Do konsultacji społecznych został przesłany projekt rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Wejście w życie poniższych będzie uzależnione od tego, czy zatwierdzi je Komisja Europejska.
Jakie zmiany w PROW?
Główną przesłanką do przygotowania projektu jest procedowana obecnie zmiana Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 obejmująca m.in. zmiany w działaniu Rolnictwo ekologiczne, które przewidują:
- obniżenie z 0,5 DJP/ha do 0,3 DJP/ha minimalnego poziomu obsady zwierząt, wymaganego przy ubieganiu się o premię za prowadzenie zrównoważonej produkcji roślinno-zwierzęcej (Pakiet 13.).
- zniesienie warunku utrzymania sadów (tj. zachowania obsady drzew) przez 2 lata po zakończeniu okresu zobowiązania.
Zdaniem MRiRW zaproponowana zmiana jest korzystna dla rolników i powinna przyczynić się do zwiększenia możliwości ubiegania się, przez rolników realizujących zobowiązania ekologiczne w ramach działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014–2020, o premię, przede wszystkim dla tych rolników posiadających zwierzęta w ilości niepozwalającej spełnić dotychczasowego warunku „wejściowego” na potrzeby przyznania ww. premii. Przy obsadzie zwierząt na proponowanym poziomie zapewniona będzie dostępność z jednej strony wystarczającej ilości paszy, a z drugiej strony nawożenia na poziomie niezagrażającym środowisku naturalnemu.
Zmiany w kolejnych pakietach
W konsekwencji proponowanej zmiany w zakresie ubiegania się o płatności ekologiczne w ramach Pakietu 13. „Premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą” proponuje się również korzystną dla rolników zmianę zasad przyznawania płatności ekologicznych w ramach Pakietów:
- 5. i 11. (uprawy paszowe na gruntach ornych – odpowiednio w okresie konwersji i po okresie konwersji)
- 6. i 12. (trwałe użytki zielone – odpowiednio w okresie konwersji i po okresie konwersji).
W przypadku Pakietów 5. i 11. obniżony zostanie z 0,5 do 0,3 współczynnik wykorzystywany przy wyliczaniu maksymalnej powierzchni, do jakiej mogą przysługiwać płatności ekologiczne w ramach tych pakietów. Ta maksymalna powierzchnia jest wynikiem podzielenia liczby DJP dla gospodarstwa (czyli zwierząt posiadanych przez rolnika i przeliczonych na DJP) ustalonej na podstawie przepisów rozporządzenia ekologicznego przez 0,3. Biorąc pod uwagę, że minimalna powierzchnia, do której może być przyznana płatność ekologiczna wynosi 0,1 ha, to przy ubieganiu się o płatności ekologiczne do takiej powierzchni, rolnik musi posiadać zwierzęta w takiej liczbie, że po ich przeliczeniu na DJP będą one stanowiły równowartość 0,03 DJP (co oznacza konieczność posiadania np. 8 szt. kur lub 1 szt. indyka).
Natomiast w przypadku Pakietów 6. i 12. obniżony zostanie z 0,5 do 0,3 minimalny poziom obsady wymagany do przyznania płatności ekologicznych w ramach tych pakietów. Płatności ekologiczne do TUZ objętych tymi pakietami zostaną przyznane, jeżeli rolnik posiada zwierzęta, których liczba, w przeliczeniu na DJP wynosi co najmniej 0,3 DJP na hektar wszystkich TUZ w gospodarstwie.
Konieczne zmiany w złożonych wnioskach o płatności ekologiczne
Biorąc pod uwagę, że 2023 r. realizowane są wyłącznie zobowiązania ekologiczne kontynuacyjne (czyli rozpoczęte w latach poprzednich) z powodu wprowadzenia zmiany w zakresie ubiegania się o płatności ekologiczne w ramach Pakietu 13. Premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą, rolnicy będą mieli jeszcze możliwość zmiany już złożonych wniosków o płatności ekologiczne w terminie do dnia 31 sierpnia 2023 r. Wnioski będą mogły zostać zmienione jedynie poprzez dodatkowe „zaznaczenie” w takich wnioskach płatności z tytułu Pakietu 13. Możliwość taka będzie także uzależniona od zgody Komisji Europejskiej.
- Proponowane zmiany powinny wpłynąć na poprawę sytuacji dochodowej rolników poprzez zwiększenie możliwości ubiegania się o płatności ekologiczne z tytułu Pakietu 13, będące formą wynagrodzenia rolnikom korzyści dla środowiska wynikających ze stosowania ekologicznych metod produkcji w miejsce stosowanych dotychczas metod konwencjonalnych – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Efekt problemów z IRZ
Ponadto, mając na względzie sygnalizowane przez rolników oraz doradców rolnośrodowiskowych problemy z rejestracją niektórych gatunków zwierząt w komputerowej bazie danych IRZ (jeleniowate – daniele i jelenie szlachetne, wielbłądowate – alpaki i lamy, oraz koniowate – muły i osły), na podstawie której zwierzęta posiadane przez rolników przeliczane są na DJP, niezbędne jest wprowadzenie na 2023 r. specyficznego rozwiązania, które umożliwi uwzględnienie posiadanych przez rolników zwierząt powyższych gatunków przy przyznawaniu płatności ekologicznych pomimo tego, że nie zostały zarejestrowane w bazie IRZ. Proponowane rozwiązanie polega na możliwości złożenia przez rolników oświadczeń o posiadanych przez nich zwierzętach w terminie od dnia 15 marca 2023 r. do dnia 14 marca 2024 r. Formularz oświadczenia będzie udostępniony przez ARiMR, a oświadczenie będzie składane przez rolników w terminie od dnia 15marca do dnia 21 marca 2024 r.
