacje. Sprawdź warunki przyznania płatności ekologicznych!

Ministerstwo rolnictwa przesłało w piątek do konsultacji społecznych projekt rozporządzenia „w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty pomocy finansowej w formie płatności ekologicznych w ramach Planu Strategicznego dla wspólnej polityki rolnej na lata 2023– 2027”.

Kto może otrzymać płatności ekologiczne?

Aby płatności ekologiczne mogły zostać przyznane rolnikowi, musi on posiadać numer identyfikacyjny nadany w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. Jednocześnie rolnik ten musi posiadać co najmniej 1 ha użytków rolnych i musi on być na podstawie tytułu prawnego w posiadaniu tych gruntów 31 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności ekologicznych.

Ponadto, rolnik musi realizować 5-letnie inne zobowiązania w dziedzinie zarządzania na użytkach rolnych, na których prowadzi produkcję ekologiczną obejmujące wymogi wykraczające ponad podstawowe wymagania, w ramach określonych pakietów.

Podstawowe wymagania dla interwencji – Rolnictwo ekologiczne wykraczają poza:

odnośne wymogi podstawowe w zakresie zarządzania i normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska;
odnośne minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin dobrostanu zwierząt, jak również wymóg ten nie ma zastosowania do zobowiązań związanych z systemami rolno-leśnymi i utrzymaniem obszarów zalesionych;
warunki ustanowione w zakresie utrzymywania użytków rolnych oraz inne odnośne obowiązkowe wymogi ustanowione na mocy prawa krajowego i prawa UE.

Wszystkie te obowiązkowe wymogi określono w Planie Strategicznym dla WPR.

Jakie są pakiety ekologiczne?

Aby płatność ekologiczna mogła zostać przyznana, rolnik musi także spełniać warunki przyznania płatności ekologicznych w ramach określonych pakietów określonych w rozporządzeniu.

Zgodnie z PS WPR, określono następujące pakiety ekologiczne możliwe do realizacji w ramach interwencji:

Pakiet 1. Uprawy rolnicze;
Pakiet 2. Uprawy warzywne;
Pakiet 3. Uprawy zielarskie;
Pakiet 4. Podstawowe uprawy sadownicze;
Pakiet 5: Uprawy jagodowe;
Pakiet 6: Ekstensywne uprawy sadownicze;
Pakiet 7. Uprawy paszowe na gruntach ornych;
Pakiet 8. Trwałe użytki zielone;
Pakiet 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi;
Pakiet 10. Premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą.

Czym jest zobowiązanie ekologiczne?

W rozporządzeniu wskazano, czym jest zobowiązanie ekologiczne i wydzielono 4 kategorie zobowiązań:

zobowiązanie realizowane na gruntach ornych obejmujące wymogi: Pakietu 1. lub Pakietu 2. lub Pakietu 3. lub Pakietu 5. lub Pakietu 7. (tzn. upraw rolniczych, upraw warzywnych, upraw zielarskich lub upraw jagodowych lub upraw paszowych – w okresie konwersji i po okresie konwersji) albo
zobowiązanie realizowane w ramach upraw trwałych obejmujące wymogi: Pakietu 4. lub Pakietu 6. (tzn. podstawowych upraw sadowniczych lub ekstensywnych upraw sadowniczych – w okresie konwersji i po okresie konwersji) albo
zobowiązanie realizowane na trwałych użytkach zielonych obejmujące wymogi Pakietu 8. (tzn. trwałych użytków zielonych – w okresie konwersji i po okresie konwersji) albo
zobowiązanie w ramach różnych grup upraw obejmujących wymogi Pakietu 9. (tzn. pakietu dla małych gospodarstw.

Zgodnie z projektowanym rozporządzeniem, podjęcie zobowiązania ekologicznego następuje z chwilą przystąpienia po raz pierwszy do interwencji – Rolnictwo ekologiczne. W drugim roku oraz w kolejnych latach liczonym od momentu, kiedy rolnik rozpoczął po raz pierwszy realizację interwencji – Rolnictwo ekologiczne – możliwe jest rozpoczęcie realizacji zobowiązania ekologicznego z innej kategorii.

