„Bielmlek” Spółdzielnia Mleczarska w Bielsku Podlaskim pod koniec 2019 roku liczyła 897 rolników (dostawców mleka). Stan zatrudnienia wynosił natomiast ok. 100 osób. Prezesem Zarządu od 1998 roku z przerwami był Tadeusz Romańczuk, w latach 2015 – 2019 senator RP oraz w latach 2018 – 2019 wiceminister rolnictwa.
Inwestycje Bielmleku i ich finansowanie kredytami
SM „Bielmlek” 2 czerwca 2017 r. podpisała z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej umowę o dofinansowanie w formie pożyczki na realizację budowy innowacyjnej linii do produkcji mleka oraz serwatki w proszku. Zgodnie z tą umową kwota zaciągniętej pożyczki wyniosła ponad 68 mln zł, a całkowity koszt inwestycji wynosić miał ponad 115 mln zł.
W latach 2018-2019 SM „Bielmlek” zawarł z Bankiem Ochrony Środowiska trzy umowy kredytowe (z czego jedna była trzykrotnie aneksowana) m.in. na pokrycie kosztów inwestycji. Spółdzielnia zobowiązała się do dostarczenia programu naprawy gospodarki miesiąc po udzieleniu finansowania. Niestety, program nie został zaakceptowany i bank wypowiedział umowę kredytu.
Rola KOWR w historii upadku Bielmleku
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa udzielił Bielmlekowi gwarancji spłaty kredytu (do 30 mln zł). Zdaniem NIK KOWR nie był właściwie przygotowany do stosowania instrumentów finansowych wsparcia rolnictwa, które stanowiły jedno z jego ustawowych zadań. Ośrodek, udzielając gwarancji spłaty kredytu nie posiadał żadnych regulacji dotyczących udzielania takich instrumentów.
- Wobec braku jakichkolwiek procedur, KOWR przed udzieleniem gwarancji nie dokonał analizy ryzyka udzielenia gwarancji, w tym oceny zdolności do spłaty zadłużenia zaciągniętego przez Spółdzielnię w BOŚ. Dyrektor KOWR wyraził zgodę na ustanowienie przez „Bielmlek” zabezpieczeń gwarancji kredytowej do 6 września 2019 r. tj. po 7 dniach od udzielenia przez KOWR gwarancji. Nie upewnił się czy ustanowienie hipoteki umownej i zastawu rejestrowego w tym terminie jest możliwe. Ośrodek nie weryfikował również danych w Księgach Wieczystych o obciążeniach nieruchomości oraz w Sądowym Rejestrze Zastawów o obciążeniach majątku ruchomego Spółdzielni stanowiących zabezpieczenie udzielonej gwarancji kredytowej. W konsekwencji zabezpieczenie w postaci hipoteki umownej nie zostało ustanowione w związku z prowadzoną egzekucją komorniczą, nie osiągnięto również wynikającej z umowy zastawu rejestrowego najwyższej sumy zabezpieczenia – czytamy w raporcie NIK.
W efekcie KOWR stracił 30 mln zł.
Nieskuteczna restrukturyzacja Bielmleku
NIK zwrócił też uwagę na nieefektywność procesu restrukturyzacji Spółdzielni pomimo podjętej próby sanacji, która powinna zmierzać do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i przywrócenia jemu zdolności do wykonywania zobowiązań. W związku z nieskuteczną restrukturyzacją Spółdzielni ogłoszono jej upadłość.
Zorganizowaną część przedsiębiorstwa SM „Bielmlek” sprzedano za 87,7 mln zł, co stanowiło 60% szacowanej wartości majątku Spółdzielni. Łączne straty jednostek sektora finansów publicznych (NFOŚiGW i KOWR) wyniosły 67,6 mln zł, natomiast Banku Ochrony Środowiska S.A. (którego głównym akcjonariuszami – ponad 63% akcji – są jednostki sektora finansów publicznych) – 15,7 mln zł.
- W wyniku przeprowadzonej kontroli NIK dostrzega potrzebę dokonania zmian w przepisach regulujących zasady udzielania gwarancji i poręczeń przez państwowe osoby prawne oraz w zakresie wzmocnienia pozycji podmiotów publicznych w postępowaniach restrukturyzacyjnych w których znaczącą część wierzytelności stanowią środki jednostek sektora finansów publicznych – podsumowali kontrolerzy NIK.
Fot. Kolasińska
