Jak jest dzisiaj postrzegany rolnik?

Nieustanny postęp technologiczny, gospodarczy, cywilizacyjny oraz biologiczny nadaje coraz to szybsze tempo modernizacji wsi oraz nowelizacji rolnictwa w zapomnieniu o najważniejszym czynniku jakim jest czynnik ludzkim. Niejednokrotnie zapominamy o wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań, które wpłyną na zwiększenie atrakcyjności obszarów wiejskich wśród młodych ludzi, oraz zdecydowanie zbyt rzadko skupiamy się na najwyższych wartościach. Coraz szybsze tempo życia oraz dynamiczne zmiany i niestabilne czasy gospodarcze bez wątpienia odbijają swoje piętno na psychice społeczeństwa.

Zatem w nowelizacji rolnictwa nie powinniśmy skupiać się jedynie na rzeczach materialnych, ale przede wszystkim przywiązać wagę do człowieka-rolnika i skupić się na jego komforcie psychicznym oraz zdrowiu fizycznym. Należy zdać sobie sprawę, że efekty ekonomiczne zależą w małym stopniu od ilości czy jakości ziemi, pracy i kapitału, a w przeważającym stopniu od czynnika organizacji i kierowania gospodarstwem. Międzynarodowe oraz lokalne zjawisko dyferencjacji w poziomie i wynikach gospodarowania skłoniło ekonomistów do empirycznych badań nakierowanych na rolę czynnika ludzkiego w rolnictwie.

Wszechobecne stereotypy dotyczące życia wiejskiego wymagają definitywnego obalenia z uwagi na swoją nieaktualność, a nieustanne powielanie błędnego postrzegania rolników przez pryzmat dawnego „chłopa”, które odzwierciedla się w zaburzeniach poczucia własnej wartości, a często także pogorszeniu stanu zdrowia psychicznego. Potwierdzeniem konieczności skupienia się nad czynnikiem ludzkim tego sektora gospodarki, bez której życie społeczeństwa byłoby mocno utrudnione, a nawet niemożliwe są przeprowadzone badania ankietowe. Konfrontacje odpowiedzi udzielonych przez rolników oraz respondentów spoza branży rolniczej przedstawia tabela.

Rolnictwo to zawód istniejący od zarania dziejów, a mimo to wciąż bardzo kontrowersyjny wśród opinii społeczeństwa i przesiąknięty wieloma stereotypami. Higiena snu, czy balans pomiędzy pracą, a odpoczynkiem są niezbędnymi czynnikami wpływającymi na zdrowie psychiczne oraz jakość wykonywanej pracy i jej bezpieczeństwo. Co ważne, 72,5% ankietowanych z branży rolniczej podejmuje pracę w weekendy, a zaledwie 10% badanych bezwzględnie nie pracuje w porze nocnej. Osoby spoza branży rolniczej znacznie rzadziej mają konieczność pracy przekraczającej jej normatywny czas. Brak możliwości wyjazdu na wakacje z uwagi na nieposiadanie osoby mogącej przejąć opiekę nad gospodarstwem dotyczy aż 60% respondentów branży rolniczej, a wśród pracowników etatowych wskaźnik tego parametru klasyfikuje się na poziomie zaledwie 25%. 

Ludzie często nie zauważają swoich problemów dotyczących zdrowia psychicznego i odkładają wizytę u psychologa czy psychiatry do momentu zaistnienia niebezpiecznego zdarzenia. Niepokojący jest fakt, że miewanie stanów depresyjnych deklaruje aż 46% opiniodawców spoza branży rolniczej oraz 32,11% rolników. Znacznie rzadziej jednak specjaliści potwierdzają depresję wśród pracowników branży rolniczej. Chociaż programy rządowe mają stanowić wsparcie, prowadzić do stabilizacji i poczucia bezpieczeństwa materialnego to program „Polski ład dla polskiej wsi” spotkał się z negatywnym odbiorem pośród branży, której bezpośrednio dotyczy – pozostała część społeczeństwa pozostała neutralna w stosunku do postulatów programu. 

