Przyjęty dziś grecki program rozwoju obszarów wiejskich (PROW) był ostatnim z serii 118 takich programów przyjętych na lata 2014-2020. Z niebagatelnym budżetem wartości 99,6 mld euro wypłacanych przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), uzupełnionym o 60,6 mld euro z funduszy krajowych i regionalnych, PROW-y służą wsparciem europejskich obszarów i społeczności wiejskich, które muszą stawiać czoła dzisiejszym wyzwaniom gospodarczym, środowiskowym i społecznym, wykorzystując wszelkie możliwości, jakie niesie przyszłość.
Komisarz Phil Hogan nie krył emocji, podkreślając znaczenie dzisiejszej decyzji. Jego zdaniem programy rozwoju obszarów wiejskich służą rynkowi pracy, przyczyniają się do wzrostu gospodarki, inwestycji i konkurencyjności na europejskiej wsi.
– Chcemy tak wzmocnić pozycję społeczności i obszarów wiejskich, by mogły uporać się z wyzwaniami i wykorzystać szanse na miarę XXI w. – czy to w wymiarze gospodarczym, społecznym czy też ochrony środowiska – mówił Hogan. – Inwestując strategicznie i inteligentnie, PROW-y mogą stać się motorem odnowy pokoleniowej, tworząc warunki dla zdecydowanego ożywienia gospodarki, społeczności i przyrody na wsi – dodał unijny komisarz ds. rolnictwa.
Regiony o przeważająco wiejskim charakterze stanowią 52% terytorium Unii, a zamieszkuje je 112,1 mln ludzi. Ogromne zróżnicowanie tych regionów sprawia, że stoją one przed różnymi wyzwaniami – na miarę swojej sytuacji. Dlatego Komisja pozostawia państwom UE stosunkowo dużą swobodę precyzyjnego dopasowania oferowanego wsparcia do potrzeb poszczególnych regionów i państw, ze szczególnym naciskiem na zasadę pomocniczości. W ten sposób każde państwo może tworzyć własny program krajowy bądź programy regionalne odzwierciedlając tę specyfikę. Programy te muszą jednak opierać się na przynajmniej czterech z sześciu wspólnych priorytetów: wiedzy i innowacji, konkurencyjności, poprawie organizacji łańcucha żywnościowego, ochronie ekosystemów, oszczędnym gospodarowaniu zasobami czy też włączeniu społecznym. Same priorytety unaoczniają, w jakim stopniu finansowanie poprzez PROW-y wywiera pozytywny wpływ na ogół społeczeństwa, nie tylko na rolników i społeczności wiejskie.
Polskie władze postanowiły przeznaczyć jedną trzecią dostępnego budżetu w ramach PROW na poprawę konkurencyjności i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych za pomocą programu, który ma objąć wsparciem inwestycyjnym ukierunkowanym na tworzenie tysięcy miejsc pracy około 200 tys. gospodarstw i ponad 1 800 grup producentów. Wiele programów regionalnych przewiduje finansowanie rozpoczynania działalności przez młodych rolników – chociażby we francuskich regionach Pikardii i Dolnej Bretanii.
Do najczęściej wybieranych priorytetów krajowych i regionalnych PROW-ów należy działanie w dziedzinie klimatu. Przykładowo Austria postanowiła przeznaczyć 71% wsparcia na poprawę gospodarowania zasobami naturalnymi i propagowanie przyjaznych dla klimatu form gospodarki rolnej, dążąc do objęcia 83% użytków rolnych kontraktami wspierającymi ochronę bioróżnorodności, a w 75% uwzględniać poprawę jakości wody.
Podobnie, głównym priorytetem PROW Irlandii jest ochrona, odnowa i wzmacnianie ekosystemów związanych z rolnictwem i leśnictwem. Trzy czwarte łącznych funduszy przeznaczono na ten priorytet.
Poprawa infrastruktury i dogodne połączenie okolic wiejskich to ważny warunek wstępny konkurencyjności ich mieszkańców. PROW włoskiej Kalabrii przyczyni się do włączenia społecznego i rozwoju gospodarczego w obszarach wiejskich przez doprowadzenie sieci szerokopasmowej do 48% ludności wiejskiej.
Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich stanowi drugi filar wspólnej polityki rolnej. Zapewnia państwom UE pulę środków finansowych do celów zarządzania na poziomie krajowym lub regionalnym w ramach wieloletnich, współfinansowanych programów. Ogółem, w 28 państwach Unii przewidziano 118 programów o łącznym budżecie 99,6 mld euro (większym niż wart 95,6 mld euro zapowiadany w ubiegłym roku za sprawą przesunięć z pierwszego filaru). W nowym rozporządzeniu w sprawie rozwoju obszarów wiejskich (rozporządzenie (UE) nr 1305/2013) na lata 2014-2020 wyznaczono sześć priorytetów gospodarczych, środowiskowych i społecznych. Programy określają jasne i wymierne cele do osiągnięcia. Ponadto w celu lepszej koordynacji działań i zmaksymalizowania synergii z innymi europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi (ESIF) z każdym państwem członkowskim uzgodniono umowę o partnerstwie. W tych umowach określono ogólną strategię w odniesieniu do finansowanych przez UE inwestycji strukturalnych. Dysponujące budżetem 454 mld euro na okres 2014-2020 europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne (EFSI) są głównym narzędziem polityki inwestycyjnej UE.
oprac. bcz na podstawie Komisji Europejskiej
Fot. Łuczak
