Systemy identyfikacji działek rolnych to najważniejszy mechanizm kontrolny wspólnej polityki rolnej (WPR). Kontrolerzy zbadali, czy systemy identyfikacji działek rolnych (LPIS) są odpowiednio zarządzane przez państwa członkowskie oraz wystarczająco monitorowane przez Komisję Europejską. Złożyli w tym celu wizyty w pięciu państwach członkowskich: Austrii, Niemczech (Saara i Nadrenia Północna-Westfalia), Irlandii, Polsce i Zjednoczonym Królestwie (Szkocja).
System dobry, zarządzanie nim do poprawy
W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że system LPIS stanowi użyteczne narzędzie do określania kwalifikowalności gruntów rolnych, lecz zarządzanie nim wymaga usprawnień.
– Uchybienia w systemach wpływają na zdolność państw członkowskich do weryfikacji kwalifikowalności gruntów. Wiarygodne dane są niezbędne do zapewnienia legalności i prawidłowości transakcji – stwierdził Nikolaos Milionis, członek Europejskiego Trybunału Obrachunkowego odpowiedzialny za to sprawozdanie.
Podczas, gdy zdjęcia lotnicze i satelitarne ujęte w LPIS były w większości przypadków aktualne, ich interpretacja nie zawsze była niezawodna i rozstrzygająca. Tylko w niektórych systemach LPIS zawarto dodatkowe informacje dotyczące praw własności i dzierżawy w celu zagwarantowania, że każda działka została zadeklarowana przez właściwego rolnika. Ponadto państwa członkowskie nie analizowały opłacalności swoich systemów LPIS w celu lepszego planowania powiązanych z nimi kontroli.
System kontra zazielenienie
Mimo postępów w dostosowywaniu systemów LPIS państw członkowskich do wymogów wspólnej polityki rolnej na lata 2014‑2020 systemy te nie zostały jeszcze w pełni zaadaptowane do wymogów dotyczących zazieleniania. Ponadto według kontrolerów część starań Komisji na rzecz uproszczenia zasad działania LPIS przyniosła niejednoznaczne rezultaty.
Dzięki poprawie wytycznych, regularnym kontrolom, monitorowaniu planów działania państw członkowskich i korektom finansowym efektywność monitorowania prowadzonego przez Komisję poprawiła się. Wiarygodność dokonywanych przez państwa członkowskie corocznych ocen skuteczności ich własnych systemów LPIS podważały jednak uchybienia w zakresie metodyki oraz niewystarczające kontrole i działania następcze ze strony Komisji.
Zalecenia pokontrolne
Kontrolerzy UE zalecają zatem, by państwa członkowskie:
- zwiększyły wiarygodność danych poprzez usprawnienie procesu aktualizacji oraz kontrolowanie, w miarę możliwości, czy rolnik rzeczywiście dysponuje danym gruntem;
- ustanowiły, przy wsparciu ze strony Komisji, ramy oceny kosztów prowadzenia i aktualizacji systemów LPIS w celu dokonania oceny ich efektywności oraz opłacalności udoskonaleń;
- zapewniły, by ich systemy LPIS pozwalały na wiarygodne określanie i rejestrowanie, a następnie monitorowanie obszarów proekologicznych, trwałych użytków zielonych i nowych kategorii gruntów.
Zdaniem kontrolerów Komisja Europejska powinna:
- ponownie ocenić obowiązujące ramy prawne w celu uproszczenia i usprawnienia niektórych zasad zmyślą o następnym okresie WPR;
- przeprowadzić analizę kosztów i korzyści w celu określenia, czy można poprawić ocenę jakości, tak aby lepiej uwzględnić populację działek w LPIS;
- udoskonalić monitorowanie wyników oceny jakości poprzez analizowanie wszelkich nieścisłości w sprawozdaniach, podejmowanie działań następczych, przekazywanie informacji zwrotnych państwom członkowskim oraz zapewnianie, by realizowane były działania zaradcze.
Poziom błędu wynosi 2,9%
Przypomnijmy, że system identyfikacji działek rolnych (LPIS) jest systemem informatycznym opartym na zdjęciach lotniczych i satelitarnych rejestrującym wszystkie działki rolne wdanym państwie członkowskim. Jest to kluczowy mechanizm kontroli w ramach wspólnej polityki rolnej, którego cel stanowi weryfikacja kwalifikowalności do otrzymania dotacji obszarowych, których wartość w 2015r. wyniosła około 45,5 mld euro.
W sporządzonym przez unijnych kontrolerów poświadczeniu wiarygodności poziom błędu w ramach Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji za 2014 r. oszacowano na 2,9%. Prawie połowa błędów dotyczyła pomocy obszarowej. Systemy LPIS odgrywają także coraz ważniejszą rolę w weryfikacji spełniania różnych wymogów dotyczących ochrony środowiska naturalnego. W 28 państwach członkowskich funkcjonują obecnie 44 krajowe lub regionalne systemy LPIS obejmujące ponad 135 mln działek referencyjnych.
oprac. bcz na podstawie danych Europejskiego Systemu Obrachunkowego
Fot. Sierszeńska
