Żurawie, gęsi, kormorany i kruki niszczą uprawy. Czy przepisy wreszcie będą chronić rolników?

O możliwościach zmian w przepisach pozwalających na ochronę upraw rolniczych przed skutkami żerowania dzikiego ptactwa rozmawiano w czwartek 18. maja br. na spotkaniu w siedzibie MRiRW. Resort rolnictwa reprezentował wiceminister Krzysztof Ciecióra. W spotkaniu uczestniczyli także wiceminister klimatu i środowiska oraz pełnomocnik rządu ds. leśnictwa i łowiectwa Edward Siarka oraz dyrektor generalny ochrony środowiska Andrzej Szweda-Lewandowski. Rolników reprezentowali przedstawiciele Krajowej Rady Izb Rolniczych z prezesem Wiktorem Szmulewiczem na czele.

Dzikie ptaki zmorą rolników

Przedstawiciele KRIR wyrazili swoje liczne obawy dotyczące ekonomicznego wpływu szkód spowodowanych przez dzikie ptaki w uprawach rolniczych. Rolnikom nie podoba się to, że przepisy związane z zakwalifikowaniem ptaków do zwierząt łownych lub objętych częściową ochroną powodują trudności w rozpoznaniu organu właściwego do pozyskiwania zgód na takie czynności, jak płoszenie czy odstrzał ptaków.

Jednak nie tylko ptaki są problemem. Rolników bardzo niepokoi rosnąca populacja łosia i bobra, które też wyrzadzają wiele szkód w uprawach. Skutki działalności bobrów dotyczą także strat w sprzęcie rolniczym. W tych częściach pól, które graniczą z rowami czy zagajnikami gdzie bobry drenują jamy w gruncie ciągniki i maszyny zapadają się powodując uszkodzenia opon, kół, osi, itp. Rolnicy oczekują rekompensat od Skarbu Państwa za szkody wywołane przez te zwierzęta.

Wiceminister Ciecióra zgodził się z argumentami rolników. Przypomniał im o wniosku skierowanym do komisarza UE ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijusa Sinkeviciusa dotyczącego potrzeby uregulowania na poziomie UE problemu rosnącej populacji kormorana.

Powstanie nowy zespół roboczy ds. szacowania szkód w uprawach

Podsekretarz stanu w MRiRW zaproponował powołanie zespołu roboczego, który miałby wypracować rozwiązania dotyczące sposobu szacowania szkód wyrządzanych przez dzikie zwierzęta. W jego skład mieliby wejść rolnicy, przedstawiciele państwowej administracji oraz naukowcy.

Z kolei Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska podjęła się opracowania wytycznych dla rolników mówiących o tym, w jaki sposób mogą oni ubiegać się o pomoc w zabezpieczeniu swoich gospodarstw i upraw przed szkodami.

????Dziś w #MRiRW odbyły się rozmowy dotyczące szkód w uprawach i gospodarce rybackiej powodowanych przez ptactwo ????‍⬛, m. in. kruki, żurawie, gęsi czy kormorany. Gospodarzem spotkania był podsekretarz stanu @k_cieciora.#KRIR #ZIR
Czytaj ????https://t.co/IsrANHOSUP pic.twitter.com/Avg2R4UqKu

— Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (@MRiRW_GOV_PL) May 18, 2023

Problem szkód wyrządzanych przez ptaki nie będzie rozwiązany w tym roku

O komentarz do spotkania i podjętych na nim ustaleń poprosiliśmy prezesa KRIR Wiktora Szmulewicza. W jego ocenie Ministerstwo Klimatu i Środowiska w tej kadencji nie przygotuje zmian w prawie odnośnie przepisów związanych z dzikim ptactwem, które powoduje szkody na polach.

- Przekazano nam, że istnieją pewne rozwiązania, które w pewnym sensie mogą pozwolić na odstraszanie ptaków i inne działania, o których zgodę można występować do RDOŚ. W ciągu najbliższych dni mamy te wytyczne otrzymać. W niektórych przypadkach jest możliwy nawet odstrzał np. w przypadku bobra i zainteresowanie jest, ale pojawia się kłopot, co z tym mięsem zrobić, gdyż teoretycznie można je jeść, ale przepisy na to nie pozwalają, więc konieczna byłaby utylizacja, a to generuje dodatkowe koszty  – mówi prezes KRIR.

Według niego na omawianej liście znajdują się kruki, żurawie, kormorany i gęsi.

- Jeżeli chodzi o gęsi, to często pojawia się problem identyfikacji gatunku, który spowodował szkody, ponieważ istnieje kilka gatunków łownych i kilka podlegających ochronie i aby stwierdzić czy to właśnie ten gatunek przyczynił się do szkód, trzeba byłoby pobrać próbki DNA. Praktycznie odstrzał gęsi łownych jest możliwy, ale w zależności od pory roku. Szkody zatem trudno udowodnić. Kruki, żurawie i kormorany są pod ochroną. Kormorany, które żerują na stawach, można odstraszać i za zgodą RDOŚ, można usuwać drzewa, które stanowią ich lęgowiska, jednak w określonych porach roku. Żurawie można również płoszyć po uzyskaniu pozwolenia, odstrzału raczej nie będzie – dodaje Wiktor Szmulewicz.

Problem dzikich ptaków niszczących uprawy będzie się nasilał?

Zdaniem Szmulewicza dyskusję na temat odszkodowań za niszczenie upraw przez dzikie ptactwo należy przenieść na forum Unii Europejskiej, żeby można było zmienić prawo krajowe.

- Zmieniający się klimat, powoduje, że ptaki, które były u nas przelotem, teraz są przez większość roku bytują w Polsce np. żuraw czy łabędź. Inne kraje też mają problemy z dzikim ptactwem na polach, więc trzeba podnosić ten temat na forum międzynarodowym. Dążymy do tego, aby za szkody powodowane przed gatunki zwierząt, które znalazły się pod ochroną odpowiadało Państwo. Muszą się zmienić przepisy krajowe i Unii Europejskiej, żeby rolnik mógł otrzymać odszkodowanie. Niekiedy straty polach rzepaku czy kukurydzy są ogromne - stwierdza prezes KRIR.

ODR-y będą szacować szkody w uprawach?

Wiceminister Ciecióra zapowiedział powołanie specjalnej służby, która zajmowałaby się szacowaniem tych szkód powodowanych przez zwierzęta będące pod ochroną. Problem polega na tym, że trudno będzie znaleźć osoby do pracy w takich służbach  bez dodatkowych funduszy na ten cel.

- Dzisiaj nie ma kto tego robić, więc trzeba by połączyć kilka służb, żeby to szacowanie odbywało się prawidłowo. Podczas spotkania padły również propozycje, aby resztą szkód zajęły się ODR-y, które trzeba było by wzmocnić  kadrowo. Z jednej strony będzie pracownikom doradztwa bliżej na pola niż pracownikom RDOŚ, ale z drugiej strony ODR-y są czynne zwykle do 15.00 i nieczynne w weekendy, co może ograniczać sprawne szacowanie – ocenia Wiktor Szmulewicz.

CZYTAJ TAKŻE: Skuteczne metody na odstraszanie żurawi

Fot. Envato elements