Zobacz także: Czy ekoschematy można łączyć ze sobą? Zasady dopłat 2023

Oznacza to, że w trakcie realizacji interwencji – Rolnictwo ekologiczne, rolnik ma możliwość rozpoczęcia nowego lub nowych zobowiązań ekologicznych np. w pierwszym roku rolnik podjął zobowiązanie z kategorii zobowiązania realizowanego na gruntach ornych np. Pakiet 1., a w drugim – z kategorii uprawy trwałe. Każde z tych zobowiązań realizowane jest przez okres 5 lat. Oznacza to, że rolnik może jednocześnie realizować zobowiązania ekologiczne o różnej dacie ich rozpoczęcia i zakończenia realizacji. Przepisy rozporządzenia dopuszczają jednoczesną realizację w gospodarstwie zobowiązań ekologicznych w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” PROW 2014-2020 ze zobowiązaniami ekologicznymi w ramach interwencji – Rolnictwo ekologiczne.

Jakie są obowiązki rolnika ekologicznego?

Zgodnie z projektowanym rozporządzeniem, rolnik podejmując się realizacji zobowiązania ekologicznego zobowiązany jest także do wypełniania następujących wymogów;

posiadanie planu działalności ekologicznej. Plan działalności ekologicznej sporządza się przy udziale doradcy rolniczego ze specjalizacją rolnośrodowiskową w terminie do 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie pomocy. Plan sporządza się na formularzu udostępnionym przez ARiMR;
prowadzenie rejestru działalności ekologicznej, który zawiera wykaz działań agrotechnicznych, w tym zastosowania nawozów i wykonania zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin oraz wykaz wypasów zwierząt – w przypadku prowadzenia wypasu;
wymogi określone dla poszczególnych pakietów;
wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin oraz inne odpowiednie obowiązkowe wymogi.

W przypadku gdy rolnik jednocześnie realizuje w swoim gospodarstwie, zobowiązanie ekologiczne i zobowiązanie rolno– środowiskowo-klimatyczne lub zobowiązanie ekologiczne PROW 2014-2020 lub zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne PROW 2014-2020 rejestr działalności ekologicznej i rejestr działalności rolnośrodowiskowej mogą być prowadzone na jednym formularzu rejestru.

Nie spełnianie tych wymagań skutkuje nałożeniem kary zgodnie z systemem kar.

Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi

Rozporządzenie określa warunki realizacji zobowiązania ekologicznego w ramach Pakietu 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi. Podstawowym warunkiem realizacji takiego zobowiązania jest to, że w roku, w którym rolnik rozpoczął realizację tego zobowiązania ekologicznego nie może posiadać więcej niż 10 ha użytków rolnych. Dopuszczalne jest jednak kontynuowanie zobowiązania w ramach Pakietu 9. W kolejnych latach pomimo tego, że powierzchnia użytków rolnych przekroczy 10 ha jednak pod warunkiem, że obszar realizacji tego zobowiązania nie będzie większy niż 10 ha. Jeżeli jednak obszar, na którym jest realizowane zobowiązanie ekologiczne przekroczy 10 ha to rolnik musi zastąpić (w odpowiednim terminie) zobowiązanie ekologiczne w ramach Pakietu 9.

Jakie obowiązują wyjątki?

Co do zasady, wielkość obszaru objętego zobowiązaniem ekologicznym oraz miejsce realizacji tego zobowiązania nie podlega zmianie w trakcie jego realizacji. Ale są wyjątki.

W ramach zobowiązania ekologicznego z kategorii zobowiązania realizowanego na gruntach ornych, obejmującego:

Pakiet 1.,
Pakiet 2.,
Pakiet 3.,
Pakiet 5. albo Pakiet 7., – rolnik może dokonywać zmiany uprawianych roślin, zmiany miejsca ich uprawy lub zmiany pakietów objętych tym zobowiązaniem, pod warunkiem, że mimo dokonania tych zmian są spełnione warunki przyznania płatności ekologicznych z tytułu realizacji tego zobowiązania, a zmiany te nie powodują zmiany wielkości obszaru objętego tym zobowiązaniem lub zmiany miejsca realizacji tego zobowiązania.

Zobacz również: Dopłaty bezpośrednie 2023: 15 marca rusza nabór! Harmonogram naboru wniosków PS w ramach WPR

Wszelkie zmiany dokonywane w trakcie realizacji zobowiązania ekologicznego, zarówno dotyczące zmiany miejsca uprawianej rośliny, jak i zmiany uprawianej rośliny, mogą być dokonywane na obszarze gruntów ornych, które były zadeklarowane przez rolnika we wniosku o przyznanie pierwszej płatności ekologicznych w ramach tego zobowiązania. Analogicznych zmiany mogą być dokonywane przy realizacji zobowiązania w ramach Pakiet 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi (na GO z uprawami roślin wskazanymi dla Pakietu 1., Pakietu 2., Pakietu 3., Pakietu 5. albo Pakietu 7).

