Te były jednak już wcześniej, bo w 1980 r. wyznaczone, na dowód czego jest zachowana dokumentacja geodezyjna oraz słupki graniczne na działce. Geodeta dokonujący pomiarów wyznaczył ponownie granice, zmieniając je w stosunku do stanu z 1980 r. na moją niekorzyść. Na tej podstawie sąsiad uznał prace geodety za ostateczne i dokonał samowolnego przesunięcia granicy, wyrywając słupki z 1980 r. i wkopując nowe. Czy sąsiad mógł tak postąpić?
Odpowiedź: W sytuacji, gdy granice nieruchomości nie były jeszcze ustalone lub zatarły się i niemożliwe jest odtworzenie ich na podstawie dokumentów, stosuje się procedurę rozgraniczenia nieruchomości uregulowaną w art. od 29 do 35 ustawy z 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne. Postępowanie z zasady wszczynane jest na wniosek złożony do właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości wójta (burmistrza lub prezydenta). Czynności ustalania przebiegu granic wykonuje geodeta upoważniony przez wójta.
Wezwanie do stawienia się na gruncie w czasie wyznaczania granic doręcza się stronom (w tym właścicielom sąsiednich nieruchomości) za zwrotnym poświadczeniem odbioru, nie później niż 7 dni przed wyznaczonym terminem. Ostatecznie wójt wydaje decyzję dotyczącą rozgraniczenia nieruchomości.
Natomiast w przypadku gdy granica nieruchomości ustalona była już wcześniej i można ją łatwo odtworzyć, wystarczy przeprowadzenie tzw. procedury odnowienia uregulowanej w art. 39 ww. ustawy. Polega ona na ustaleniu na podstawie znaków i dokumentów przebiegu granicy i utrwaleniu jej za pomocą nowych znaków granicznych. Nie jest to postępowanie administracyjne. Wykonuje je uprawniony geodeta na zlecenie właścicieli gruntów. Jeżeli w związku z odnowieniem granic dojdzie do konfliktu pomiędzy właścicielami sąsiednich nieruchomości, to na mocy art. 39 ust. 1 ustawy mogą oni wystąpić do sądu powszechnego o rozstrzygnięcie sprawy.
Z przedstawionej sprawy wynika, że sąsiad i współpracujący z nim geodeta mogli dopuścić się naruszenia przepisów. W omawianym przypadku wskazane było przeprowadzenia odnowienia granic. Aby je właściwie przeprowadzić, geodeta winien uzyskać stosowną dokumentację geodezyjną i kartograficzną. Dokonanie pomiarów nieruchomości przed zapoznaniem się z aktami geodezyjnymi i kartograficznymi stanowi naruszenie art. 39 ust. 1 tejże ustawy i może stanowić podstawę do zakwestionowania wszelkich wniosków z prac dokonanych przez geodetę na nieruchomości Czytelnika.
Niezależnie od powyższego, jedynie geodeta jest uprawiony do odnowienia granic w procedurze odnowienia. Żaden z właścicieli sąsiednich nieruchomości nie może samodzielnie i samowolnie dokonać jakiejkolwiek korekty w tym zakresie. Wszystkie takie zmiany znaków granicznych są nielegalne i nieważne.
W niniejszej sprawie konieczne jest przeprowadzenie poprawnego wznowienia granic, skoro słupki graniczne zostały naruszone. Sugeruję wynajęcie geodety, który miałby przeprowadzić procedurę odnowienia, potwierdzając tym samym stan prawny z 1980 r. Jednakże pamiętać trzeba, że sąsiad mógłby kwestionować postanowienia geodety, wnosząc sprawę o rozgraniczenie do sądu.
Inną możliwością jest wystąpienie od razu na drogę sądową, zgodnie z treścią art. 39 ust. 1 wskazanej ustawy. Aby to uczynić, należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości wniosek o rozgraniczenie na podstawie art. 153 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Podczas postępowania sąd sprawdza wszelkie dostępne dowody, a zwłaszcza dokumenty i mapy. Bardzo często brana jest pod uwagę opinia biegłego geodety, który przedstawia sądowi przebieg granicy, wynikający z ewidencji i z oświadczeń właścicieli nieruchomości. Sąd w razie stwierdzenia konfliktu co do przebiegu granicy, działając w trybie nieprocesowym, ustali granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania, co w teorii powinno odpowiadać tym, które wyznaczone zostały w 1980 r.
Opłata sądowa od wniosku o rozgraniczenie nieruchomości wynosi 200 zł. W ramach postępowania liczyć się jednak należy z dodatkowymi kosztami, np. za sporządzenie opinii przez biegłego.
Pomijając aspekt cywilny, stwierdzić należy, że sąsiad zmieniając samowolnie położenie słupków granicznych, popełnił przestępstwo z art. 277 Kodeksu karnego. Czytelnik, w myśl art. 304 § 1 Kodeksu postępowania karnego, winien o tym zawiadomić policję bądź prokuraturę.
