W tak niestabilnych warunkach pogodowych, jakie ostatnio nam funduje klimat, warto wybierać odmiany stabilnie plonujące w latach. Warunkuje to wiele innych cech, m.in. zimotrwałość, odporność na choroby, wyleganie czy też osypywanie nasion oraz tolerancję na zmienne warunki pogodowe, takie jak chociażby deficyt opadów, który obserwowaliśmy w minionym roku, a który pojawił się także tej wiosny.
Badania odmian rzepaku ozimego prowadzone corocznie w ramach porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO), umożliwiają sprawdzenie aktualnej ich wartości. Większość ocenianych odmian w sezonie 2018/19, a łącznie było ich 63, pochodziła z KR (4 odmiany z CCA). Doświadczenia PDO zlokalizowane są w różnych warunkach siedliskowych na terenie Polski, a ich duża liczba zapewnia obiektywną ocenę. Wyniki tych doświadczeń mogą stanowić źródło pozyskiwania informacji o odmianach, które znajdują się w obrocie i są oferowane do uprawy.
Różne plony w kraju
W 2019 r. przeważnie większe plony rzepaku ozimego zbierano z doświadczeń zlokalizowanych na północy i w południowo-wschodniej części kraju, gdzie było stosunkowo więcej opadów. Natomiast w Wielkopolsce i na Kujawach oraz w południowo-zachodniej i środkowej Polsce plony były mniejsze. Zdecydowały o tym warunki pogodowe, a zwłaszcza susza w kwietniu i czerwcu. W połowie wszystkich zebranych doświadczeń plon nasion zawierał się w przedziale od 30 do 40 dt/ha. Natomiast w 1/3 doświadczeń zebrano od 41 do 50 dt/ha nasion. W pozostałych kilku doświadczeniach uzyskano plon poniżej 30 dt/ha lub powyżej 50 dt/ha. Średni plon nasion badanych odmian ze wszystkich zebranych doświadczeń był większy o 0,9 dt/ha, czyli o 2% od uzyskanego w roku 2018.
Plonowanie odmian rzepaku ozimego w rejonach było zróżnicowane. Większy plon zebrano w rejonie I, II i VI, tj. tam, gdzie było stosunkowo więcej opadów. Natomiast wyraźnie mniejszy plon uzyskano z doświadczeń w rejonach III, IV, V, w których pogłębiająca się susza była najbardziej dotkliwa. Nasiona miały obniżoną wilgotność i zawierały mniej tłuszczu. Na polach produkcyjnych plony rzepaku były przeważnie mniejsze, a rozpiętość uzyskanych plonów bardzo duża. Najczęściej zbierano od 2,0 do 3,5 dt/ha. Z wielu plantacji zebrano nasiona dość drobne. Susza powodowała wcześniejsze zasychanie roślin, a tym samym przerwanie procesu wypełniania nasion. Z takiego surowca niezadowoleni byli zarówno rolnicy, jak też zakłady tłuszczowe.
8–10 dt/ha różnicy w plonie
Różnice w plonowaniu odmian były bardzo duże. Skrajna różnica między najlepiej i najgorzej plonującą odmianą populacyjną wyniosła 7,8 dt/ha, a najlepiej i najgorzej plonującą odmianą mieszańcową 10,5 dt/ha. Ogólnie lepiej plonowały odmiany mieszańcowe, a ich średni plon był większy o 13% od średniego plonu odmian populacyjnych.
Spośród badanych odmian mieszańcowych najlepiej plonowały: Absolut, Angelico, Chopin, Advocat, Arkansas, Anniston, DK Expansion, ES Imperio, DK Expiro, Trezzor, Prince, Hamilton, Architect i DK Extract. Natomiast wśród odmian populacyjnych: Birdy, Derrick, Galileus, SY Ilona, Hevelius, Bazalt oraz Marcelo. Kilka z tych odmian dobrze plonowało w obu ostatnich latach badań.
Spośród badanych odmian cechujących się dużą odpornością na kiłę kapusty w warunkach bez infekcji patogenu najlepiej plonowały odmiany Augusta, DK Platinium, SY Alibaba i Alasco. Odmiany te, oprócz odporności na kiłę, odznaczają się dużym potencjałem plonowania. W roku 2019 dobrze plonowały odmiany lepiej znoszące posuchę, wykazujące dobrą zdrowotność oraz wcześniej dojrzewające, które zdążyły zbudować plon nasion przed upałami w czerwcu. Przeważnie też lepiej plonowały odmiany nowe, zarejestrowane w ostatnich 3–4 latach, które cechują się dużym potencjałem plonowania.
Wyniki doświadczeń odmianowych rzepaku ozimego i populacyjnego w doświadczeniach PDO w sezonie wegetacyjnym 2018/2019 znajdziecie w najbliższym numerze (6/2020) top agrar Polska.
