Ministerstwo rolnictwa przygotowało projekt rozporządzenia „zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych”, którego celem jest zapewnienie jednolitej, graficznej informacji konsumentom na temat obecności w środkach spożywczych tzw. nowej żywności z owadów.
Jakie owady dopuszczono do spożycia?
Obecnie na mocy przepisów unijnego rozporządzenia w sprawie nowej żywności i wydanych na jego podstawie rozporządzeń wykonawczych Komisji Europejskiej, dopuszczono jako nową żywność (jako taką lub jako składnik innej żywności) surowce pochodzące z następujących owadów:
• Tenebrio molitor (mącznika młynarka),
• Locusta migratoria (szarańczy wędrownej),
• Alphitobius diaperinus (pleśniakowca lśniącego),
• Acheta domesticus (świerszcza domowego).
Także inne owady oraz otrzymane z nich surowce w przyszłości mogą zostać dopuszczone jako nowa żywność.
Specjalne oznakowanie
Aby konsument wiedział, że dany produkt spożywczy zawiera owady rozporządzenie wprowadza do obrotu poniższy wzór graficzny. Proponuje się, aby wzór znaku graficznego zawierał symboliczny rysunek przykładowego owada wraz z informacją słowną wskazującą na obecność w środku spożywczym owadów jadalnych będących nową żywnością.
Dodatkowa informacja dla konsumenta
Zdaniem resortu rolnictwa zaproponowane w projekcie przepisy stanowią graficzne rozszerzenie wymagań informacyjnych przekazywanych w sposób słowny, które wynikają z przepisów unijnych i krajowych. Ich celem jest umożliwienie krajowym konsumentom szybkiej identyfikacji środków spożywczych, które zawierają w recepturze nową żywność z owadów.
„Czynnik fuj”
W uzasadnieniu rozporządzenia resort rolnictwa powołuje się na liczne badania. I tak zgodnie ze stwierdzeniem badacza społecznego i konsumenckiego z Uniwersytetu w Padwie Giovanni Sogari cytowanym przez portal foodfakty.pl w materiale pt. „Jadalne owady: nauka o ocenie nowej żywności” z dnia 19.01.2021 r.: „Istnieją powody poznawcze wynikające z naszych doświadczeń społecznych i kulturowych, tak zwany „czynnik fuj”, który sprawia, że myśl o jedzeniu owadów jest odstraszająca dla wielu Europejczyków. Wraz z upływem czasu i ekspozycją takie nastawienie może się zmienić”.
Także na polskim gruncie przeprowadzono szereg badań dotyczących stosunku polskich konsumentów do spożywania owadów.
„Wstręt i strach”
Badania przeprowadzone przez zespół psychologów z Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu, potwierdzają, że przekonywanie konsumentów do spożywania owadów, polegające na przywoływaniu racjonalnych argumentów podkreślających korzyści płynące z produkcji i konsumpcji (odżywcze, prośrodowiskowe), są raczej mało skuteczną metodą. Konsumentami rządzą tu bowiem pierwotne i ewolucyjnie silniejsze emocje: wstręt i strach.
„Neofobia i wstręt”
Z kolei inne badania wykazały, że wśród polskich studentów istnieje niska skłonność do przyjęcia owadów jako substytutu mięsa ze względu na bariery psychologiczne, takie jak neofobia i wstręt. Jednak chęć do jedzenia przetworzonej żywności zawierającej owady (chleb, herbatniki) jest znacznie wyższa niż w przypadku nieprzetworzonych całych owadów. Choć z drugiej strony entomofagia (jedzenie owadów) to nowa i kontrowersyjna koncepcja dla polskich konsumentów, ale w przyszłości może stanowić realne rozwiązanie w zakresie wyżywienia rosnącej populacji świata.
Oczekiwania konsumentów
- Według ww. badań i dostępnych publikacji, Polacy w większości nie są zwolennikami jedzenia owadów, a co za tym idzie mogą oczekiwać dodatkowej informacji w oznakowaniu, która pozwoli im na szybkie rozpoznanie produktów zawierających nową żywność z owadów przed podjęciem decyzji o zakupie. Przedmiotowy projekt wychodzi naprzeciw zarówno oczekiwaniom konsumenckim, jak i samorządu rolniczego – czytamy w uzasadnieniu ustawy.