Ponieważ umożliwienie zmiany miejsca uprawy i stosowania płodozmianu (co jest celem produkcji ekologicznej), jest istotna dla truskawki, maliny i poziomki uprawy te zostały wydzielone z pakietów sadowniczych i włączone do kategorii zobowiązania realizowanego na gruntach ornych, gdzie możliwa jest zmiana miejsca uprawy.

W przypadku uprawy rośliny dwuletniej wymienionej w wykazie roślin objętych płatnością ekologiczną zmiany, o których mowa powyżej są dopuszczalne po upływie dwóch lat uprawy tej rośliny. Wynika to z długości cyklu rozwojowego rośliny wymagającego dwóch sezonów wegetacyjnych. Analogiczna zmiana może być dokonywana przy realizacji zobowiązania w ramach Pakiet 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi (na GO z uprawą roślin dwuletnich).

W ramach realizacji zobowiązania ekologicznego z kategorii zobowiązania realizowanego w ramach upraw trwałych, obejmującego realizację Pakietu 4. lub Pakietu 6. lub Pakietu 9. (na gruntach z uprawą roślin wskazanych dla Pakietu 4. lub Pakietu 6.), rolnik nie może dokonywać zmiany uprawianych roślin ani zmieniać miejsca ich uprawy. Brak możliwości takich zmian wynika z faktu, że w ramach tych pakietów uprawiane są rośliny trwałe. Brak możliwości dokonywania zmiany uprawianych roślin lub miejsca ich uprawy dotyczy również zobowiązania ekologicznego na trwałych użytkach zielonych oraz zobowiązania w ramach Pakiet 9. (na gruntach z TUZ).

Jak łączyć płatności?

Przepisy rozporządzenia regulują kwestie łączenia płatności z tytułu różnych działań/interwencji na tej samej powierzchni.
Jeżeli na danej powierzchni jest realizowane konkretne zobowiązanie ekologiczne, to do tej powierzchni nie przysługują płatności ekologiczne z tytułu realizacji innego zobowiązania ekologicznego, płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne, płatności z tytułu realizacji ekoschematów: obszary z roślinami miododajnymi, rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi (w zakresie praktyki 1. Ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt oraz praktyki 7. Uproszczone systemy uprawy), integrowana produkcja roślin, biologiczna ochrona upraw, płatności ekologiczne PROW 2014- 2020 oraz rolno-środowiskowo-klimatyczne PROW 2014-2020.

W przepisach tych określono również, że łączenie na tej samej powierzchni płatności ekologicznych z płatnościami w ramach innych interwencji jest możliwe w przypadku Ekoschematu – retencjonowanie wody na TUZ oraz premią za założenie systemu rolno-leśnego na gruntach ornych (tylko w przypadku już istniejącego systemu rolno-leśnego). Możliwe jest również łączenie płatności ekologicznych na jednej powierzchni z płatnościami w ramach pozostałych praktyk Ekoschematu – rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi, co wynika z ww. wskazania jakie praktyki nie są dopuszczalne do łączenia z płatnościami ekologicznymi.

Do jakich gruntów mogą być przyznane płatności ekologiczne?

Zgodnie z przepisami rozporządzenia, płatności ekologiczne mogą być przyznane:

do gruntów ornych - w przypadku Pakietu 1. Uprawy rolnicze, Pakietu 2. Uprawy warzywne, Pakietu 3. Uprawy zielarskie, Pakietu 5. Uprawy jagodowe, Pakietu 7. Uprawy paszowe na gruntach ornych oraz Pakietu 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi,
do trwałych użytków zielonych - w przypadku Pakietu 8. Trwałe użytki zielone, ale także w przypadku Pakietu 7. Uprawy paszowe na gruntach ornych, jeśli w trakcie realizacji tych pakietów grunty orne, na których jest uprawiana mieszanka wieloletnia traw albo mieszanka wieloletnia traw z bobowatymi drobnonasiennymi, stały się trwałymi użytkami zielonymi oraz w przypadku Pakietu 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi (w przypadku tego pakietu do powierzchni stanowiącej nie więcej niż 20% powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie);
do sadów, w których są uprawiane drzewa lub krzewy z gatunków wymienionych w załączniku nr 4 do rozporządzenia. Dotyczy to Pakietu 4. Podstawowe uprawy sadownicze oraz Pakietu 6. Ekstensywne uprawy sadownicze oraz Pakietu 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi, przy czym w przypadku tego pakietu do sadów w których uprawiane są drzewa lub krzewy płatności ekologiczne będą przyznawane do powierzchni nie większej niż 20% powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie.

