Odpowiedź: Całkowite lub częściowe ubezwłasnowolnienie, w zależności od stopnia zaburzeń psychicznych, choroby lub niedorozwoju może być skutecznym rozwiązaniem problemów opisanych w liście.
Ubezwłasnowolnić całkowicie można osobę, która ukończyła 13 lat, jeśli na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju lub innych przyczyn zaburzeń psychicznych (np. uzależnienia od alkoholu) nie jest w stanie pokierować swym postępowaniem. Osobę pełnoletnią można ubezwłasnowolnić częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeśli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc przy prowadzeniu spraw.
Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawiany jest kurator, zaś dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej – opiekun, chyba że pozostaje ona pod władzą rodzicielską. Różnica pomiędzy całkowitym i częściowym ubezwłasnowolnieniem polega w skrócie również na tym, że osoba ubezwłasnowolniona częściowo ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Ważność podejmowanych przez nią czynności zależy od potwierdzenia umowy przez przedstawiciela ustawowego lub kuratora. Czynność prawna dokonana przez osobę całkowicie ubezwłasnowolnioną jest nieważna. Jednakże gdy osoba ta zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby ubezwłasnowolnionej (np. sprzedaż rzeczy za rażąco niską cenę).
Wniosek o ubezwłasnowolnienie składa się do sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania lub pobytu osoby ubezwłasnowolnianej. Sąd z powodu wagi i znaczenia takich spraw rozpoznaje je w składzie trzech sędziów zawodowych. Wniosek taki może złożyć:
- małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie;
- jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo;
- jej przedstawiciel ustawowy.
Krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie nie mogą zgłaszać tego wniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego.
W trakcie postępowania sądowego, jeżeli według wniosku ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, sąd przed zarządzeniem doręczenia wniosku zażąda w wyznaczonym terminie przedstawienia świadectwa lekarskiego wydanego przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub opinii psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby.
Jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu pijaństwa, sąd żąda także przedstawienia zaświadczenia poradni przeciwalkoholowej, a jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu narkomanii – zaświadczenia z poradni leczenia uzależnień. Postępowanie dowodowe powinno ustalić przede wszystkim stan zdrowia, sytuację osobistą, zawodową i majątkową osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, rodzaj spraw wymagających prowadzenia przez tę osobę oraz sposób zaspokajania jej potrzeb życiowych. Osoba, której sprawa dotyczy winna zostać przebadana przez biegłych lekarzy i na podstawie takiej opinii sąd rozstrzyga o całkowitym bądź częściowym ubezwłasnowolnieniu.
