Sejmowa komisja rolnictwa zajęła się sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 r. wraz z analizą Najwyższej Izby Kontroli. Z przedstawionych przez ministerstwo rolnictwa informacji wynikało, że wydatki na rolnictwo, łącznie z KRUS i środkami z Unii Europejskiej, w łącznej kwocie 59,1 mld zł umożliwiły realizację zadań planowanych na 2023 r.
Jakie dotacje były realizowane w 2023 r.?
Jak poinformował posłów wiceminister rolnictwa Stefan Krajewski, do najistotniejszych zadań realizowanych z budżetu krajowego należały:
- wydatki na realizację zadań z zakresu krajowej działalności pomocowej, realizowane przez ARiMR w kwocie ponad 2,3 mld zł,
- dopłaty do paliwa rolniczego w wysokości ponad 1,9 mld zł,
- dopłaty do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w kwocie 628 mln zł.
Z kolei z budżetu środków europejskich w 2023 r. ARiMR w ramach systemu wsparcia bezpośredniego wypłaciła producentom rolnym kwotę prawie 14 mld. Zł. Na realizację działań w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 agencja wypłaciła z budżetu środków europejskich i współfinansowania z budżetu krajowego łącznie w 2023 r. prawie 9 mld zł.
Ponadto z funduszu pomocy udzielono wsparcia finansowego dla producentów rolnych w 2023 r. na kwotę łącznie ponad 5,8 mld zł, z tego:
- 2,8 mld zł na pomoc związaną z dofinansowaniem w 2023 r. zakupu nawozów,
- 2,2 mld zł na pomoc dotyczącą sprzedaży zbóż,
- 23 mln zł zapłatę za sprzedaną kukurydzę,
- 231 mln zł na dodatkowe koszty związane z zakupem mokrej kukurydzy,
- 568 mln zł na dopłaty do innych zbóż i nasion oleistych.
Jakie uwagi ma NIK?
Ale swoje uwagi do realizacji zeszłorocznego budżetu przedstawiła Najwyższa Izba Kontroli. Kontrolerzy stwierdzili nieprawidłowości w zakresie wydatków na działalność promocyjną i informacyjną, polegające na nierzetelnym planowaniu i braku koordynacji działań informacyjno-promocyjnych, braku określenia mierzalnych celów prowadzonych zadań oraz braku analizy faktycznych potrzeb i celowości wydatków na działania informacyjno-promocyjne. Skutkowało to poniesieniem niecelowym i niegospodarnym wydatków w kwocie 2,1 mln zł.
Najwyższa Izba Kontroli zwróciła także uwagę na utrzymujący się od 2015 r. stan prawny polegający na udzielaniu dotacji przedmiotowych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, Roślin i Nasiennictwa wyłącznie na podstawie aktów wykonawczych do ustawy o finansach publicznych. Tymczasem żaden przepis rangi ustawowej nie przewiduje udzielania takich dotacji.
Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje także o wzmocnienie nadzoru ministra nad KOWR wobec nieprawidłowości w trakcie kontroli planu finansowego Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w 2023 r.
Zagrożone wydatki z KPO?
NIK skontrolował stan realizacji reform i inwestycji Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności, za które odpowiedzialny jest minister rolnictwa. Zdaniem kontrolerów, działania ministra rolnictwa, mające na celu wykorzystanie środków KPO, nie były w pełni skuteczne.
Do końca 2023 r. nie zostały uruchomione nabory do dwóch z czterech inwestycji, czyli inwestycje w zrównoważoną gospodarkę wodnościekową na terenach wiejskich oraz inwestycje o zwiększonym potencjale zrównoważonej gospodarki wodnej na obszarach wiejskich.
– Stwarza to ryzyko niezrealizowania wskaźników kamieni milowych w terminie, to jest do końca 2025 r. i niewykorzystania przyznanych środków w ramach wyżej wymienionego programu – powiedział Marek Adamiak, dyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi Najwyższej Izby Kontroli.
W związku z tym NIK wskazał na potrzebę zintensyfikowania działań, dotyczących absorpcji środków z KPO oraz realizacji reform inwestycji tego instrumentu.
