Odpowiedź: Problematykę dotyczącą zasadności i charakteru świadczeń z tytułu rolniczych ubezpieczeń społecznych reguluje Ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, która w art. 28 ust. 4 pkt 1 uznaje, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając gruntów wydzierżawionych na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków osobie niebędącej:
- małżonkiem emeryta lub rencisty,
- jego zstępnym lub pasierbem,
- osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,
- małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c.
Domniemywa się, że działalność rolnicza nie jest prowadzona, jeżeli własnością lub w posiadaniu rolnika są użytki rolne, które ze względu na powierzchnię nie podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym, dział specjalny, od którego podatek nie przekracza połowy stawki podatku rolnego od 1 ha przeliczeniowego, grunty stale wyłączone z produkcji rolniczej oraz grunty i działy specjalne należące do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu renty lub emerytury rolnej. Uznaje się, że działalność rolnicza nie jest prowadzona również, gdy rolnik jest nieformalnym właścicielem gruntu niebędącego w jego posiadaniu czy w posiadaniu jego małżonka albo dzierżawi grunty Skarbu Państwa.
Przy ocenie zawieszenia wypłaty świadczeń nie uwzględnia się – jako prowadzenia działalności rolniczej – sytuacji, w której uprawniony do świadczeń rolnik odda na co najmniej 10 lat w dzierżawę grunty będące jego własnością lub w jego posiadaniu innej osobie niż jego małżonek, zstępny lub pasierb albo osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym (albo też małżonek tych osób), na podstawie umowy pisemnej, zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków (art. 28 ust. 4 pkt 3 ustawy). Inaczej rzecz ujmując, w każdej sytuacji, która nie została opisana w art. 28 ust. 4 pkt 1 ustawy uznaje się, że emeryt lub rencista, jako właściciel (współwłaściciel) lub posiadacz gospodarstwa rolnego, nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.
Oznacza to, że oddanie w dzierżawę nieruchomości gruntowej pasierbicy nie jest kwalifikowane z punktu widzenia ustawy o świadczeniach rolniczych jako zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej, nawet jeżeli taka umowa sporządzona została pisemnie, a następnie zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków. Organ wiedząc o zawarciu takiej umowy, działa zgodnie z prawem, ograniczając wypłatę świadczeń. W omawianej sytuacji organ winien również obliczyć wysokość nienależnego świadczenia oraz żądać zwrotu nadpłaty.