Natomiast płatności ekologiczne do wszystkich powyższych rodzajów użytków rolnych będą przyznawane w przypadku ubiegania się rolnika o płatności ekologiczne w ramach Pakietu 10. Premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą.

Wysokość przyznawanych płatności ekologicznych

W rozporządzeniu, wskazano, że płatności ekologiczne są przyznawane w wysokości:

100% stawek płatności – za powierzchnię gruntów od 0,1 ha do 50 ha;
75% stawek płatności – za powierzchnię gruntów powyżej 50 ha do 100 ha;
60% stawek płatności – za powierzchnię gruntów powyżej 100 ha.

W rozporządzeniu uregulowano sytuację, kiedy łączna powierzchnia gruntów, do której przysługują płatności ekologiczne w ramach wszystkich realizowanych pakietów, przekracza powierzchnię gruntów określoną w poszczególnych progach powierzchniowych mechanizmu degresywności (czyli 50 ha i 100 ha).

W przypadku realizacji więcej niż jednego pakietu , płatności ekologiczne są przyznawane:

w wysokości 100% stawek płatności – jeżeli łączna powierzchnia gruntów, do której przysługują te płatności, nie przekracza powierzchni 50 ha;
w wysokości 100% stawek płatności do pierwszych 50 ha powierzchni gruntów oraz w wysokości 75% do pozostałej powierzchni – jeżeli łączna powierzchnia gruntów, do której przysługują te płatności, nie przekracza powierzchni 100 ha;
w wysokości 100% stawek płatności do pierwszych 50 ha powierzchni gruntów, w wysokości 75% do powierzchni kolejnych 50 ha oraz w wysokości 60% do pozostałej powierzchni – jeżeli łączna powierzchnia gruntów, do której przysługują te płatności, przekracza 100 ha.

Powierzchnia w ramach danego pakietu , do której przysługują płatności w określonej wysokości stawek płatności (tj. 100%, 75% i 60%) stanowi iloczyn powierzchni gruntów, za którą w ramach realizowanych pakietów można przyznać płatność ekologiczną z uwzględnieniem określonej wysokości stawki płatności, oraz procentowego udziału powierzchni gruntów, do której przysługują płatności ekologiczne w ramach danego pakietu, w łącznej powierzchni gruntów, do której przysługują płatności ekologiczne w ramach wszystkich realizowanych pakietów.

Refundacja kosztów kontroli - ile wynosi?

Rozporządzenia, wprowadza możliwość uzyskania przez rolnika corocznej refundacji kosztów transakcyjnych związanych z poniesionymi przez niego kosztami kontroli gospodarstwa ekologicznego. Koszty transakcyjne ustala się zgodnie z załącznikiem nr 9 do rozporządzenia, z tym że kwota przeznaczona na refundację kosztów transakcyjnych nie może być wyższa niż 20% wysokości płatności ekologicznych.

Jednocześnie rolnik nie może uzyskać refundacji kosztów transakcyjnych w ramach interwencji – Rolnictwo ekologiczne jeżeli jest również beneficjentem działa PROW. Przepis ten ma na celu uniknięcie podwójnego finansowania w tym zakresie.

Kiedy przepisy wchodzą w życie?

- Biorąc pod uwagę, że rozporządzenie może wejść w życie po rozpoczęciu terminu na składanie wniosków o przyznanie płatności ekologicznych (tj. po dniu 15 marca 2023 r.), określono, że w odniesieniu do wniosków o przyznanie płatności ekologicznych złożonych w okresie od dnia 15 marca 2023 r. do dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia stosuje się przepisy tego rozporządzenia – napisało MRiRW w uzasadnieniu rozporządzenia.

Projektowane rozporządzenie powinno wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Należy jednak zaznaczyć, że jego ogłoszenie powinno nastąpić przed dniem 15 marca 2023 r., czyli datą określoną jako początkowa data składania przez rolników wniosków o przyznanie płatności.

wk
fot. envato.elements