Ministerstwo rolnictwa przygotowało długo oczekiwany przez dzierżawców projekt ustawy „o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.”
Po co zmiany w ustawie o dzierżawach?
Zdaniem MRiRW celem zmian zaproponowanych w projekcie jest zapewnienie dalszej i nieprzerwanej możliwości prowadzenia działalności przez osoby prowadzące gospodarstwa rolne. W obliczu panującej w rolnictwie trudnej sytuacji spowodowanej m.in. niskimi cenami skupu pszenicy, możliwy jest spadek opłacalności produkcji rolnej oraz wystąpienie wzrostu poziomu bezrobocia na obszarach wiejskich. Zaproponowane zmiany przyczynią się do zmniejszenia obciążeń finansowych osób dzierżawiących nieruchomości rolne wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, a w konsekwencji pozwolą na utrzymanie miejsc pracy i związanej z tym płynności finansowej, niezbędnej w prowadzonej przez nich działalności w okresie narażenia na straty ekonomiczne spowodowane zaburzeniami gospodarczymi.
Jak będzie liczony czynsz dzierżawny?
W lipcu 2023 r. wprowadzono zmianę w zasadach naliczania czynszu tak, aby należność z tytułu czynszu dzierżawnego za nieruchomości wchodzące w skład Zasobu, określonego w umowie jako równowartość pieniężna odpowiedniej ilości pszenicy, ustalana była na podstawie średniej krajowej ceny skupu pszenicy za jedenaście kwartałów poprzedzających termin płatności czynszu. Celem wprowadzenia takiego przepisu było zmniejszenie wpływu wahających się cen pszenicy na wysokość czynszu dzierżawnego.
Szybko się jednak zorientowano, że jak pokazują dane Głównego Urzędu Statystycznego, średnia krajowa cena skupu pszenicy, która w 2022 r. wynosiła 153,67 zł (I półrocze) oraz 152,17 (II półrocze), w I półroczu 2023 r. kształtowała się na poziomie 109,97 zł za 1 dt oraz 89,35 zł za 1 dt (II półrocze 2023 r.).
Nowy sposób ustalania czynszu dzierżawnego pozwala w dłuższej perspektywie czasowej na zmniejszenie wpływu wahających się cen pszenicy na wysokość czynszu dzierżawnego, zwłaszcza przy jego wzrostach. Jednak w związku z obecnym drastycznym spadkiem ceny pszenicy ten nowy sposób ustalania czynszu dzierżawnego okazał się po jego wejściu w życie niekorzystny dla dzierżawców. Średnia krajowa cena skupu pszenicy w II półroczu 2023 r. wyniosła bowiem 89,35 zł za 1 dt, natomiast średnia krajowa cena skupu pszenicy za okres jedenastu kwartałów poprzedzających I półrocze 2024 r. wyniosła 117,34 zł za 1 dt.
- Wychodząc naprzeciw temu problemowi proponuje się, aby jeżeli jest to korzystniejsze dla dzierżawcy, w latach 2024 – 2026, równowartość pieniężna odpowiedniej ilości pszenicy ustalana była na podstawie średniej krajowej ceny skupu pszenicy w danym półroczu, a więc w sposób obowiązujący przed dniem 1 stycznia 2024 r. - napisano w uzasadnieniu projektu.
Ponowne ustalenie wysokości czynszu
Nowelizacja pozwoli także na dokonanie przez KOWR ponownego ustalenia wysokości czynszu dzierżawnego za II półrocze 2023 r. na podstawie średniej krajowej ceny skupu pszenicy w półroczu roku kalendarzowego poprzedzającym termin płatności czynszu, jeżeli będzie to korzystniejsze dla dzierżawcy.
Według roboczych wyliczeń, proponowane przepisy wiązałyby się z ujemnymi skutkami finansowymi dla KOWR w I półroczu 2024 r. na poziomie około 84 mln zł (mniejsze wpływy z tytułu czynszu dzierżawnego). Z uwagi na brak możliwości przewidzenia cen pszenicy w przyszłości, nie jest również możliwe określenie skutków finansowych w kolejnych okresach, czyli w II półroczu 2024 r., w 2025 r. oraz w 2026 r.
wk