Realizacja postulatów rolników
Zmiana dotycząca zniesienia warunku utrzymania sadów - zachowania obsady drzew - przez 2 lata po zakończeniu okresu zobowiązania- wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez rolników ekologicznych, organizacje ekologiczne oraz doradców rolnośrodowiskowych i umożliwi rolnikom wcześniejsze odnowienie starych plantacji o zmniejszonej produktywności.
- Zmiana ta jest korzystna dla rolników i umożliwi im po zakończeniu zobowiązania, swobodne podjęcie decyzji o ewentualnym przejściu na inny kierunek produkcji biorąc pod uwagę sytuację rynkową, a także stan zdrowotny posiadanej plantacji sadowniczej. Wprowadzenie tego uelastycznienia, powinno także wpłynąć na poprawę sytuacji dochodowej rolników – napisano w uzasadnieniu projektu.
Zmiany w GAEC 8
Ponadto, MRiRW proponuje wprowadzenie dalszych zmian w zakresie wspierania powierzchni gruntów objętych zobowiązaniami ekologicznymi, które zostały wykorzystane na potrzeby wypełnienia normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska GAEC 8.
Dlatego proponuje się rozszerzenie dotychczasowego podejścia, czyli przyznawania płatności ekologicznych jedynie do gruntów ugorowanych, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza, w tym wypas i koszenie, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca, a które zostały w 2023 r. wykorzystane do uprawy roślin, z wyłączeniem kukurydzy, soi i zagajników o krótkiej rotacji, o możliwość przyznawania płatności ekologicznych również do kolejnej kategorii gruntów ugorowanych, czyli:
- gruntów ugorowanych, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza, w tym wypas i koszenie, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca.
Należy jednak zaznaczyć, że powyższe grunty muszą być położone na obszarze objętym zobowiązaniem ekologicznym, czyli muszą być utrzymywane zgodnie z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego. Płatności ekologiczne do takich gruntów będą przyznawane z wykorzystaniem stawki płatności dla Pakietu 7. Uprawy rolnicze po okresie konwersji, czyli w wysokości 1 571 zł/ha.
Przyjęcie powyższego rozwiązania oznacza, że do gruntów, o których mowa poniżej nie będą przyznawane płatności ekologiczne:
- gruntów ugorowanych z roślinami miododajnymi, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza – w tym wypas i koszenie, z wyjątkiem prowadzenia pasiek – w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 sierpnia;
- pasów gruntów wzdłuż obrzeży lasu, o szerokości nie mniejszej niż 1 m i nie większej niż 20 m, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza, w tym wypas i koszenie, z wyjątkiem wypasu i koszenia w okresie od dnia 1 sierpnia do dnia 31 grudnia.
Ujednolicenie współczynników DJP
W ramach projektu rozporządzenia niezbędne jest również wprowadzenie zmian o charakterze techniczno-dostosowawczym, wynikających z konieczności ujednolicenia wartości współczynników przeliczania zwierząt na DJP dla niektórych kategorii bydła, czyli dla „Opasów powyżej 1 roku” oraz dla „Opasów powyżej 6 miesięcy do 1 roku”. Wartości tych współczynników wykorzystywanych na potrzeby przyznawania płatności ekologicznych w ramach Pakietów 5. i 11. oraz Pakietów 6. i 12. zostaną dostosowane do współczynników wykorzystywanych na potrzeby przyznawania płatności ekologicznych w ramach Pakietu 13.
Jakie terminy obowiązują rolników?
Projekt rozporządzenia przewiduje, że w odniesieniu do spraw objętych postępowaniami:
- wszczętymi i niezakończonymi ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia (czyli przed dniem 15 marca 2023 r.) oraz
- zakończonymi ostateczną decyzją wydaną na podstawie przepisów dotychczasowych, w przypadku gdy zostały wznowione od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia (czyli po dniu 14 marca 2023 r.)będą stosowane dotychczasowe przepisy. Zasadne jest, aby do wniosków złożonych przed dniem 15 marca 2023 r. miały zastosowanie przepisy dotychczasowe.
W odniesieniu do spraw objętych postępowaniami wszczętymi po dniu 14 marca 2023 r. (czyli w odniesieniu do wniosków o płatności ekologiczne złożonych w kampanii 2023 r.), stosuje się zmienione tym projektem przepisy rozporządzenia ekologicznego. Pod warunkiem, że zmiany zatwierdzi Komisja Europejska.
wk
fot. Sierszeńska
wk
fot. Sierszeńska
