Szara strefa cichych dzierżaw
Mało kto gotów jest rozmawiać o tym procederze pod nazwiskiem. Problem jest tak szeroki, że stanowi już potężną szarą strefę w polskim rolnictwie. Ciche dzierżawy wg niektórych ekspertów obejmują prawie 70% gospodarstw rolnych.
Z oficjalnej liczby ponad 1,2 mln gospodarstw aplikujących o dopłaty bezpośrednie, tylko ok. 427 tys. złożyło wnioski o dopłaty do nawozów. Rozmawiając z rolnikami z różnych stron Polski, słyszymy, ilu rzeczywistych rolników zostało we wsi, czy gminie. Z każdym rokiem jest ich coraz mniej. Tymczasem oficjalna liczba gospodarstw maleje bardzo powoli, podobnie jak ślamazarnie rośnie średnia wielkość gospodarstwa – w ciągu ostatnich 10 lat z 10,5 ha do 11,5 ha. Ciche dzierżawy to powszechna praktyka.
Dlaczego właściciele nie chcą umów dzierżawy?
Właściciele nie chcą zawierać umów dzierżawy z wielu powodów. Jednym z najczęściej podnoszonych argumentów jest to, by się na długo nie wiązać umową, chęć pozostania w KRUS (dotyczy pracujących na czarno, a także wyjeżdżających do pracy za granicę), gwarancja otrzymania dopłat bezpośrednio na konto prosto z ARiMR.
– Agencja zawsze jest wypłacalna – twierdzą właściciele ziemi. Kolejny argument to obawa przed opodatkowaniem przychodów z dzierżawy (choć obecnie są one zwolnione z podatku).
Aktywni rolnicy potrzebują umów do spełnienia formalności
Tymczasem dla rzeczywistych rolników problem użytkowania gruntów bez umowy to przede wszystkim:
- niepewność okresu użytkowania,
- niemożliwość wykazania tych gruntów do zwrotu akcyzy za paliwo,
- jako powierzchni paszowej,
- do zagospodarowania nawozów naturalnych,
- ubezpieczenia upraw,
- problemy z wyegzekwowaniem odszkodowania za szkody łowieckie.
To także problem rozliczenia i rozpisania stosowanych środków ochrony roślin. W gospodarstwach chcących skorzystać ze wsparcia inwestycji brakuje hektarów i wielkości ekonomicznej, bo często nie można wykazać rzeczywiście użytkowanej ziemi.
Minister Kowalczyk: Cicha dzierżawa = zwykłe przestępstwo
Problem cichych dzierżaw został poruszony podczas spotkania izb rolniczych w Częstochowie w przeddzień dożynek Jasnogórskich. Wicepremier, minister rolnictwa Henryk Kowalczyk podkreślił wówczas, że zgodnie z prawem, branie dopłat przez właścicieli gruntów, którzy ich nie użytkują jest przestępstwem, a same przepisy tego procederu nie uregulują.
Rozwiązaniem dla wicepremiera byłoby, gdyby rolnicy zamiast godzić się na warunki dzierżawcy za wszelką cenę, próbowali wytłumaczyć mu zalety pisemnej umowy i dążyli do jej podpisania. Uporządkowanie tego jest także rolą izb rolniczych.
Nowa WPR: większa presja na rolników
W nowej WPR problem może się pogłębić. Przede wszystkim wzrośnie presja właścicieli na wypełnianie różnych programów w ramach ekoschematów, by zwiększyć dopłaty. Samo udostępnienie ziemi za dopłaty dla wielu właścicieli od nowego roku stanie się mało atrakcyjne, zwłaszcza przy stawce podstawowej na poziomie 118 euro/ha. Korzyścią pozostaje wsparcie do pierwszych ha z tytułu dopłaty redystrybucyjnej.
O skutkach bezumownego użytkowania gruntów dzierżawnych rozmawiamy z rolnikami i pokazujemy konkretne przypadki z praktyki. Czy zmiany w dopłatach bezpośrednich to koniec nieformalnych dzierżaw gruntów?
Jak namówić właściciela ziemi na podpisanie umowy dzierżawy? Prawnik radzi