Wsparcie i stabilizacja dochodów rolniczych, utrzymanie użytków w dobrej kulturze rolnej oraz rekompensowanie kosztów to główne założenia dopłat. Nieświadoma część społeczeństwa uważa jednak, że rolnicy wykorzystują te środki na wypoczynek. Rolnictwo to zawód pełen wyrzeczeń, wymagający dużej samodyscypliny i dobrej organizacji czasu, a mimo to tylko 6% ankietowanych rolników słyszy, że ich zawód jest najlepszy. Konieczność dotrzymywania terminów agrotechnicznych, uzależnienie od warunków atmosferycznych postrzegana jest przez osoby spoza branży jako dowolny czas pracy zawodowej, zgodny z zachciankami pracownika. 21% rolników spotkało się ze stwierdzeniem, iż wykonują pracę, jeśli im się chce. Z zarzutem wysokiej marży na produkty sklepowe w celu wysokich zarobków rolników spotkało się 29% respondentów. Za to aż 42% respondentów spotka się ze stwierdzeniem o ich znikomym udziale w produkcji roślinnej, z uwagi na fakt samoczynnego wzrostu roślin na polu. 

Mianem łatwych pieniędzy określane są te, które stanowią nagłe duże przypływy gotówki i choć faktycznie rolnictwo posiada tendencję do tego zjawiska związaną ze sprzedażą płodów rolnych w okresie żniw, to jednak w dalszym ciągu są to pieniądze, na jakie rolnik musiał pracować cały rok. Czy wobec tego są one łatwiejsze do zdobycia niż te z pracy na etacie? Oczywiście, że nie, a mimo to z takim stwierdzeniem spotkało się 27% ankietowanych rolników. 

Przykre zjawisko obserwowane na świecie polegające na częstszym kierowaniu negatywnych słów demotywacji i krytyki względem drugiego człowieka, aniżeli pochwał i aprobaty przyczynia się do występowania problemów psychologicznych. Jedyne 5% badanych rolników usłyszało kiedykolwiek wyrazy uznania dotyczące wykonywanego zawodu. Zaledwie 22% rolników uważa, że rolnictwo rozwija się w szybkim tempie. Zatem należy zadać sobie pytanie, co przyczynia się do takiego zdania o polskim rolnictwie? Bez wątpienia jest to przekonanie o słuszności tradycyjnych sposobów uprawy roli szczególnie przez starszych rolników oraz brak podatności do poszukiwania innowacyjnych rozwiązań. Kariera jest indywidualnie założonym celem, do którego dąży się podczas pracy zawodowej, zatem rolnictwo to również kariera, z czym zgadza się jedynie 20% respondentów trudniących się rolnictwem.

Współcześni rolnicy-przedsiębiorcy w celu przełamywania stereotypów dotyczących tradycyjnego rolnika, pokazywanego często w mediach jako chłop jadący wozem konnym przez wieś, coraz częściej dzielą się swoją codziennością w social-mediach oraz uczestniczą w programach telewizyjnych. Pokazując tym samym, że ich życie niczym się nie różni od życia osób wykonujących inne zawody i tak jak każdy inny człowiek posiadają marzenia, pasje, wysokie wykształcenie, a przede wszystkim poczucie spełnienia zarówno na szczeblu prywatnym, jak i zawodowym. 

Polski rolnik według osób dorosłych spoza branży rolniczej to przede wszystkim osoba pracowita, posiadająca gospodarstwo oraz zamieszkująca obszary wiejskie. Ponadto rolnik w ich przekonaniu cechuje się przedsiębiorczością, kreatywnością oraz słabym wykształceniem.

Przeprowadzone ankiety wskazują, że konieczna jest edukacja oraz ukazywanie nowoczesnej wsi, gdyż tylko to da nam optymistyczny scenariusz na wprowadzenie nowej wiejskiej rzeczywistości. Rzeczywistości, w której infrastruktura obszaru, poczucie bezpieczeństwa, ochrona najwyższych wartości będą stanowiły przyjazne środowisko do mieszkania, pracy i rozwoju, a zarazem poczucia komfortu psychicznego rolników.