Światło jest kluczowe dla zapewnienia roślinom w szklarniach odpowiednich warunków do wzrostu i rozwoju. Ze względu na to, że w Polsce występują okresowe niedobory światła naturalnego, konieczne jest doświetlanie upraw. Na co trzeba zwrócić uwagę, planując oświetlenie w szklarni?
Dlaczego światło jest takie ważne dla rozwoju roślin?
Woda, dwutlenek węgla oraz światło są roślinom niezbędne do przeprowadzenia procesu fotosyntezy. Od jej intensywności z kolei zależy cały rozwój rośliny – od systemu korzeniowego po wzrost i jakość owoców. Jednak dla fotosyntezy kluczowy jest także rodzaj światła, który dociera do roślin. Z widma światła widzialnego absorbują one bowiem tylko niektóre fale świetlne, które wykazują różnoraki wpływ na ich wzrost i rozwój.
Jak różne rodzaje światła wpływają na rośliny?
Naukowcy z Katedry Roślin Ozdobnych SGGW w Warszawie przeprowadzili badania, podczas których naświetlali rośliny dnia długiego oraz dnia krótkiego różnymi rodzajami światła:
- 50% światło białe i 50% światło czerwone,
- 50% światło białe i 50% światło niebieskie,
- 40% światło białe, 30% światło czerwone i 30% światło niebieskie,
- samo światło białe.
Eksperyment dowiódł, że samo światło białe przyniosło najmniejsze efekty, jeśli chodzi o wzrost i rozwój roślin, z kolei przy wykorzystaniu światła mieszanego efekty były zróżnicowane:
- Światło białe i czerwone: najlepiej rozwinięty system korzeniowy, zwarty pokrój, duża liczba kwiatów;
- Światło białe i niebieskie: umiarkowany system korzeniowy, rozwinięty pokrój, długie pędy (łodygi), liczne pąki kwiatowe;
- Światło białe, czerwone i niebieskie: duży przyrost masy zielonej, zwarty pokrój, umiarkowana liczba kwiatów.
Jak wybierać żarówki do szklarni?
Rośliny „widzą” nieco inaczej niż ludzie. Odbijają większość światła zielonego – które dla ludzi jest najlepiej widoczne – pochłaniają zaś światło niebieskie, fioletowe, czerwone i podczerwone. Trzeba to uwzględnić, planując oświetlenie w szklarniach. Dodatkowo należy wziąć pod uwagę również rytm wzrostu i rozwoju roślin, który będzie stymulowany odpowiednim światłem.
Z tego powodu najlepiej, by szklarnie doświetlone były promieniami o barwie czerwonej, ciemnoczerwonej, niebieskiej oraz w kolorze tzw. niebieskiego królewskiego. Z kolei światło żółte, które emitują często wykorzystywane w szklarniach oprawy HPS oraz zielone bardziej potrzebne są rolnikowi, który ma dzięki nim ma możliwość wizualnego ocenienia rozwoju roślin.
Z tego powodu najlepiej, by szklarnie doświetlone były promieniami o barwie czerwonej, ciemnoczerwonej, niebieskiej oraz w kolorze tzw. niebieskiego królewskiego. Z kolei światło żółte, które emitują często wykorzystywane w szklarniach oprawy HPS oraz zielone bardziej potrzebne są rolnikowi, który ma dzięki nim ma możliwość wizualnego ocenienia rozwoju roślin.
Jakie żarówki sprawdzą się w szklarniach?
Aby dostarczyć roślinom optymalne warunki świetlne, trzeba wziąć pod uwagę specyficzne wymagania każdego gatunku. Dlatego uniwersalne lampy mogą się nie sprawdzić. Lepszym rozwiązaniem jest system, wykorzystujący oświetlenie LED. Dzięki niemu oraz wchodzących w jego skład diod możliwe jest zapewnienie roślinom światła czynnego fotosyntetycznie z uwzględnieniem wymagań konkretnych odmian.
– Ważną zaletą LED, oprócz długiej trwałości (w obecnie oferowanych oprawach około 100 tysięcy godzin), jest możliwość wytwarzania selektywnego spektrum światła dostosowanego do potrzeb konkretnego gatunku uprawianych roślin. Dobierając odpowiednią kombinację diod emitujących światło o różnej barwie można idealnie dopasować spektrum emisji światła do widma absorpcji roślin. Liczne badania naukowców i firm komercyjnych potwierdzają, że oświetlenie LED pozytywnie wpływa na przyspieszenie tempa wzrostu roślin oraz wzrost wielkości i jakości plonów – objaśnia Łukasz Skawiński, dyrektor Departamentu Przygotowania Usług Energi Oświetlenia.
Kolejną zaletą opraw LED jest to, że nie generują one ciepła, zatem łatwiej można regulować temperaturę w szklarni. Wykorzystanie tego typu oświetlenia to także spory komfort dla właściciela i pracowników szklarni, ponieważ oprawy LED nie powodują efektów ubocznych w postaci migotania czy przykrego olśnienia.
Oświetlenie LED w szklarni się opłaca
W momencie, gdy ceny energii elektrycznej dynamicznie się zmieniają, dla rolników istotne jest również to, by oświetlenie szklarni nie generowało dużych kosztów. Oświetlenie oprawami HPS (High Pressure Sodium, czyli Wysokoprężna Lampa Sodowa) jest kosztowne. Również z tego powodu warto zainstalować system z wykorzystaniem LED, który nie tak kosztowny w utrzymaniu.
– Wymiana źródeł światła na oprawy asymilacyjne LED dla upraw szklarniowych to przed wszystkim oszczędność zużycia energii elektrycznej o co najmniej 40 proc. Ponadto oprawy te cechują się wyższą wydajnością świetlną, dzięki czemu można zastosować redukcję ilości opraw na tej samej oświetlanej powierzchni – mówi Jakub Farinade, wiceprezes Zarządu, Energi Oświetlenia.
Ze względu na to, że żarówki LED są trwałe, właściciel szklarni oszczędzi także na konserwacji i utrzymaniu systemu oświetlenia. Eksperci z firmy Energa Oświetlenie szacują, że zainstalowanie systemu LED w szklarni może zwrócić się z oszczędności kosztów zużycia energii elektrycznej w ciągu zaledwie trzech lat.
